O umieraniu - dosłownie i w przenośni

Zaskakujący film. Zaskakujący, bo wyjątkowy na tle pozostałej rodzimej produkcji. Nie jest to bowiem ani kolejna komedia romantyczna, ani kino patriotyczne, ani tym bardziej kino, które ma nas pokrzepić i poprawić humor. To film o umieraniu – dosłownie i w przenośni.

Główna bohaterka, Julia, pierwsze 33 lata życia spędza w swoistym kokonie. Otoczona przez tych, których kocha, czuje się bezpieczna i szczęśliwa. I nagle ten bezpieczny świat rozpada się. W krótkim odstępie czasu Julia traci matkę i ojca. Śmierć bliskich stawia wszystko, na czym dotychczas opierał się świat Julii pod znakiem zapytania. Wymusza przewartościowanie całego życia.

Oczywiście Małgorzata Szumowska nie jest pierwszą, która zrobiła film na taki temat. Wyjątkowość jej „33 scen z życia“ polega na przełamywaniu pewnego tabu. Racje mają ci, którzy mówią, że tak o śmierci nikt jeszcze w polskim kinie nie mówił. Szumowska robi to bez patosu i sentymentalizmu, bez pocieszającego poklepywania po plecach i bez uciekania w eleganckie metafory. Śmierć w filmie Szumowskiej jest procesem fizycznym. Towarzyszy jej chaos.

Szumowska pokazuje to wszystko „na zimno“ – jak wnikliwy obserwator. Film podporządkowany jest tej konwencji. Gra niemieckiej aktorki Julii Jentsch (mówiącej głosem Dominiki Ostałowskiej, co nie było najszczęśliwszym pomysłem) jest stonowana, powściągliwa, wręcz ascetyczna na tle bardziej ekspresyjnej polskiej części obsady. Dialogi są lakoniczne.

Świat na ekranie sprawia wrażenie „przygaszonego“, nieprzyjaznego (świetne zdjęcia Michała Englerta). Efekt potęgują akordy z symfonii Pawła Mykietyna, które stanowią muzyczne wprowadzenie do kolejnych scen z życia Julii.

Najbardziej zaskakuje jednak humor, którego w filmie nie brakuje. Humor czarny, z pogranicza groteski. Pojawiający się często niespodziewanie. Nie osłabia jednak siły oddziaływania tego niezwykłego filmu. Wręcz przeciwnie – potęguje ją.