Stanisław Bareja

Jeden z najpopularniejszych twórców filmowych, którego filmy, w absurdalny sposób odnoszące się do PRL-owskiej rzeczywistości, zaliczane są do grona tzw. „kultowych” i po dziś dzień znajdują amatorów wśród kolejnego pokolenia widzów.

Bareja urodził się 5 grudnia 1929 roku w Warszawie. W 1954 roku ukończył studia na Wydziale Reżyserii łódzkiej PWSFTviT, dyplom zrobił jednak dopiero w 1974. Jego talent najpełniej wyraził się w gatunku komediowym. Jak sam powiedział: „Chyba w ogóle dlatego zostałem reżyserem, by móc robić komedie".

W latach 50-tych kilkakrotnie pojawił się jako asystent reżysera; występował też w obsadzie kilku filmów (m.in. w „Eroice” Andrzeja Munka).* Jako samodzielny reżyser debiutował w 1960 roku komedią „Mąż swojej żony”*. Rok później wyreżyserował film kryminalny według scenariusza Aleksandra Ścibora-Rylskiego „Dotknięcie nocy”, a w 1965 – serial kryminalny „Kapitan Sowa na tropie”.

W latach 60-tych zrealizował jeszcze komedię „Żona dla Australijczyka” (1963) z Wiesławem Gołasem i Elżbietą Czyżewską oraz komedię muzyczną „Małżeństwo z rozsądku” (1966). Wszystkie trzy filmy to farsy o tematyce „matrymonialnej”, z których zwłaszcza ostatni wyróżnia się cechą kontynuowaną w filmach z lat 70-tych, mianowicie zacięciem obserwatorskim, mającym na celu odzwierciedlenie pewnych specyficznych zjawisk społecznych.

Kolejne filmy osadzone są już we współczesności, która u Barei jawi się jako na wskroś absurdalna. Wraz z Jackiem Fedorowiczem (współtwórca dialogów i scenariusza, odtwórca ról) zrealizował komedie: „Poszukiwany, poszukiwana” (1972) i „Nie ma róży bez ognia” (1974). Począwszy od „Bruneta wieczorową porą” (1976) współtwórcą dialogów i scenariuszy filmów Barei (a także odtwórcą ról) był z kolei Stanisław Tym. Zrealizowali ze sobą takie filmy jak „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?” (1978) i jedną z najbardziej znanych komedii polskich okresu PRL – „Miś” (1980). Tym zagrał tam prezesa KS „Tęcza”, Ryszarda Ochódzkiego, do którego postaci powrócił później w „Rozmowach kontrolowanych” (1991) w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego oraz w komedii „Ryś” (2007), którą sam wyreżyserował. Oba filmy zrealizowane są z udziałem aktorów znanych z „Misia” i wyraźnie nawiązują do legendarnego pierwowzoru.

Oprócz Tyma i Fedorowicza, Bareja stale współpracował z takimi aktorami, jak m.in. Wojciech Pokora, Wiesław Gołas, Krzysztof Kowalewski, Zofia Merle, Jan Kobuszewski. Sam również pojawiał się z reguły w drobnych rolach w swoich filmach.

W latach 80-tych Bareja z powodzeniem zrealizował 2 seriale telewizyjne: „Alternatywy 4” (1983) oraz „Zmienników” (1986). Zmarł w 1987 roku w Essen, w Niemczech. Filmy Stanisława Barei nigdy nie były naprawdę docenione przez krytykę, brak ten rekompensowała jednak w pełni wierność i sympatia ze strony publiczności. Zarówno cytaty z komedii Barei, jak i samo powiedzenie, ze coś jest, „jak z filmu/komedii Barei” na stałe weszły do powszechnego użycia.

Od 2002 roku w Jeleniej Górze (mieście, w którym reżyser uczęszczał do liceum) odbywa się BAREJADA – festiwal twórczości komediowej dla debiutujących twórców.