Witold Sobociński

Wybitny operator filmowy, autor zdjęć do dzieł światowej sławy twórców: Andrzeja Wajdy, Jerzego Skolimowskiego, Wojciecha Jerzego Hasa, Krzysztofa Zanussiego, Andrzeja Żuławskiego i Romana Polańskiego. Ojciec znanego operatora, Piotra Sobocińskiego. Wykładowca w PWSFTviT w Łodzi (od 1980 roku).

Urodził się 15 października 1929 roku w Ozorkowie. Po ukończeniu Wydziału Operatorskiego PWSFTViT w Łodzi (1955, dyplom 1984) podjął pracę w tamtejszym ośrodku TVP, gdzie przez cztery lata był realizatorem światła i operatorem kamery. Następne pięć lat spędził w Wytwórni Filmowej „Czołówka”, robiąc zdjęcia do filmów dokumentalnych (1959-64). W młodości trudnił się też muzyką – był związany z zespołem jazzowym „Melomani”. Doświadczenie to będzie miało niebagatelny wpływ na jego twórczość.

Jego nazwisko w czołówkach fabularnych produkcji pojawiało się początkowo z okazji epizodycznych występów w filmach (m.in. w komedii czechosłowacko-polskiej „Zadzwońcie do mojej żony” 1958). Zanim zadebiutował jako autor zdjęć, był operatorem kamery na planie takich produkcji, jak „Faraon” Kawalerowicza, „Potem nastąpi cisza” Morgensterna, czy „Szyfry” Wojciecha Jerzego Hasa.

Pierwsze, podpisane przez niego zdjęcia pochodziły z filmu „Ręce do góry” Jerzego Skolimowskiego (zrealizował je razem z Andrzejem Kostenką). Film pochodził z 1967 roku, jednak, wskutek zatrzymania go przez cenzurę, efekty pracy Sobocińskiego podziwiać można było dopiero kilkanaście lat później.

Pierwszym filmem z jego zdjęciami, jaki ujrzał światło dzienne było „Wszystko na sprzedaż” Andrzeja Wajdy (1968). Witold Sobociński uchodzi za twórcę innowacyjnego, wprowadzającego odważne i oryginalne rozwiązania wsparte inspiracjami malarskimi (ciekawa kolorystyka), ale i muzycznymi (rytmika, dynamika obrazu).

* O zdjęciach Sobocińskiego często mówi się, że mają „kreacyjny charakter”. Jego szczytowymi osiągnięciami w dziedzinie sztuki operatorskiej są przede wszystkim zdjęcia do „Wesela” Andrzeja Wajdy (1972) i „Sanatorium pod klepsydrą” Wojciecha Jerzego Hasa (1973), doskonale współgrające z duchem literackich adaptacji. Inne, słynne realizacje z tego czasu dotyczą takich dzieł, jak: „Trzecia część nocy” Andrzeja Żuławskiego (1971), „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy (1974, wspólnie z Edwardem Kłosińskim i Wacławem Dybowskim), „Życie rodzinne” Krzysztofa Zanussiego (1970) i „Szpital przemienienia” Edwarda Żebrowskiego (1978).*

Ma na swoim koncie wiele zagranicznych realizacji, choć głównie dotyczyły one ponownych spotkań z polskimi twórcami: Skolimowskim („Przygody Gerarda” z Claudią Cardinale 1970, „Wiosenne wody” z Timothym Huttonem 1989), Polańskim („Piraci” 1986, „Frantic” z Harrisonem Fordem 1988), Zanussim („Morderstwo w Catamount” 1974, „Dom kobiet” 1977, „Drogi pośród nocy” 1979), Kawalerowiczem („Dzieci Bronsteina” 1990), czy Wajdą („Smuga cienia” 1976).

Od pewnego momentu często współpracował z synem, Piotrem Sobocińskim (m.in. na planie „Widziadła” Marka Nowickiego 1983, „O-bi, O-ba. Koniec cywilizacji” Piotra Szulkina 1984).

* W 1991 roku po raz pierwszy miał okazję spotkać się z Jerzym Wójcikiem, realizując zdjęcia do jego „Skargi”. Ponowne spotkanie obu twórców, mające miejsce na planie „Wrót Europy” przyniosło Sobocińskiemu jedyną nagrodę na FPFF w Gdyni oraz Orła za Najlepsze Zdjęcia (1999).*

W ostatnich latach, z uwagi na podeszły wiek, odsunął się od zawodu. Ostatnią realizacją były zdjęcia do kilku odcinków serialu „Męskie-żeńskie” Krystyny Jandy (2003-2004).

* Witold Sobociński jest laureatem wielu nagród państwowych (Ministra Obrony Narodowej, Ministra Kultury i Sztuki) i laurów za dokonania życia. Otrzymał dwie Złote Żaby za całokształt na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage w Łodzi (nagrodę indywidualną w 1994 roku oraz nagrodę dla duetu reżyser-operator, wspólnie z Andrzejem Wajdą, w 2000 roku), Specjalną Polską Nagrodę Filmowa „Orzeł” za Osiągnięcia Życia (2007) oraz Nagrodę Międzynarodową za całokształt, przyznaną przez Amerykańskie Stowarzyszenie Operatorów Filmowych (2002). W 1998 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2008 – medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.*

Ma swoją „gwiazdę” na łódzkiej „Alei Gwiazd” na ulicy Piotrkowskiej.