Józef Szajna

Józef Szajna był wybitnym scenografem, reżyserem teatralnym, scenarzystą, teoretykiem teatru, malarzem i grafikiem.

Obraz

Uprawiał malarstwo, grafikę, scenografię, reżyserię teatralną, był autorem scenariuszy do własnych przedstawień, teoretykiem teatru. Na jego twórczość artystyczną znaczący wpływ miały dramatyczne przeżycia wojenne, pobyt w obozach koncentracyjnych. Sam wielokrotnie mówił o celu własnej działalności artystycznej jako o “wiecznej potrzebie odkupienia”.

Przed rokiem, w założonym przez siebie Centrum Sztuki Studio w Warszawie, obchodził 85. rocznicę urodzin oraz 60-lecie pracy twórczej. Życzenia Szajnie przesłał wówczas prezydent Lech Kaczyński. Napisał w nich m.in., że Szajna zasłynął jako twórca teatru autorskiego, a jedną z najbardziej charakterystycznych cech jego teatru jest postrzeganie teatralnej sceny jako dzieła plastycznego.

Józef Szajna urodził się 13 marca 1922 roku w Rzeszowie. W wieku 17 lat uczestniczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu - w życiu konspiracyjnym Polski.

Jako członek Związku Walki Zbrojnej brał udział w akcjach sabotażowych w byłych zakładach PZL w Rzeszowie. 22 stycznia 1941 roku został aresztowany podczas próby przedarcia się na Węgry. Niemcy więzili go w Muszynie, Nowym Sączu oraz w Tarnowie, skąd 25 lipca 1941 roku został deportowany do KL Auschwitz. 18729 - to jego obozowy numer.

W obozie pracował przy budowie nowych bloków, w warsztatach odzieżowych, w kolumnie transportowej i w kantynie SS. 13 lutego 1943 roku, za dostarczanie więźniarkom korespondencji i ciepłej odzieży, został osadzony w bunkrze bloku 11, zwanego Blokiem Śmierci, a następnie trafił do karnej kompanii.

17 sierpnia 1943 roku, po nieudanej próbie ucieczki z obozu, ponownie trafił do bunkru bloku 11 i karnej kompanii. 21 stycznia 1944 roku został przeniesiony do KL Buchenwald. 11 kwietnia 1945 roku zbiegł w okolicach Barby koło Magdeburga, podczas “marszu śmierci” w czasie ewakuacji obozu.

W 1952 roku Szajna uzyskał dyplom w zakresie grafiki i scenografii (1953) krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tuż po studiach, w 1954 roku, rozpoczął pracę pedagogiczną w macierzystej uczelni. Kontynuował ją przez następne dziewięć lat. Od roku 1972 był profesorem w ASP w Warszawie, gdzie między innymi kierował studium scenografii.

Karierę artystyczną rozpoczął w Opolu, potem współpracował z wieloma scenami w Polsce. Był współzałożycielem i dyrektorem artystycznym Teatru Ludowego w Krakowie (1955-63), gdzie jego twórczość plastyczna w wyraźny sposób wpłynęła na kształt przedstawień (m.in.: “Rewizora” Gogola, “Księżniczki Turandot” Gozziego, “Myszy i ludzi” Steinbecka, “Dziadów” Mickiewicza).

Szajna współpracował także z krakowskim Starym Teatrem, katowickim Teatrem Śląskim, wrocławskim Teatrem Współczesnym, warszawskim Teatrem Polskim. W roku 1971 stworzył autorski Teatr-Galerię w warszawskim Centrum Sztuki Studio (przekształconym z Teatru Klasycznego). Z prowadzenia Centrum zrezygnował po ogłoszeniu stanu wojennego.

Postrzegano go jako człowieka teatru, twórcę “teatru narracji plastycznej” (zwanego też “teatrem plastycznym”, “teatrem plastyków” czy “teatrem wizji”). Szajna doceniał grę aktorów i słowo, ale zasadniczą rolę przyznawał rozbudowanej scenografii i rekwizytom.

Józef Szajna

Data urodzenia1922-03-13
Miejsce urodzeniaRzeszów
Data śmierci2008-06-24
Źródło artykułu: WP Film
Wybrane dla Ciebie
Po 50 latach zorientował się, że popełnił błąd. Internet nie zostawia na Pacino suchej nitki
Po 50 latach zorientował się, że popełnił błąd. Internet nie zostawia na Pacino suchej nitki
Oto nowy Rocky. Jest o ponad 50 lat młodszy od Stallone'a
Oto nowy Rocky. Jest o ponad 50 lat młodszy od Stallone'a
"Fantastyczny". Nowa wersja hitu z lat 80. W PRL kultowy film wideo
"Fantastyczny". Nowa wersja hitu z lat 80. W PRL kultowy film wideo
Najdłuższe samobójstwo w historii Hollywood. Życie Montgomery’ego Clifta poraża tragizmem
Najdłuższe samobójstwo w historii Hollywood. Życie Montgomery’ego Clifta poraża tragizmem
Program TV. Polska komedia, która zawojowała kina, teraz do zobaczenia w domu
Program TV. Polska komedia, która zawojowała kina, teraz do zobaczenia w domu
Premiery w październiku 2025. "Historia Eda Geina" ma konkurencję, idzie "Potwór z Florencji"
Premiery w październiku 2025. "Historia Eda Geina" ma konkurencję, idzie "Potwór z Florencji"
Numer jeden w Polsce. Pentagon uderza w przebój Netfliksa
Numer jeden w Polsce. Pentagon uderza w przebój Netfliksa
"Wiozą mamę". Została zabita na oczach córeczki przez stalkera
"Wiozą mamę". Została zabita na oczach córeczki przez stalkera
Costner w tarapatach. Przegrywa w sądzie
Costner w tarapatach. Przegrywa w sądzie
Budzi kontrowersje. Dla wielu widzów najlepszy polski serial wojenny
Budzi kontrowersje. Dla wielu widzów najlepszy polski serial wojenny
Bijatyka w zatłoczonym barze. Hollywoodzki aktor położył rękę na niewłaściwej kobiecie
Bijatyka w zatłoczonym barze. Hollywoodzki aktor położył rękę na niewłaściwej kobiecie
W PRL został zakazany. Powraca "najbardziej wstrząsający film wojenny"
W PRL został zakazany. Powraca "najbardziej wstrząsający film wojenny"