Agnieszka Holland
Najbardziej znana i ceniona za granicami kraju polska reżyserka i scenarzystka. Swoje filmy realizuje w Europie i USA.
Urodziła się w 28 listopada 1948 roku w Warszawie. Studiowała w czeskiej szkole FAMU, którą ukończyła w 1971 roku. W ówczesnej Czechosłowacji zrealizowała m.in. krótkometrażowy „Grzech Boga” (1970). Po powrocie do kraju związała się z kierowanym przez Andrzeja Wajdę Zespołem Filmowym „X”. Rozpoczęła pracę jako asystentka reżysera – Krzysztofa Zanussiego, na planie „Iluminacji” (1972).
** W Polsce debiutowała telewizyjnym filmem „Wieczór u Abdona”(1975)** na podstawie Jarosława Iwaszkiewicza, z Beatą Tyszkiewicz w roli głównej. Kolejne dzieła Holland (w tym scenopisarskie – scenariusz do „Bez znieczulenia” Andrzeja Wajdy) są jednymi z głównym reprezentantów niezwykle istotnego w polskim kinie, nurtu Kina Moralnego Niepokoju.
Są to: „jaskółka” nurtu, telewizyjny film „Niedzielne dzieci” (1976), inspirowane filmem „Konkurs” Miloša Formana „Zdjęcia próbne” (1977), a przede wszystkim takie tytuły** jak „Aktorzy prowincjonalni” z Haliną Łabonarską (1978, nagroda FIPRESCI w Cannes), powstała na podstawie powieści Andrzeja Struga „Gorączka” (1980, Złote Lwy na FPFF w Gdyni) i „Kobieta samotna” (1981, Nagroda Specjalna Jury FPFF w Gdyni) z Marią Chwalibóg i Bogusławem Lindą**.
Po realizacji ostatniego, Holland wyemigrowała z kraju, na Zachodzie znajdując lepsze możliwości rozwoju kariery reżyserskiej. W 1984 roku jej zrealizowany w Niemczech film „Gorzkie żniwa” nominowany był do Oskara.
W koprodukcji francusko – amerykańskiej powstał głośny film o księdzu Jerzym Popiełuszcze - „Zabić księdza” (1988) z Christopherem Lambertem w roli głównej, w koprodukcji francusko- niemiecko-polskiej – historia oparta o biografię niemieckiego Żyda „Europa, Europa” (1990, nominacja do Oskara w kategorii Najlepszy Scenariusz Adaptowany i do Nagrody BAFTA dla Najlepszego Filmu Zagranicznego), zaś we Francji znany „Olivier, Olivier” (1991).
Rok 1993 to sukces adaptacji powieści F. H. Burnett „Tajemniczy ogród”, 1995 – realizacja na poły biograficznego filmu o przyjaźni Arthura Rimbaud (w tej roli Leonardo DiCaprio) i Paula Verlaine’a „Całkowite zaćmienie”.
Późniejsze filmy Holland realizowała głównie w USA. Rok 1997 – to reżyseria kostiumowego „Placu Waszyngtona”, 1999 – filmu „Trzeci cud” z Edem Harridem i Anną Heche, w 2001 wyreżyserowała thriller „Strzał w serce”, a w 2006 – „Kopię mistrza” z (ponownie) Edem Harrisem w roli Beehovena i Diane Kruger w roli jego kopistki. W 2002 roku zrealizowała polsko-kanadyjski film „Julia wraca do domu”, z udziałem kilku polskich aktorów (Maciej Stuhr, Maria Seweryn).
Z reżyserką często współpracuje córka, Kasia Adamik (jako twórczyni story-boardów, bądź asystentka reżyserki). Od kilku lat pracują nad powstaniem polsko- czesko -słowackiej produkcji „Prawdziwa historia Janosika i Uhorcika”.
Holland wielokrotnie współpracowała przy scenariuszach filmów innych reżyserów (m.in. wszystkich części trylogii „Trzy kolory” Kieślowskiego), Andrzej Wajda dwukrotnie zrealizował film według jej scenariusza (wspomniany już „Bez znieczulenia” oraz „Korczaka” w 1990 roku), współpracowała też nad scenariuszem „Dantona” i „Biesów” w jego reżyserii oraz „Anny” w reżyserii Yurka Bogayewicza.
Sporadycznie pojawiała się też w obsadzie aktorskiej. Jednym z najsłynniejszych występów jest rola komunistki Witkowskiej w „Przesłuchaniu” (1982) Ryszarda Bugajskiego. Poza tym pojawiła się też u Kieślowskiego w „Bliźnie” (1976) oraz gościnnie w serialu Izabelli Cywińskiej „Boża podszewka”. Wielokrotnie autorem muzyki do jej filmów był Jan A. P. Kaczmarek.
W 2006 roku wyreżyserowała film “Kopia Mistrza”. W 2007 roku stworzyła serial “Ekipa”. Z kolei w 2009 razem ze swoją córką stworzyła film “Janosik. Prawdziwa historia”. W 2008 roku z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrała Złoty Medal “Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2011 roku została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Samodzielnie (lub wraz z byłym mężem, reżyserem Laco Adamikiem) reżyserowała sztuki teatralne (m.in. „Woyzeck”, „Emigranci”) oraz spektakle telewizyjne („Dybuk”, „Proces”). Ostatnim projektem reżyserki jest polski serial TV „Ekipa”, przy którym spotkała się z siostrą, reżyserką Magdaleną Łazarkiewicz oraz z córką, Kasią Adamik. Jest członkinią Europejskiej Akademii Filmowej.
