Steven Spielberg

Jeden z najbardziej znanych, najbardziej wpływowych i kasowych twórców filmowych. Reżyser i producent amerykański, od wielu lat niezależny finansowo, jako współwłaściciel wytwórni: „Amblin” i DreamWorks SKG. Większość podpisanych przez niego dzieł osiągnęło ogromny sukces komercyjny, nierzadko doczekując się kolejnych sequeli. Najsłynniejsze z nich, to: „Indiana Jones”, „Park Jurajski”, „Szczęki”, „A.I. Sztuczna Inteligencja”, „E.T.” i „Lista Schindlera”.

Urodził się 18 grudnia 1946 roku w Cincinnati, w stanie Ohio. Generalnie uważany za filmowca-samouka, przez krótki czas studiował jednak reżyserię w California State College, uwagę przykuwając po raz pierwszy dzięki etiudzie filmowej „Amblin” (1969). Realizacją filmów zaczął zajmować się jednak dużo wcześniej. Pierwszy film zrealizował bowiem już jako 12-latek („The Last Gun” 1959). Kolejne, w tym pierwszy pełnometrażowy („Firelight” 1964) – na początku lat 60.

U progu swojej profesjonalnej drogi zawodowej, związany był z różnymi stacjami TV, realizując poszczególne odcinki popularnych seriali (m.in. „Psychiatra” i „Columbo” 1971) oraz zwieńczony sukcesem, telewizyjny thriller „Pojedynek na szosie” (1971). Zrealizował jeszcze, nagrodzony za scenariusz w Cannes, dramat „Sugarland Express” z udziałem Goldie Hawn (1974), zanim osiągnął pierwszy wielki triumf, dzięki horrorowi „Szczęki” (1975, nominacja do Złotego Globu i BAFTA za reżyserię). Sukces filmu zapewnił Spielbergowi niezależność finansową i stałe miejsce w czołówce amerykańskich twórców. Pierwszą nominację do Oskara oraz po dwie nominacje do BAFTA i Złotego Globu przyniósł mu przygodowy dramat sci-fi „Bliskie spotkania trzeciego stopnia” (1977), a całość dorobku dekady lat 70. dopełniła mało znana komedia wojenna „1941” (1979). Lata 80-te to przede wszystkim ogromny triumf zrealizowanej przy współudziale zaprzyjaźnionego George’a Lucasa, trylogii o Indiana Jonesie z Harrisonem Fordem w roli głównej („Poszukiwacze zaginionej Arki” 1981, nominacja do Oskara i Złotego Globu za reżyserię; „Indiana Jones i Świątynia Zagłady” 1984; „Indiana Jones i ostatnia krucjata” 1989) i międzynarodowy sukces familijnej produkcji sci-fi „E.T.” (1982, dwie nominacje do Oskara i BAFTA za reżyserię i najlepszy film, nominacja do Złotego Globu za reżyserię). Jednocześnie, oprócz opartych na baśniowej konwencji walki dobra ze złem, afirmujących świat dziecięcej wyobraźni produkcji, zwrócił się także ku poważniejszym tematom, realizując, przychylnie przyjęte przez krytykę, dramaty: „Kolor purpury” (1985, nominacja do Oskara za najlepszy film i do Złotego Globu za reżyserię) i wojenne „Imperium słońca” (1987). W latach 80-tych, Spielberg wsławił się również jako twórca ostatniego filmu z udziałem Audrey Hepburn („Na zawsze” 1989), współreżyser horroru „Strefa mroku” (1983) oraz jako, mający „nosa” do dobrych inwestycji, producent. Będąc współwłaścicielem, założonej w 1981 roku, wytwórni „Amblin” (pamiętny tytuł pierwszego ważnego filmu w karierze Spielberga) osiągnął nie lada sukces i jednocześnie promował młodych twórców, jako producent wykonawczy takich przebojów, jak m.in.: „Gremliny” Joe Dantego (1984,1990), „Powrót do przyszłości” Roberta Zemeckisa (1985, 1989, 1990), czy znany, telewizyjny cykl filmowy „Niesamowite historie” (1985-87).

Jako reżyser, kontynuował eksplorację trudnych, poważnych tematów, realizując historyczny „Amistad” (1997, nominacja do Złotego Globu za reżyserię), wojenny film „Szeregowiec Ryan” (1998, Oskar, Złoty Glob i nominacja do BAFTA za reżyserię, nominacja do wszystkich trzech nagród za produkcję), a przede wszystkim, nakręcony w Polsce, poruszający dramat „Lista Schindlera” (1993), który przyniósł mu pierwsze Oskary i nagrody BAFTA (za reżyserię i najlepszy film) oraz pierwszy Złoty Glob (za reżyserię).

Nie rezygnował jednak całkowicie z lżejszych produkcji („Hook” 1991 oraz głośny „Park Jurajski” 1993, Saturn za reżyserię; sequel „Zaginiony świat: Park Jurajski” 1997). W 2001 roku zrealizował fantastycznonaukowy film „A.I. Sztuczna inteligencja” (nominacja do Złotego Globu za reżyserię, Future Film Festival Digital Award na MFF w Wenecji, Saturn za scenariusz), rok później podpisując się pod komediodramatem „Złap mnie, jeśli potrafisz” z Leonardem DiCaprio i Tomem Hanksem, i pod thrillerem sci-fi „Raport mniejszości” z Tomem Cruisem (2002, Saturn za reżyserię). Z Hanksem spotkał się ponownie na planie komedii romantycznej „Terminal” (2004), a z Cruisem – na planie widowiskowej „Wojny światów” (2005). W międzyczasie zdobył dwie nominacje do Oskara (za reżyserię i produkcję) oraz nominację do Złotego Globu za reżyserię dramatu historycznego „Monachium” (2005) z Erikiem Baną, Danielem Craigiem i Mathieu Kassovitzem.

W 2008 roku, ponownie przy współpracy Lucasa i z udziałem Forda, zrealizował czwartą część przygodowej produkcji „Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki”. Rok wcześniej otrzymał nominację do Oskara jako producent wojennego filmu Clinta Eastwooda „Listy z Iwo Jimy” (2006).

Jest laureatem kilku nagród Emmy i Daytime Emmy za produkcje telewizyjne (kreskówki: „Przygody animków”, „Animaniacy”, „Pinky and the Brain” i „Freakazoid”, seriale: „Kompania braci” i „Wybrańcy obcych”), wielu nagród i wyróżnień od krytyków amerykańskich, a także kilku znaczących Nagród za Całokształt, m.in. wręczanej podczas ceremonii rozdania Oskarów nagrody Irving G. Thalberg Memorial Award (1987), Honorowego Złotego Lwa w Wenecji (1993), Honorowego Césara (1995), Specjalnej BAFTA - Britannia Award (2001), Directors Guild of America Award (2000), National Board of Review - Billy Wilder Award (2001), Special David Award (2004) i Honorowego Złotego Globu - Cecil B. DeMille Award (2008).

Steven Spielberg lubi współpracować ze stałą ekipą, dlatego często zaprasza na plan „sprawdzonych” aktorów (Tom Hanks, Harrison Ford, Tom Cruise), niezmiennie od lat powierza Johnowi Williamsowi komponowanie soundtracku, a Michaelowi Kahnowi – montaż swoich dzieł. Począwszy od „Listy Schindlera”, zdjęcia do niemal wszystkich jego filmów, z powodzeniem wykonał polski operator - Janusz Kamiński.

Świetnie dobrana obsada, znakomita ekipa i perfekcja realizacyjna zawsze zapewniała jego filmom wianuszek nominacji i statuetek (dla przykładu, „Lista Schindlera” nominowana była do Oskara w 12 kategoriach, zwyciężyła w siedmiu z nich, „Szeregowiec Ryan” dostał 5 Oskarów na 11 nominacji, a „Poszukiwacze zaginionej Arki” zgarnęli 4 statuetki na 9 możliwych do zdobycia).