Helen Mirren

Wybitna aktorka brytyjska, teatralna i filmowa, związana także w kinem amerykańskim, zdobywczyni wszystkich najważniejszych aktorskich nagród filmowych.

Urodziła się 26 lipca 1945 roku w Londynie. Jej matka z pochodzenia była Angielką, ojciec – Rosjaninem o szlacheckich korzeniach. Wzrastała w atmosferze tzw. „wyższych sfer” – jako dziewczynka pobierała naukę gry na pianinie, uczyła się dobrych manier, ćwiczyła dykcję.

Jako nastolatka wystąpiła w szkolnej inscenizacji „Burzy” Szekspira, która odbyła się z jej własnej inicjatywy. Mirren wybrała dla siebie rolę potwora Kalibana – rzucała się po scenie, pluła na wszystkie strony i...najwyraźniej była w swoim żywiole. Już jako dwudziestolatka, dzięki potajemnej (kryła się przed rodzicami, którzy o aktorstwie nie chcieli nawet słyszeć), wieczornej pracy w teatrze, stała się właściwie zawodową aktorką.

W 1967 roku związała się z Royal Shakespare Company. Na pierwsze przesłuchanie przyszła w tak wyzywającej kreacji, że jurorzy po prostu musieli dać jej szansę. Od początku miała wizerunek aktorki „niegrzecznej”, idącej pod prąd, kontrowersyjnej, a także – obdarzonej nie lada seksapilem.

Pierwszą większą rolą w teatrze była rola Kleopatry w adaptacji sztuki Szekspira. Wykonując tę rolę, Mirren wsławiła się tym, że w jednym z przedstawień przebiegła nago przez scenę. Stosunkowo liczne rozbierane role spowodowały, że na przełomie lat 60-tych i 70-tych nazywano Mirren „seksbombą ze Statford”.

* Po raz pierwszy w filmie wystąpiła w 1967 roku („Herostratos”). Grała w filmowych wersjach sztuk dramatycznych („Sen nocy letniej” 1968, „Panna Julia”1972, „Hamlet” 1976, „Oresteia” 1979). *Wystąpiła w „rozbieranej” roli w „Age of Consent” Michela Powella (1969), a 10 lat później – w kontrowersyjnej, ocierającej się o pornografię włosko- amerykańskiej produkcji o wątpliwych walorach artystycznych, zatytułowanej „Caligula” (1979).

W 1980 roku wystąpiła obok Boba Hoskinsa w bardzo znanym, także za oceanem, brytyjskim kryminale „Długi Wielki Piątek”, dzięki któremu stała się rzeczywiście sławna. Rola ta dała jej też możliwość kariery hollywoodzkiej. W 1981 roku pojawiła się w jednej z głównych ról w „Excaliburze”, w 1983 – w telewizyjnej komedii Mela Brooksa, w 1984 zaś otrzymała Nagrodą dla Najlepszej Aktorki w Cannes oraz nominację do Złotego Globu i nagrody BAFTA za rolę w filmie „Cal”.

Wystąpiła w głośnym filmie sci-fi „2010. Odyseja kosmiczna” (1984), w „Białych nocach”(1985), gdzie spotkała się z późniejszym mężem, Taylorem Hackfordem, grała u Petera Greenawaya („Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek” 1989) i Peter Weira („Wybrzeże moskitów” 1986).

Niezwykle istotną rolą, dzięki której Mirren zyskała spore grono fanów była na pewno rola pani detektyw Jane Tennison w odcinkowym thrillerze TV „Główny podejrzany”, z którym aktorka związana była kilka lat. Mirren otrzymała za tę rolę trzy nagrody BAFTA (1992,93,94) i nominacje w 1996 i 2004 roku, nominację do Złotego Globu (2004) oraz pięć nominacji do nagrody Emmy, w tym jedną wygraną (1996).

Rola przyniosła aktorce popularność, ale też, niestety, nieco zaszufladkowała na jakiś czas. Aktorka nieustannie grała też w filmach kinowych. W 1994 roku zagrała królową w filmie „Szaleństwa króla Jerzego”. Za rolę otrzymała kolejną aktorską nagrodę w Cannes, pierwszą nominację do Oskara za rolę drugoplanową oraz nominację do nagrody BAFTA. Pierwszy Złoty Glob otrzymała w 1997 roku za rolę w filmie TV „Losing Chase” Kevina Bacona, kolejny – mimo wielu nominacji w tzw. międzyczasie - przyniesie jej dopiero osławiona rola w „Królowej”.

Rok 1999 przyniósł jej nagrodę Emmy za rolę w biograficznym filmie TV „Pasja Ayn Rand”, a 2002 – kolejną nominację do Oskara, Złotego Globu, nagrody BAFTA i Europejskiej Nagrody Publiczności za rolę drugoplanową w filmie Roberta Altmana „Gosford Park”.

Jeśli do roku 2006 były na świecie miejsca, gdzie ktoś nie słyszał o Helen Mirren, z całą pewnością taki stan rzeczy odszedł w przeszłość po wejściu do kin filmu Stephena Frearsa „Królowa”. Za rolę Elżbiety II aktorka otrzymała Oskara, Złoty Glob, nagrodę BAFTA, Honorową Nagrodę BIFA, puchar Volpiego na MFF w Wenecji, Nagrodę na Festiwalu w Toronto, wiele innych nagród i wyróżnień oraz owacje na stojąco na licznych światowych festiwalach filmowych.

Sukces „Królowej” Stephena Frearsa przyćmił, także znaczącą rolę Mirren jako Elżbiety I w filmie TV Toma Hoopera (nagroda Emmy, Złoty Glob). Dzięki udziałowi w serialu i filmie Frearsa, Mirren jest jedyną aktorką, która z powodzeniem odegrała rola Elżbiety I i Elżbiety II.

Ostatnie lata przyniosły jej kolejne role. Zagrała w takich filmach jak: "Skarb Narodów: Księga Tajemnic", "Atramentowe serce", "Stan gry", "Love Ranch". W roku 2011 do kin weszła kolejna produkcja z jej udziałem - "Arthur".

W sumie sześciokrotnie w swojej karierze wcieliła się w postać królowej – poza dwoma wymienionymi wyżej były to filmy: „Szaleństwa króla Jerzego” (1994), „Królowa śniegu” (1995, głos), „Książę Egiptu” (1998, głos), „Książę Jutlandii” (1999).