Pokaz filmu "Pasta 1944 - 100 lat historii"
Archiwalne fotografie z sierpnia 1944 r., wspomnienia żołnierzy Armii Krajowej, wyprowadzenie Niemców z budynku PAST-y - można było obejrzeć podczas pokazu filmu dokumentalnego pt. "Pasta 1944 - 100 lat historii".
Projekcja filmu odbyła się w środę w Muzeum Powstania Warszawskiego z okazji obchodów 64. rocznicy zdobycia budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (PAST-a) przy ul. Zielnej w Warszawie podczas Powstania Warszawskiego.
W filmie można było wysłuchać m.in. relacji Zbigniewa Dębskiego "Prawdzica" - powstańca, który zawiesił polską flagę na szczycie budynku. Jego opowieść ilustrowały kadry z powstańczej kroniki. W filmie przedstawiono walkę o gmach PAST-y, która trwała od pierwszych godzin Powstania Warszawskiego.
W rozmowie z PAP Dębski powiedział, że decydującym momentem w zdobyciu gmachu PAST-y było podpalenie budynku, które spowodowało, że Niemcy wycofali się na wyższe piętra. Według Dębskiego, "walka wewnątrz gmachu była bardzo zażarta i toczyła się o każde piętro, każdy korytarz, a nawet każde pomieszczenie".
Na pokazie filmu dokumentalnego był obecny m.in.
piosenkarz Mieczysław Szcześniak, który podziękował Dębskiemu za jego bohaterstwo podczas Powstania. W rozmowie z PAP Szcześniak powiedział, że "to wielkie wyróżnienie, że można spotkać człowieka, który przeżył ten niezwykle trudny czas".
"W takich sytuacjach jestem dumny, że jestem Polakiem i jestem wdzięczny, że mogę żyć w takim miejscu, w Warszawie, która powstała niczym Feniks z popiołów" - powiedział wzruszony piosenkarz.
W filmie widzowie mogli również poznać historię gmachu PAST-y, który w przedwojennej Warszawie - obok Prudentialu - był najwyższym budynkiem.
W czasie Powstania Warszawskiego budynek PAST-y, po dwudziestu dniach walk, zdobyły oddziały Batalionu "Kiliński" pod dowództwem rotmistrza Henryka Roycewicza "Leliwy". Z batalionem "Kiliński" współdziałał pluton z kompanii "Koszta", grupy saperskie Okręgu Warszawa AK, kobiecy patrol minerski oraz specjalna ekipa straży ogniowej.
Jak przypomniał Dębski, "zdobycie gmachu PAST-y było szczególnie ważne, ponieważ w rękach Niemców był niezwykle uciążliwym punktem ostrzału".
W opinii uczestnika walk o gmach PAST-y, dowódcy III plutonu VIII kompanii batalionu "Kiliński", Antoniego Bieniaszewskiego, "zdobycie PAST-y było nie tylko ogromnym sukcesem taktycznym, ale i psychologicznym; na dachu powiewała polska flaga, która dawała nadzieję na zwycięstwo". Według Bieniaszewskiego, budynek miał szczególne… …znaczenie strategiczne, gdyż był centrum łączności między Berlinem a frontem wschodnim. Jak zaznaczył, "gmach PAST-y pozostał w polskich rękach do końca Powstania Warszawskiego".
Film "Pasta 1944 - 100 lat historii" w reżyserii Marka Widarskiego powstał na zlecenie Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego, a zrealizowany został przez Fundację Filmową Armii Krajowej przy współudziale Muzeum Powstania Warszawskiego.
W uroczystościach upamiętniających 64. rocznicę zdobycie PAST-y wzięła udział również prezydent m.st. Warszawy Hanna Gronkiewicz- Waltz, która złożyła kwiaty pod tablicą pamiątkową przy gmachu PAST-y przy ul. Zielnej w Warszawie.
"Chcemy złożyć hołd powstańcom, którzy mieli wielką odwagę i ogromne pragnienie wolności, dlatego też w kalendarium Powstania Warszawskiego 20 sierpnia będzie zawsze dniem największego powstańczego sukcesu" - powiedziała Gronkiewicz-Waltz.
Uroczystość złożenia kwiatów poprzedziło nabożeństwo w intencji poległych żołnierzy Batalionu Kiliński Armii Krajowej, które odbyło się w Kościele Wszystkich Świętych na placu Grzybowskim.