Witold Pyrkosz
Charakterystyczny polski aktor filmowy i teatralny, ostatnio kojarzony przede wszystkim z rolą Lucjana Mostowiaka w „M jak miłość”. Ma na swoim koncie przeszło sto, głównie drugoplanowych ról filmowych i telewizyjnych, które kreuje już od ponad pół wieku. W masowej wyobraźni zapisał się także jako Duńczyk z „Vabank”, Balcerek z serialu „Alternatywy 4” oraz Pyzdra z „Janosika”.
14.01.2013 | aktual.: 25.04.2018 12:53
Urodził się 24 grudnia 1926 roku we Lwowie. Studiował w krakowskiej PWSA, którą ukończył w 1954 roku. Przez pewien czas pracował jako intendent w Centralnej Poradni Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka.
W 1955 roku debiutował na scenie, a rok później – w filmie Jerzego Kawalerowicza „Cień” (1956). Związany był z wieloma teatrami, najdłużej zagrzewając miejsce w Teatrze Ludowym w krakowskiej Nowej Hucie (1955-64) i w Polskim we Wrocławiu (1964-75).
Rok po debiucie filmowym zagrał w dziele Andrzeja Munka „Eroica” (1957), w kolejnych latach pojawiając się w produkcjach Witolda Lesiewicza („Rok pierwszy” 1960, „Kwiecień” 1961, „Nieznany” 1964) i Zygmunta Kuźmińskiego („Milczące ślady” 1961, „Drugi brzeg” 1962, „Zejście do piekła” 1966).
W 1964 roku zagrał u Wojciecha Jerzego Hasa w „Rękopisie znalezionym w Saragossie”, a rok później spotkał się z Sylwestrem Chęcińskim na planie „Katastrofy” oraz z Januszem Morgensternem na planie wojennego filmu „Potem nastąpi cisza” (1965).
W latach 1966-69 występował w popularnym serialu „Czterej pancerni i pies”, w międzyczasie dwukrotnie współpracując z Januszem Majewskim na planie „Sublokatora” (1966) i „Wenus z Ille” (1967), pojawiając się w roli „Warszawiaka” w „Samych swoich” (1967) Sylwestra Chęcińskiego oraz w epizodycznej roli w adaptacji „Lalki” (1968) w reżyserii Hasa.
Z Chęcińskim współpracował później kilkakrotnie: w 1969 roku przy okazji kryminału „Tylko umarły odpowie”, na planie „Nie ma mocnych” (1974) i „Bo oszalałem dla niej” (1980).
** Zanim pojawił się w pamiętnej roli Jędrusia Pyzdry w serialu TV i filmie „Janosik” (1973, 1974) Jerzego Passendrofera, zagrał u niego w wojennym „Dniu oczyszczenia” (1969) i sensacyjnej „Akcji Brutus” (1970). Wystąpił w historycznych obrazach w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich: „Kopernik” (1972) i „Kazimierz Wielki” (1975).**
W 1977 stworzył jedną z głównych ról w filmie Jerzego Sztwiertni „Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości”, będącego jaskółką rodzącego się Kina Moralnego Niepokoju, później grając u Wajdy w „Bez znieczulenia” (1978) i u Zanussiego w „Constans” (1980) - filmach będących już klasycznymi przykładami tego nurtu.
W 1979 roku występował w serialu Jerzego Hoffmana „Do krwi ostatniej”, w latach 1980-82 grał proboszcza w serialu „Dom” Jana Łomnickiego, a w 1983 roku – Józefa Balcerka w serialu Stanisława Barei „Alternatywy 4” (Nagroda Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji).
** W 1981 roku zasłynął z roli Duńczyka w kryminalnej komedii Juliusza Machulskiego „Vabank” z Janem Machulskim i Leonardem Pietraszakiem, do roli wracając trzy lata później w sequelu „Vabank II czyli riposta”. W 1987 roku ponownie spotkał się z Machulskim, grając rolę Zenony Bombaliny w „Kingsajz”, a w 1999 roku zagrał u niego epizod księdza w „Kiler-ów 2-óch”.**
Rok 1987 to występ u Jerzego Ridana w „Sonacie marymonckiej”, 1988 – główna rola u Antoniego Krauze w „Dziewczynce z hotelu Excelsior”, a 1989 – udział w komedii Pawła Trzaski „Rififi po sześćdziesiątce” z Wiesławem Gołasem.
Zanim związał się na stałe z bijącym rekordy popularności serialem „M jak miłość” (od 2000 roku), gdzie wcielił się w rolę seniora rodu - Lucjana Mostowiaka, zagrał m.in. u Jana Jakuba Kolskiego w komedii „Szabla od komendanta” (1995) i u Antoniego Krauze w „Akwarium” (1995) oraz pojawił się w roli Koconia w serialu „Rodziców nie ma w domu” (1998), Bezdomnego „Borygo” w „Banku nie z tej ziemi” (1993-94) i Gawędziarza „Sabały” w „Barze Atlantic” Janusza Majewskiego (1996).
W ostatnich latach aktor raczej rzadko występuje w innych produkcjach, poza „M jak miłość”. W 2003 roku grał w serialu „Tygrysy Europy” Jerzego Gruzy, a w 2006 powrócił do roli Balcerka na planie „Dylematu 5”.
Często występuje w obsadzie dubbingu. Brał udział w realizacji polskich wersji językowych do tak znanych filmów, jak: „Herkules”, „Tarzan”, „Toy Story 2”, „Nawiedzony dwór”, „Rogate ranczo”, „Auta”.
** Jest laureatem Kryształowego Granatu przyznawanego na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (2002), Telekamery dla Najlepszego Aktora (2005), Superwiktora (2006) oraz Nagrody Specjalnej „Złote Spinki”, wręczonej podczas uroczystości „Telekamer 2007”.**
