Maciek Chełmicki – „Popiół i diament”
Maciej Chełmicki to z pewnością najsłynniejsza postać ze wszystkich, jakie pojawiły się w obrazach Andrzeja Wajdy. Główny bohater „Popiołu i diamentu” wykreowany przez Zbigniewa Cybulskiego stał się dla tego aktora trampoliną do wielkiej sławy. Między inny dzięki tej kreacji artysta został określony polskim Jamesem Deanem. Charakterystyczna stylizacja oparta na czarnej skórzanej kurtce oraz ciemnych okularach, a także specyficzna gra aktorska sprawiła, że Zbigniew Cybulski szybko stał się ulubieńcem tłumów. Dla wielu widzów Maciej Chełmicki był ówczesnym synonimem wielkiej odwagi oraz ikoną buntu.
Sama postać Maćka wywoływała jednak wiele kontrowersji. Władzy ludowej nie podobało się, że „Popiół i diament” koncentruje się głównie na bohaterze, którego głównym zadaniem jest morderstwo ważnego dygnitarza. Co więcej, rządzącym nie przypadło do gustu również to, że zachowanie Chełmickiego jest w jakiś sposób gloryfikowane przez Wajdę. Po latach natomiast część krytyków zarzuciła twórcy przeinaczanie faktów historycznych. W „Popiele i diamencie” zostaje przedstawiona sytuacja, w której żołnierze AK polują na przedstawicieli władz. W rzeczywistości natomiast to komuniści ścigali osoby walczące w podziemiu.