Malcolm McDowell

Popularny i łatwo rozpoznawalny aktor pochodzenia brytyjskiego. Pamiętny dr Soran ze „Star Treka”, Kesslee z „Tank Girl” i dr Loomis z „Halloween”. Odtwórca głównej roli w legendarnej ekranizacji „Mechanicznej pomarańczy” Stanleya Kubricka oraz gwiazda filmowej trylogii Lindsaya Andersona (w tym nagrodzonego Złotą Palmą w Cannes filmu „Jeżeli...”). Ma na swoim koncie ponad 150, często pierwszoplanowych ról filmowych i telewizyjnych.

Urodził się 13 czerwca 1943 roku w Leeds w hrabstwie Yorkshire w Wielkiej Brytanii, jako Malcolm John Taylor. Nazwisko panieńskie swojej matki – McDowell, przyjął w latach 60-tych, kiedy na poważnie zaczął myśleć o karierze filmowej, a okazało się, że jest już jeden Malcolm Taylor wśród aktorów. Studiował w Academy of Music and Art w Londynie, jednocześnie pracując w pubie należącym do rodziców, a początki jego kariery aktorskiej wiążą się, podobnie jak w przypadku większości Brytyjczyków, z teatrem. Zanim po raz pierwszy pojawił się na ekranie, był m.in. aktorem słynnego Royal Shakespeare Company.

* Jego debiutem filmowym był dramat „Czekając na życie” Kena Loacha, jednak pech chciał, że sceny z jego udziałem wycięto podczas montażu (1967). Już dwa lata później dostał okazję zagrania pierwszoplanowej roli zbuntowanego studenta Micka Travisa w filmie „Jeżeli...” Lindsaya Andersona (1969). Obraz ten, będący jednym ze sztandarowych dzieł brytyjskiego nurtu kina „młodych gniewnych”, ku zaskoczeniu wszystkich zgarnął Złotą Palmę w Cannes, rozsławiając nazwisko twórcy, a przy okazji również początkującego aktora.*

Do postaci Micka Travisa wracał jeszcze dwukrotnie na planie filmów, będących kolejnymi ogniwami trylogii Andersona: „Szczęśliwy człowiek” (1973) i „Szpital Brittania” (1982). Aktywnie uczestniczył w powstawaniu tych niskobudżetowych produkcji, jako producent, ale i pomysłodawca scenariusza („Szczęśliwy człowiek” zawiera autobiograficzne wątki z życia McDowella). Z Andersonem spotkał się też na scenie teatralnej w Nowym Jorku – w 1980 roku zagrał w jego inscenizacji sztuki „Look Back in Anger” Johna Osborne’a.

W międzyczasie miał okazję współpracować z kilkoma uznanymi, brytyjskimi twórcami i aktorami. W 1970 roku zagrał u Josepha Loseya thrillerze „Sylwetki na horyzoncie”, a w 1975 roku spotkał się z Laurencem Olivierem, Alanem Batesem i Helen Mirren na planie telewizyjnej produkcji „The Collection” Michaela Apteda i zagrał główną rolę w komedii „Fałszywy król” Richarda Lestera.

* W 1971 roku dał jeden ze swoich najbardziej znanych i znaczących występów w kontrowersyjnej ekranizacji „Mechanicznej pomarańczy” Anthony’ego Burgessa, w reżyserii Stanleya Kubricka. Rola psychopatycznego Alexa przyniosła mu jedyną nominację do Złotego Globu w karierze.*

Pod koniec dekady zagrał kolejną odważną rolę - tytułowego cesarza „Caliguli”, w filmie uznawanym za „pierwszy, wysokobudżetowy film pornograficzny w historii” (1979). Ponadto dał gwiazdorski występ w wojennych „Asach przestworzy” Jacka Golda (1976) i po raz pierwszy zagrał u boku przyszłej żony, Mary Steenburgen w przygodowej produkcji sci-fi „Podróż w czasie” (1979, nominacja do Saturna). Później spotkali się jeszcze podczas realizacji „Mojego Cross Creek” Michaela Ritta, z Ripem Tornem (1983) oraz na planie „Czerwonego Kapturka”, zrealizowanego w ramach telewizyjnego „teatrzyku młodego widza” (1983, McDowell grał wilka, Steenburgen – tytułową bohaterkę). Był to już jednak ten okres, kiedy aktor zrobił zdecydowany zwrot w kierunku czysto komercyjnych i mało ambitnych produkcji, co stało w całkowitej sprzeczności z tendencjami, jakie przejawiał na początku swojej artystycznej drogi.

W 1982 roku zagrał demonicznego brata Nastassji Kinski w remake’u filmu „Ludzie-koty” Paula Schradera, w 1985 roku wystąpił w kolejnej, telewizyjnej adaptacji legendy o „Królu Arturze” (1985, tytułowa rola), a w 1988 roku dołączył do gwiazdorskiej obsady rozczarowującej komedii Blake’a Edwardsa „Zachód słońca” z Brucem Willisem i Jamesem Garnerem.

Lata 90-te to jeszcze częstsze występy w mało znaczących produkcjach klasy B, często przeznaczonych wyłącznie do dystrybucji video. To także powrót na łono kina europejskiego i role w takich filmach, jak m.in. francuskojęzyczny „Wiatr ze Wschodu” z Wojciechem Pszoniakiem (1993), rosyjsko-brytyjski dramat historyczny „Zabójstwo cara” (1991), niemiecki thriller „Nocny pociąg do Wenecji” z Hugh Grantem (1993), czy brytyjski serial „Our Friends in the North” (1996).

W tamtym czasie wykreował co najmniej dwie legendarne role, dołączające do obszernej galerii czarnych charakterów w jego dorobku: doktora Sorana ze „Star Treka” (1994) i Kesslee’go z „Tank Girl” (1995). Po premierze „Star Treka”, jako aktor kreujący tego „złego”, który zabił kapitana Kirka, podobno otrzymywał listy z pogróżkami od fanów serii.

W 2001 roku zagrał szeryfa Nottingham w telewizyjnej produkcji „Księżniczka złodziei” z początkującą Keirą Knightley oraz dołączył do amerykańsko-francuskiej obsady komedii „Goście w Ameryce” z Jeanem Reno. Rok później spotkał się z Eddiem Murphym i Owenem Wilsonem na planie komedii „Ja, szpieg” oraz z Sophią Loren podczas realizacji dramatu „Pośród obcych” w reżyserii jej syna, Edoardo Pontiego (2002).

W 2003 roku wziął udział w ambitnym, brytyjskim thrillerze „Odpoczniesz po śmierci” Mike’a Hodgesa, z Clivem Owenem, Charlotte Rampling i Jonathanem Rhys Meyersem oraz ponownie (po „Graczu”) spotkał się z Robertem Altmanem, tym razem grając pierwszoplanową rolę w muzycznym dramacie/romansie „The Company” z Newe Campbell.

W 2007 roku zagrał księcia Bołkońskiego w europejskiej adaptacji „Wojny i pokoju” i wystąpił w głównej roli doktora Loomisa w dość głośnym remake’u horroru „Halloween”, a w 2008 roku partnerował Shirley MacLaine na planie telewizyjnego filmu o „Coco Chanel”.

W filmografii aktora znajduje się kilka seriali, m.in. znany polskim widzom sitcom „Perła” z Lucy Liu (1996-97) oraz utrzymany w konwencji sci-fi serial „Herosi” (2007-2008).

* Jest laureatem dwóch nagród specjalnych: Artistic Achievement Award na FF w Filadelfii (2005) oraz King Vidor Memorial Award na MFF w San Luis Obispo (2009).*