*Andrzej Wajda odebrał w poniedziałek nagrodę PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. - Polskie kino zawsze w szczególny sposób związane było z literaturą - mówił laureat. Wajda jest pierwszym reżyserem, który uhonorowany został tą nagrodą.*
Prezes polskiego PEN Clubu Adam Pomorski wyjaśnił, że motywem przyznania nagrody literackiej filmowcowi był fakt, że twórczość Andrzeja Wajdy zawsze była bardzo mocno związana z literaturą. Jest autorem ekranizacji takich klasycznych dział polskiej literatury jak "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza czy "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, ale ekranizował też opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza, czy "Popiół i diament" Jerzego Andrzejewskiego.
Jak głosi uzasadnienie decyzji jurorów, nagrodę im. Parandowskiego przyznano Wajdzie "z uznaniem epokowego znaczenia jego dzieła dla kultury polskiej i jej miejsca w kulturze powszechnej, ze świadomością najgłębszej więzi jego dokonań filmowych i teatralnych z literaturą współczesną i wielkim kanonem klasyki, z wdzięcznością za godną Żeromskiego lekcję krytycznego patriotyzmu, której obraz i postać urastają do narodowego symbolu".
Profesor Henryk Samsonowicz w laudacji podkreślił, że "dzięki Wajdzie pytamy o to, co stało się z naszą historią, z naszym krajem, naszym narodem. [...] Dla zbiorowej świadomości Polaków dzieła Wajdy mają znaczenie szczególne, przynoszą obrazy dziejów naszego kraju, naszego społeczeństwa, pozwalają na ukazanie naszej wspólnoty i osiągnięć, ale także popełnianych przez nas błędów".
Andrzej Wajda powiedział, że ścisły związek z literaturą był charakterystyczny nie tylko dla jego dzieł, ale dla całej polskiej szkoły filmowej.
- W ogromnym stopniu całe polskie kino, któremu miałem zaszczyt towarzyszyć od 1949 roku jako student szkoły filmowej a potem reżyser, zawsze opierało się na literaturze. Nie było takiego zwyczaju, że scenariusze filmowe są autorstwa reżyserów - mówił Wajda, przypominając, że pierwszym wyjątkiem od tej reguły była "Struktura kryształu" Krzysztofa Zanussiego.
- Literatura towarzyszyła nam, bo chcieliśmy opowiedzieć o naszych doświadczeniach, a naszym najważniejszym doświadczeniem była wojna, o niej chcieliśmy robić filmy. Nim powstały polskie filmy o wojnie, zaistniała ona w polskiej literaturze i oparcie się na niej pozwalało sięgnąć do autentycznych doświadczeń, relacji bezpośredniej, często spisywanej na gorąco - mówił laureat.
Andrzej Wajda jako reżyser debiutował w 1955 r. filmem "Pokolenie", międzynarodowy sukces przyniósł Wajdzie drugi samodzielnie zrealizowany obraz, "Kanał". Kolejnym sukcesem Wajdy był "Popiół i diament", potem nakręcił m.in. "Lotną", "Popioły", "Wszystko na sprzedaż", "Polowanie na muchy", "Krajobraz po bitwie", "Brzezinę", "Wesele", "Ziemię obiecaną" , "Człowieka z marmuru", "Panny z Wilka".
Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego przyznawana jest corocznie za twórczość w duchu dzieła Jana Parandowskiego. Została ustanowiona w 1988 r. przez Irenę Parandowską, wdowę po pisarzu, który w latach 1933-1978 był prezesem polskiego PEN Clubu. Nagroda przyznawana jest za całokształt twórczości. Wśród jej laureatów są m.in. Zbigniew Herbert (1989), Gustaw Herling-Grudziński (1990), Leszek Kołakowski (1992), Stanisław Lem (1994), Ryszard Kapuściński (1995), Julia Hartwig (2009), Sławomir Mrożek (2010).