Carlos Saura

Hiszpański reżyser, producent, scenarzysta i aktor. Jeden z najwybitniejszych – obok Luisa Buñuela i Pedra Almodóvara - hiszpańskich twórców filmowych. Reżyser i scenarzysta.

Tworzy filmy trudne, elitarne, silnie sprzężone z iberyjską kulturą. Ich wysublimowany język charakteryzuje się onirycznością, poetyckością, silną symbolicznością i aluzyjnością. Na jego specyfikę wpłynęły na pewno lata pracy pod surowym okiem cenzury reżimu Franco.

Urodził się 4 stycznia 1932 roku w Huesca, w Aragonii. Zanim ukończył madrycką szkołę filmową, zajmował się fotografią, co zaważyło na plastycznej sferze jego filmów. Równolegle z reżyserią filmową studiował również dziennikarstwo.

Jego dyplomowym filmem był dokument „Niedzielne popołudnie” (1957), zaś debiutem fabularnym, sięgający do neorealizmu obraz „Los Golfos” (1959, nominacja do Złotej Palmy). Rok 1964 to nominacja do Złotego Niedźwiedzia za obraz „Lament dla bandyty”.

W 1966 roku rozpoczął wieloletnią współpracę z niezależnym producentem Eliasem Querejetą. Pierwszy zrealizowany z nim obraz „Polowanie” (1966) odniósł sukces, przyniósł twórcy uznanie (Srebrny Niedźwiedź w Berlinie, nominacja do Złotego Niedźwiedzia), jednocześnie zapoczątkowując „metaforę polityczną” w kinie Saury, kontynuowaną w arcydziełach z lat 70-tych.

* Pierwszym naprawdę głośnym, ważnym filmem Saury był bardzo „buñuelowski” w duchu (zresztą zadedykowany mistrzowi) „Mrożony Peppermint” (1967, Srebrny Niedźwiedź za reżyserię, nominacja do Złotego Niedźwiedzia) z Geraldine Chaplin.* Aktorka pojawiła się również w szeregu kolejnych filmów twórcy, przez wiele lat była zresztą życiową partnerką reżysera.

Innym stałym odtwórcą ról w filmach Saury był José Luis López-Vázquez.

Zrealizowana w 1969 roku „Kryjówka” przyniosła kolejną nominację do Złotego Niedźwiedzia.

* Lata 70-te to okres najwybitniejszych dzieł Saury - począwszy od groteskowego „Ogrodu rozkoszy” (1970), przez „Annę i wilki” (1972, nominacja do Złotej Palmy), „Kuzynkę Angelikę” (1974, Nagroda Jury w Cannes, nominacja do Złotej Palmy), aż po „Nakarmić kruki”(1976, Wielka Nagroda Jury w Cannes, nominacja do Złotej Palmy) i „Elizo, moje życie” (1977, nominacja do Złotej Palmy).*

Filmy te zawierały w sobie metaforyczne odniesienia do hiszpańskiej wojny domowej oraz do frankistowskiego reżimu, ukazując dramatyzm dziejów poprzez losy jednostek.

Alegorią hiszpańskiego społeczeństwa często bywała u Saury rodzina.

* W latach 80-tych stworzył tzw. trylogię baletową, cieszącą się sporą popularnością: „Krwawe gody” (1981), „Carmen” (1983, BAFTA dla Najlepszego Filmu Obcojęzycznego, Nagroda w Cannes za Wkład Artystyczny) i „Czarodziejska miłość” (1986).*

Do „tanecznych” inspiracji powrócił w 1995 roku, za sprawą filmu „Flamenco” (pierwsza współpraca z wybitnym operatorem Vittorio Storaro) i zrealizowanego trzy lata później „Tanga” (1998).

W 1981 roku otrzymał Złotego Niedźwiedzia w Berlinie za obraz „Szybko, szybko”.

Charakterystyczna dla twórcy jest strategia mieszania różnych przestrzeni czasowych, przeszłości i teraźniejszości, świata realnego i fikcyjnego. Często pojawia się motyw zamknięcia w jakiejś przestrzeni, motyw przedstawienia-inscenizacji, udawania.

Ważną rolę odgrywa w dziełach Saury piosenka, często będąca lightmotivem w danym filmie (pamiętne „Porque te vas?” z „Nakarmić kruki”).

Reżyser często czerpie z dorobku literatury i sztuki. Twórczość malarska Goi zainspirowała Saurę do realizacji obrazu „Goya” 1999 roku.

W 2001 poświęcił swojemu poprzednikowi film „Buñuel i stół króla Salomona”, w 2002 zrealizował „Salomé”, w 2004 – „Siódmy dzień”, a w 2005 – film zatytułowany „Iberia”. W roku 2007 wyreżyserował obraz "Fados", w 2009 "Ja, Don Giovanni", a w 2010 "Flamenco, flamenco".

* W 1998 roku otrzymał Nagrodę Specjalną na festiwalu Camerimage za szczególną wrażliwość wizualną. W 2004 roku otrzymał specjalną Europejską Nagrodę Filmową za osiągnięcia życia. Nagrodami specjalnymi za całokształt, bądź szczególny wkład dla kinematografii uhonorowany został również na festiwalach w Los Angeles, Karlovych Varach i Istambule.*