Zbigniew Zapasiewicz
Jeden z najwybitniejszych polskich aktorów filmowych i teatralnych, pedagog. Kojarzony jest przede wszystkim z licznych kreacji u Krzysztofa Zanussiego. Za pierwszoplanowe występy w jego „Bilansie kwartalnym” oraz w filmie „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”, dwukrotnie otrzymał Nagrodę dla Najlepszego Aktora na FPFF w Gdyni. Od 1992 roku posiada tytuł profesora zwyczajnego.
Urodził się 13 września 1934 roku w Warszawie. Zanim dostał się do PWST w Warszawie, przez rok był studentem Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej. Studia aktorskie ukończył w 1956 roku.
Od początku kariery związany był ze sceną warszawską jak aktor teatrów: Młodej Warszawy, Klasycznego, Współczesnego, Polskiego i Dramatycznego, gdzie pełnił również funkcję dyrektora. Od 2001 roku jest aktorem teatru Powszechnego, z którym był związany jeszcze w latach 80-tych. W tamtej dekadzie pełnił również funkcję dziekana, a później prodziekana Wydziału Reżyserii warszawskiej PWST. Wcześniej był prodziekanem Wydziału Aktorskiego tej uczelni.
Jego debiutem teatralnym była kreacja Galois w „Ostatniej nocy” w Teatrze Młodej Warszawy (1956), filmowym z kolei – epizodyczna rola w „Wianie” (1963) Jana Łomnickiego, do współpracy z którym powrócił kilkanaście lat później przy okazji realizacji „Akcji pod Arsenałem” (1977).
Po kilku mniejszych występach: u Jana Batorego w „Spotkaniu ze szpiegiem” (1964), Jerzego Skolimowskiego w „Barierze” (1966) i u Kazimierza Kutza w „Ktokolwiek wie…” (1966) wystąpił w pierwszej pierwszoplanowej roli w filmie Edwarda Żebrowskiego „Szansa” (1970). Z Żebrowskim spotkał się później kilkakrotnie: jako docent Małecki w „Ocaleniu” (1972) z Mają Komorowską i Piotrem Fronczewskim, doktor Rygier w „Szpitalu przemienienia” (1978) oraz „Siwy” w politycznym obrazie „W biały dzień” (1980) z Michałem Bajorem.
Przeważnie kreował postaci pracowników naukowych, lekarzy, prawników – inteligentów- racjonalistów, często mających problemy z nawiązaniem głębszych relacji z innymi.
** Właśnie za rolę tego typu postaci (docenta) w „Barwach ochronnych” (1976) Krzysztofa Zanussiego otrzymał pierwszą nagrodę aktorską na FPFF w Gdyni.**
Docenta zagrał również w pierwszym filmie, będący efektem współpracy z reżyserem – „Za ścianą” (1971), z udziałem Mai Komorowskiej.
Później spotykali się wielokrotnie: na planie zagranicznych produkcji: „Drogi pośród nocy” (1979), „Z dalekiego kraju” (1981) i „Imperatyw” (1982), nagrodzonego Złotym Lwem „Roku spokojnego słońca” (1984), zaś przede wszystkim przy okazji ostatnich filmów twórcy: „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową” (2000, druga nagroda aktorska na FPFF w Gdyni, Orzeł, nagroda w Santa Monica) i „Suplement” (2002), gdzie Zapasiewicz wcielił się w postać chorego na raka doktora Tomasza Berga, oraz „Persona Non Grata” (2005, nominacja do Orła), gdzie zagrał polskiego ambasadora w Urugwaju.
** Znaczącą współpracę nawiązał z Andrzejem Wajdą, najpierw biorąc udział jako Kessler w jego „Ziemi obiecanej” (1974), a następnie pojawiając się w głównej roli w dziele Kina Moralnego Niepokoju – „Bez znieczulenia” (1978) oraz w nieco mniejszej kreacji w słynnej adaptacji „Panien z Wilka” (1979) Iwaszkiewicza.**
Kolejnym reżyserem stale współpracującym z aktorem był Andrzej Trzos - Rastawiecki, u którego stworzył szereg kreacji, począwszy od roli adwokata w „Skazanym” (1975) z Wojciechem Pszoniakiem, przez filmy „…Jestem przeciw” (1985) i „Po upadku” (1989), aż po tytułową rolę w serialu TV „Marszałem Piłsudski” (2001).
Niejeden raz pojawiał się w istotnych rolach u takich twórców, jak: Stanisław Różewicz (rola dramaturga w „Drzwiach w murze” 1973, występ a dramacie historycznym „Pasja” z Piotrem Garlickim 1978), Feliks Falk („Nocleg” 1973, jako cenzor w „Idolu” z Krzysztofem Pieczyńskim 1984), Janusz Kijowski (rola docenta w „Kung-fu” 1979, występ z Bogusławem Lindą w „Maskaradzie” 1986), Janusz Zaorski (jako więzień w „Dziecinnych pytaniach” 1981, doktor Lewen w „Matce Królów” 1982, śpiewak w „Barytonie” 1984), Krzysztof Kieślowski („Przypadek” 1981, „Krótki film o zabijaniu” 1987) i Władysław Pasikowski (role polityków wyższego szczebla w „Psach” 1992 i „Demonach wojny wg Goi” 1998).
W latach 2003-2005 wziął udział w serialu sensacyjnym Macieja Dutkiewicza „Defekt” z udziałem Piotra Fronczewskiego i Magdaleny Cieleckiej.
Ostatnim filmem z jego udziałem jest „Nadzieja” (2007) Stanisława Muchy.
** Poza wybitnymi kreacjami filmowymi ma na swoim koncie równie wybitne role teatralne, za które m.in. odznaczony był dwukrotnie Nagrodą im. Zelwerowicza, przyznawaną przez miesięcznik „Teatr” oraz dwiema nagrodami Feliksa Warszawskiego.**
Na scenie występował m.in. u Erwina Axera, Macieja Prusa, Jerzego Jarockiego, Kazimierza Dejmka, Zbigniewa Hübnera, Ludwika René, Gustawa Holoubka, Macieja Englerta i Adama Hanuszkiewicza.
Od 1977 roku z powodzeniem udziela się jako reżyser teatralny. Jedną z jego najbardziej znanych ról scenicznych jest kreacja pana Cogito w wyreżyserowanych przez siebie inscenizacjach poezji Zbigniewa Herberta, zrealizowanych dla Teatru TV.
** Zapasiewicz jest laureatem licznych nagród i wyróżnień za ogół swojej działalności artystycznej, w tym państwowych nagród: Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za wybitne osiągnięcia aktorskie (1975) oraz nagrody I stopnia za całokształt osiągnięć aktorskich w teatrze, telewizji i filmie (1980). W 1990 roku dostał nagrodę Teatru Polskiego Radia „Wielki Splendor” za kreacje radiowe. Za wybitne zasługi dla kultury polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002).**
