Katarzyna Łaniewska

Polska aktorka starszego pokolenia, znana przede wszystkim z roli sympatycznej babci Józi, gospodyni księdza w „Plebanii”. Ma za sobą pół wieku owocnej pracy artystycznej na planie i na scenie.

Urodziła się 20 czerwca 1933 roku w Łodzi, jednak czuje się warszawianką, gdyż mieszkała w stolicy od czasów wojny. Studiowała w tamtejszej PWST, którą ukończyła w 1955 roku. Była związana z warszawskimi teatrami: Polskim (1955-59, 1983-95), Dramatycznym (1959-62, 1966-77), Narodowym (1962-66) i Ateneum (1977-83). Zagrała kilkadziesiąt ról w spektaklach Teatru TV.

Na ekranie zadebiutowała w 1953 roku, w nowelce filmowej „Sprawa konia” Ewy Poleskiej, powstałej w ramach cyklu „Trzy opowieści”. Grała w filmach z różnych gatunków. Role z repertuaru komediowego (Aniela w „Tysiącu talarów” Stanisława Wohla 1959, sportsmenka Kazimiera w „Sublokatorce” Janusza Majewskiego1966, Stenia w „Nowym” Jerzego Ziarnika 1969), przeplatała udziałem w produkcjach kryminalno-sensacyjnych (Bartoszkówna w „Pożegnaniu z diabłem” Wandy Jakubowskiej 1956, Basia w „Spotkaniu ze szpiegiem” Jana Batorego 1964, aktorka w „Zbrodniarzu, który ukradł zbrodnię” 1969) i dramatach (Jadźka Kłysowa w „Moim drugim ożenku” Zbigniewa Kuźmińskiego 1963, Sidorowa w „Miejscu dla jednego” Witolda Lesiewicza 1965, matka Andrzeja w „Molu” Wojciecha Solarza 1968).

Chętnie obsadzano ją w rolach matek głównych bohaterów (dramat „Abel twój brat” Janusza Nasfetera 1970, komediowy „Awans” Janusza Zaorskiego 1974, wojenny obraz „Godzina ‘W’” Janusza Morgensterna 1979, komedia „Kogel – mogel” Romana Załuskiego 1988, duńska produkcja „Kaj’s fodselsdag” 1990, „Historie miłosne” Jerzego Stuhra 1997, telenowela „Klan”).

Często grała też nauczycielki (seriale: „Doktor Ewa” Henryka Kluby 1970 i „Tygrysy Europy” Jerzego Gruzy 1999), bądź pracownice domów dziecka (legendarne „Przesłuchanie” Ryszarda Bugajskiego 1982, „Korczak” Andrzeja Wajdy 1990, jednak typem postaci, z którym najbardziej utożsamia się dziś Łaniewską jest wiejska gospodyni.

Tego typu kreacje stworzyła m.in. jako Grzybicha we wspomnianym „Awansie” Zaorskiego (1974), Hladiczka w serialu „Popielec” Ryszarda Bera (1982), Mazurkowa w „Pogrzebie kartofla” Jana Jakuba Kolskiego (1990), Korebowa w melodramacie „Niech żyje miłość” Bera 1991, Wojtalikowa w „Dwóch księżycach” Andrzeja Barańskiego (1993) i Klimowa w „Ptaszce” Krystyny Krupskiej-Wysockiej (1994).

Absolutnie szczególne miejsce wśród gospodyń wykreowanych przez aktorkę, zajmuje babcia Józia z telenoweli „Plebania”, z którą związana jest nieprzerwanie od 2000 roku. Rola sympatycznej gospodyni wiejskiego proboszcza przyniosła jej ogromną popularność, a także skutecznie wypełniła wolny czas po przejściu na emeryturę. Aktorka przyznaje, że bardzo lubi tę rolę. Jednym z powodów jest fakt, że „można w niej przemycić dużo życiowej mądrości i własnego poczucia humoru”.

W międzyczasie zagrała służącą Gajowca w ekranizacji „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego, w reżyserii Filipa Bajona (2001) i gospodynię w filmie „City” Macieja Odolińskiego (2003-2004).

Katarzyna Łaniewska uhonorowana została wieloma odznaczeniami za zasługi dla polskiej kultury i obronności kraju. Odznaczono ją m.in. Krzyżem Kawalerskim (1970) i Krzyżem Komandorskim (2007) Orderu Odrodzenia Polski, medalem „Gloria Artis” za zasługi dla polskiej kultury (2006), Złotym Krzyżem Zasługi (1966), medalem „za zasługi dla Warszawy” (1970), Złotym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1975). W 1999 roku otrzymała odznaczenie, jako Zasłużony Działacz Kultury, za działalność wydawniczą drugiego obiegu w okresie stanu wojennego.