Donald Sutherland
Jeden z najbardziej znanych i rozpoznawalnych, a jednocześnie najmniej docenionych aktorów starszego pokolenia, od blisko pół wieku stale obecny na ekranach kin. Z pochodzenia jest Kanadyjczykiem. Zasłynął jako kapitan „Sokole Oko” w „MASH-u” Roberta Altmana, w kolejnych latach budując status gwiazdy, dzięki licznym występom w znanych, pierwszoligowych produkcjach. Grał u takich reżyserów, jak m.in. Alan J. Parker, Federico Fellini, Bernardo Bertolucci, Werner Herzog, czy Oliver Stone. Jest ojcem aktora Kiefera Sutherlanda.
Urodził się 17 lipca 1935 roku w Saint John w Nowym Brunszwiku, w Kanadzie, dorastał w Nowej Szkocji. Jako 14-latek okrył się sławą jako najmłodszy DJ-a radiowy w całej Kanadzie. Początkowo studiował inżynierię, szybko jednak porzucił ten kierunek dla anglistyki. To właśnie podczas studiów miały miejsce jego pierwsze próby teatralne.
W 1956 roku, jako świeżo upieczony absolwent Uniwersytetu w Toronto, wyjechał do Londynu, gdzie kontynuował naukę w tamtejszej Academy of Music and Dramatic Arts. Miał już za sobą występ na londyńskim West Endzie, gdy zadebiutował na ekranie, we francusko-włoskim horrorze „Zamek żyjących trupów” (1964). Po występach w brytyjskich filmach z tego samego gatunku (m.in. „Gabinet grozy doktora Zgrozy” 1965) wyjechał do USA, a pierwszą produkcją hollywoodzką w jakiej wystąpił, była sensacyjno-wojenna „Parszywa dwunastka” Roberta Aldricha (1967).
** Przełomowym i, po dziś dzień, jednym z najbardziej znanych występów Sutherlanda (mimo że dał ich w sumie blisko 150, licząc produkcje telewizyjne), była rola kapitana „Sokole Oko”, jednego z chirurgów w antywojennej, nagrodzonej Złotą Palmą w Cannes komedii „MASH” Roberta Altmana (1970, nominacja do Złotego Globu, Laurel Award).**
Choć nigdy nie był uznany za aktora wybitnego, na pewno nie sposób odmówić mu jednego – wszechstronności. Z powodzeniem występował w typowo komercyjnych produkcjach - komedii wojennej „Złoto dla zuchwałych” z Clintem Eastwoodem (1970), w tytułowej roli Johna „Klute’a” w głośnym thrillerze Alana J. Parkera (1971) i komedii „Jego najlepszy numer” z udziałem Jane Fondy (1973, nominacja do BAFTA), czy w horrorach: „Nie odwracaj się teraz” Nicolasa Roega (1973, nominacja do BAFTA), „Dzień szarańczy” Johna Schlesingera (1975) i „Inwazja porywaczy ciał” Philipa Kaufmana (1978, nominacja do Saturna), by wymienić tylko niektóre.
Jednocześnie, zapraszany był na plan przez cenionych, europejskich twórców - Federico Felliniego (tytułowa rola „Casanovy” 1976), Bernardo Bertolucciego („Wiek XX” z Gérardem Depardieu i Robertem De Niro 1976), Louisa Malle’a (niezbyt udana komedia „Świry” 1984), czy Wernera Herzoga („Krzyk kamienia” 1991).
** W 1980 roku wystąpił w obsypanym Oskarami dramacie Roberta Redforda „Zwyczajni ludzie” (nominacja do Złotego Globu), a w 1981 roku zgarnął nagrodę Genie za główną rolę w kanadyjskim dramacie sci-fi „Próg”, jednak udane występy u progu lat 80-tych wcale nie przełożyły się na sukcesy w kolejnych latach. Przeciwnie, kariera Sutherlanda przeżywała wówczas regres, właściwie aż do początku lat 90-tych, kiedy to powrócił do łask, dzięki kreacji tajemniczego „X” w głośnym „JFK” Olivera Stone’a (1991). Dołączył do gwiazdorskiej obsady dramatu Rona Howarda „Ognisty podmuch” (1991), zagrał w głośnych thrillerach: „W sieci” Barry’ego Levinsona (1994) i „Epidemia” Wolfganga Petersena (1995), a za rolę w telewizyjnym dreszczowcu „Obywatel X” otrzymał pierwszy Złoty Glob i nagrodę Emmy (1995).**
Udanym wyborem okazał się występ w dramacie sportowym „Przed metą” Roberta Towne’a, za który otrzymał Golden Satellite Award i nominację do Złotego Globu (1998). Ponadto wystąpił wówczas w tak znanych produkcjach, jak dramat „Czas zabijania” Joela Schumachera (1996), thrillery: „Misja specjalna” (1997), „W sieci zła” (1998), „Wirus” (1999) i „Panic” (2000), czy komedia „Space Cowboys” Clinta Eastwooda (2000, zespołowa nominacja do Blockbuster Entertainment Award).
** W ostatnich latach, aktor doceniany jest częściej za swoje występy na małym ekranie. Rola w wojennym dramacie telewizyjnym „Na ścieżce wojennej” w reżyserii Johna Frankenheimera przyniosła mu drugi Złoty Glob (2002). Trzy kolejne nominacje do tej nagrody otrzymał z kolei za występy w serialach: „Pani Prezydent” z Geeną Davis (2005), „Dziewczyny z przemytu” z Mirą Sorvino (2005, również nominacja do Emmy) i „Seks, kasa i kłopoty” z Williamem Baldwinem (2007).**
Na dużym ekranie można go było oglądać w: komedii kryminalnej „Włoska robota” z Charlize Theron (2003), obsypanym nominacjami do Oskara, gwiazdorsko obsadzonym „Wzgórzu nadziei” (2003), w kostiumowej adaptacji „Dumy i uprzedzenia” z Keirą Knightley (2005), politycznej „Rewolcie” z Ralphem Fiennesem (2006), w dramacie „Zorza polarna” z Juliette Lewis (2005, nominacja do Satellite Award, nagrody na MFF RiverRun i Ft.Lauderdale), melodramacie „Pytając o miłość” z Salmą Hayek (2006), czy, całkiem ostatnio, w komedii „Nie wszystko złoto co się świeci” z Kate Hudson i Matthew McConaugheyem (2008).
W latach 70-tych brał aktywny udział w kampanii antywojennej. W 1972 roku, wraz z Jane Fondą wzięli udział w pacyfistycznym dokumencie „F.T.A.”.
Jedynie dwukrotnie spotkał się na planie z synem, Kieferem Sutherlandem. Były to: komedia „Powrót Maxa Dugana” Herberta Rossa (1983) i „Czas zabijania” Joela Schumachera (1996). Miał dość pomysłowy zwyczaj nadawania swoim synom oryginalnych imion, zapożyczonych od nazwisk reżyserów. I tak, Kiefer otrzymał imię po Warrenie Kieferze (vel Lorenzo Sabatinim), reżyserze horroru, w którym Donald zadebiutował; Roeg – po Nicolasie Roegu, z którym aktor spotkał się na planie horroru „Nie odwracaj się teraz”, a Rossif – po francuskim twórcy, Frédériku Rossifie.
