Werner Herzog
Reżyser i scenarzysta niemiecki, jedna z najbardziej niesamowitych postaci świata kina, prawdziwy autor filmowy (nie tylko sam reżyseruje i pisze scenariusze do filmów, ale również je produkuje, nierzadko zajmuje się też montażem, czasem pojawia się jako aktor).
11.09.2011 | aktual.: 13.10.2017 12:43
Urodził się 5 września 1942 roku w Monachium, a wychowywał w maleńkiej wiosce w Bawarii. Jego matka była z pochodzenia Chorwatką. Studiował historię, literaturę i teatr w Monachium, studiów jednak nie ukończył, ponieważ w ich trakcie wyjechał na stypendium do USA, gdzie na Uniwersytecie w Pittsburgu zdobywał wiedzę na temat telewizji i filmu, którymi interesował się już od bardzo młodego wieku. Wykształcenia filmowego jako takiego jednak nigdy nie posiadł. Przez pewien czas pracował, realizując krótkie reportaże dla NASA, a w 1963 roku założył własną wytwórnię filmową Werner Herzog Filmproduction.
Debiutem krótkometrażowym Herzoga był, traktujący o kulturystach, dokumentalny „Herakles” (1962), zaś pełnometrażowym debiutem fabularnym – nawiązujący do stylu Antonioniego obraz „Znaki życia” (1967, Srebrny Niedźwiedź w Berlinie, nominacja do Złotego Niedźwiedzia).
Film zdobył spore uznanie i przyniósł mu pozycję jednego z najoryginalniejszych twórców nowego kina niemieckiego, a powstały na jego marginesie krótkometrażowy dokument „Ostatnie słowa” (1968) zdobył główną nagrodę na ważnym dla ówczesnego pokolenia twórców festiwalu w Oberhausen.
Stałym elementem filmów Herzoga jest motyw podróży, wędrówki. Sam z natury jest zresztą samotnikiem i podróżnikiem. Akcję swoich filmów często umiejscawia na odległych kontynentach (Afryka, Ameryka Południowa, Blisko Wschód).
Właśnie w Afryce toczy się akcja mistycznego dokumentu „Fata Morgana” z 1970 roku. Również w tym roku powstał film „Nawet karły były kiedyś małe”. W dokumentalnej „Krainie milczenia i ciemności” (1971) przedstawił świat głuchoniemych i upośledzonych psychicznie.
W następnych latach stworzył swoje najbardziej znane filmy z udziałem dwóch postaci niezwykle istotnych dla twórczości Herzoga: aktora Klausa Kinskiego oraz naturszczyka, kloszarda i wykolejeńca Brunona S.
Kinski, każdorazowo kreując wybitne role, pojawił się u twórcy w takich obrazach jak: odnoszący się do czasów konkwisty i opowiadający o poszukiwaniu mitycznej drogi do Eldorado „Aguirre-gniew boży” (1972), „Nosferatu- wampir” (1979, nominacja do Złotego Niedźwiedzia), będący remake’iem niemego, klasycznego filmu Murnaua; „Woyzeck”(1979, nominacja do Złotej Palmy) według Büchnera; opowieść o niebezpiecznej wyprawie w głąb dżungli w Ameryce Południowej – „Fitzcarraldo”, również z Claudią Cardinale (1982, nominacja do BAFTA,nagroda za reżyserię w Cannes oraz nominacja do Złotej Palmy) oraz zrealizowany z ogromnych rozmachem, w Afryce obraz „Cobra Verde” (1989, film poniósł klęskę finansową).
Bruno S. z kolei zagrał samego siebie – wyrzutka społecznego - w „Zagadce Kaspara Hausera” (1974, Wielka Nagroda Jury, Nagroda Jury Ekumenicznego, Nagroda FIPRESCI oraz nominacja do Złotej Palmy w Cannes) oraz w „Stroszku” (1977).
Bohaterowie filmów Herzoga to pasjonaci, ogarnięci jakąś obsesyjną wizją osiągnięcia czegoś, bądź odmieńcy biernie poddający się otoczeniu. Skazani na walkę ze światem, często cierpią, przegrywają. W swoich działaniach są osamotnieni, co wynika z niemożności i trudności komunikacji z innymi.
W międzyczasie zrealizował „Szklane serce” (1976), „Tam, gdzie śnią zielone mrówki” (1983, nominacja do Złotej Palmy) o Aborygenach (zdjęcia kręcono w Australii), dokumenty: „Pod wulkanem” (1976, nagroda na Krakowskim Festiwalu Filmowym) i „Gasherbrun – lśniąca góra” (1984).
W 1991 roku powstał komercyjny „Krzyk kamienia” (nominacja do Złotego Lwa w Wenecji), będący jedną z nielicznych fabuł nakręconych przez Herzoga od roku 1982. Powstawało za to wówczas wiele dokumentów („Bocassa – echa mrocznego imperium” 1990, „Lekcja ciemności” 1992, o wojnie na Bliskim Wschodzie, „Mój ukochany wróg” 1999, po części autobiograficzny dokument poświęcony Klausowi Kinskiemu; nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej).
Za telewizyjny film „Ucieczka z Laosu” (1997) nominowany był do Emmy oraz otrzymał nagrodę na festiwalu w San Francisco. W 2001 roku zrealizował fabularny film zatytułowany „Niezwyciężony” z Timem Rothem, rok później wziął udział w nowelowym projekcie „10 minut później: Trąbka” (2002).
W 2005 roku zrealizował film „Człowiek niedźwiedź” (nagroda na festiwalu Sundance) oraz „Odległą błękitną planetę” (nagroda FIPRESCI na MFF w Wenecji), zaś projektem Herzoga z 2006 roku jest wojenny obraz „Operacja Świt” z Christianem Bale’em i Vincentem Gallo. W 2009 roku wyreżyserował film “Zły porucznik” oraz “Synu, synu, cóżeś ty uczynił?”. Rok później stworzył obraz “Jaskinia zapomnianych snów”.
Sporadycznie pojawia się jako aktor. Wystąpił m.in. w „dogmatycznym” filmie „Julien Donkey-Boy” (1999) Harmony’ego Corine’a.
Filmy Herzoga na pewno charakteryzuje piękna oprawa wizualna, w czym niemałą zasługę mieli operatorzy. Na przestrzeni lat, przy tworzeniu dzieł niemieckiego twórcy uczestniczyli tacy mistrzowie kamery, jak Thomas Mauch, Jörg Schmidt- Reitwein, Reiner Klausmann. Uważany jest za spadkobiercę niemieckiego ekspresjonizmu filmowego, a także za reżysera czerpiącego inspirację z tradycji romantyzmu.
Werner Herzog był trzykrotnie żonaty. Jego żonami były: Martje Grohmann (1967 -1987, rozwód), mają syna Rudolpha (ur. 1973); Christine Ebenberger (19.08.1987 - 1994, rozwód), mają syna Simon Davida Alexandra (ur. 1989), Lena Herzog (od 1999).
