Fritz Lang

Jedna z najważniejszych postaci światowej kinematografii. Współtwórca nurtu filmowego ekspresjonizmu niemieckiego.

Urodził się w rodzinie wiedeńskiego architekta Antona Langa. Rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Wiedeńskiej, ale studiów nie ukończył. Do wybuchu I wojny podróżował po Europie, Azji i Afryce, zarabiając rysowaniem i projektowaniem mody. W czasie I wojny światowej walczył w armii austriackiej. Jego życie zmienił postrzał na froncie w 1916 roku. Podczas rekonwalescencji zainteresował się bowiem pisaniem scenariuszy filmowych, a gdy tylko wojna się skończyła, rozpoczął pracę w berlińskiej wytwórni Ericha Pommera.

Jako reżyser zadebiutował w 1919 roku thrillerem Pająk. Od początku współpracował ze scenarzystką Theą von Harbou, późniejszą żoną. Pierwszym sukcesem był film z 1921 roku – dramat Zmęczona śmierć. Rok później powstał kryminał ekspresjonistyczny Doktor Mabuse (Dr. Mabuse, der Spieler, 1922), który był pierwszym filmem z cyklu o diabolicznym kryminaliście. Potem powstały Testament doktora Mabuse (Testament des Dr. Mabuse, 1933) i – już po powrocie z USA, u schyłku kariery Tysiąc oczu doktora Mabuse (Tausend Augen des Dr. Mabuse, 1960).

W 1924 roku Lang wyreżyserował dwuczęściowe widowisko oparte na starogermańskim eposie Nibelungi. Trzy lata później stworzył Metropolis. W 1931 zrealizował swój pierwszy film dźwiękowy, legendarny thriller M – Morderca z Peterem Lorre w roli Hansa Beckerta, zabójcy dziewcząt.

Po dojściu do władzy Hitlera, Lang – wg legendy – dostał od Goebbelsa dość jednoznaczną propozycję zrealizowania filmu o Fuhrerze. Oburzony reżyser miał tego samego wieczora opuścić Niemcy, rzucając też sympatyzującą z faszystami małżonkę.

Po krótkim pobycie w Paryżu przyjechał do Hollywood. Zadebiutował cenionym dramatem Jestem niewinny (Fury, 1936, nominacja do Oscara) ze Spencerem Tracy. W jego filmach grali też Henry Fonda, Marylin Monroe czy Gary Cooper. Realizował nawet... westerny! I to z nie byle kim w rolach głównych – w nakręconym w 1952 roku westernie Ranczo złoczyńców [Rancho Notorious] zagrała Marlena Dietrich. Pod koniec lat 50. Lang powrócił do Niemiec Zachodnich, gdzie zrealizował ostatnie dzieła, m.in. Indyjski grobowiec (1959). W 1960 stracił wzrok i przestał kręcić filmy.