Roman Polański

Od 1936 roku mieszkał w Krakowie, tutaj także spędził w getcie część wojny. Będąc uczniem udzielał się jako aktor w radiu i w teatrze. Nie został przyjęty na studia aktorskie, w zamian za to dostał się jednak na reżyserię do PWSF w Łodzi, którą ukończył w 1959 roku (bez dyplomu, zrealizował film, ale nie napisał pracy teoretycznej).

Życiorys Polańskiego obfituje w wydarzenia dramatyczne (dzieciństwo spędzone w getcie żydowskim, zabójstwo ciężarnej żony reżysera, aktorki Sharon Tate przez gang Charlesa Mansona w 1969 roku), ale też skandalizujące (oskarżenie o gwałt na nieletniej w USA).

Jeszcze w szkole filmowej zasłynął z prowokacji, realizując etiudę „Rozbijemy zabawę” (1957). Najsłynniejszym krótkometrażowym filmem z tamtego okresu jest obraz „Dwaj ludzie z szafą” (1958).

W 1960 roku był asystującym reżyserem na planie słynnej komedii „Zezowate szczęście”. W 1962 roku zrealizował swój pierwszy, samodzielny film pełnometrażowy „Nóż w wodzie”. Film nie był zbyt dobrze przyjęty w Polsce, ale zyskał uznanie zagranicą (nominacja do Oskara, Nagrody BAFTA i Złotego Lwa w Wenecji).

Na Zachodzie zadebiutował niezbyt udaną nowelą „Diamentowy naszyjnik” w ramach filmu „Najpiękniejsze oszustwa świata” (1965, reżyserami pozostałych nowel byli m.in. Claude Chabrol i Jean – Luc Godard), jednak jeszcze w tym samym roku pokazał swoją klasę, realizując nagrodzony w Berlinie „Wstręt” (1965) z Catherine Deneuve, uchodzący za doskonałe studium schizofrenii (Srebrny Niedźwiedź) oraz – rok później „Matnię” (1966, Złoty Niedźwiedź).

W 1968 roku zrealizował horror „Dziecko Rosemary” z Mią Farrow w roli głównej i słynną muzyką stałego współpracownika reżysera – zmarłego w 1969 roku kompozytora Krzysztofa Komedy. Film otrzymał dwie nominacje do Oskara w tym dla Polańskiego za Najlepszy Scenariusz Adaptowany oraz 4 nominacje do Złotego Globu, w tym za Najlepszą Muzykę. Statuetkę Złotego Globu odebrała Ruth Gordon za Najlepszą Rolę Drugoplanową w tym filmie.

W 1974 roku odniósł sukces dzięki pastiszowemu „Chinatown” z Jackiem Nicholsonem i Faye Dunaway (11 nominacji do Oskara, w tym jedna za reżyserię; Oskar za scenariusz dla Roberta Towne’a; Złoty Glob za Reżyserię, Złoty Glob za scenariusz dla Roberta Towne’a, Nagroda BAFTA dla Najlepszego Reżysera). W dwa lata później nakręcił kolejny film dotyczący problemu rozpadu osobowości „Lokator” (1976), w którym zagrał główną rolę. Skandal obyczajowy nie pozwolił mu na kontynuację kariery w Ameryce (do tej pory reżyser jest ścigany w tym kraju i nie ma do niego wstępu).

W 1979 roku zrealizował nagrodzony 3 Oskarami melodramat kostiumowy „Tess” (6 nominacji do Oskara, w tym jedna za reżyserię, Złoty Glob dla Najlepszego Filmu Zagranicznego, nominacja do Złotego Globu za reżyserię).

Jego film „Piraci” z 1986 roku poniósł artystyczne fiasko, jednak dwa lata później Polański potwierdził swoją klasę dzięki głośnemu kryminałowi sensacyjnemu „Frantic” (1988) z Harrisonem Fordem i Emmanuelle Seigner (przyszła żona reżysera) w rolach głównych. W latach 90-tych zrealizował m.in. takie filmy jak skandalizujące „Gorzkie gody” (1992, z Emmanuelle Seigner), thriller „Śmierć i dziewczyna” (1994) i horror „Dziewiąte wrota” (1999) z Johnnym Deppem.

Powrócił w wielkim stylu obsypanym nagrodami filmem „Pianista” (2002, Złota Palma w Cannes, Oskar za reżyserię, nominacja w kategorii Najlepszy Film; szereg polskich nagród Orła – w tym dla Najlepszego Filmu i Reżysera). Film w dużej mierze został zrealizowany w Polsce, z udziałem polskiej ekipy. Kanwą scenariusza była wojenna biografia pianisty Władysława Szpilmana.

W 2005 roku wyreżyserował adaptację „Olivera Twista” wg Charlesa Dickensa. Polański wielokrotnie pojawiał się w filmach jako aktor – we wspomnianym już, wyreżyserowanym przez siebie „Lokatorze” (1976), ale też w cudzych produkcjach – choćby u Andrzeja Wajdy w „Pokoleniu” (1955), „Niewinnych czarodziejach” (1960), czy jako Papkin w „Zemście” (2002). W 2010 roku wyreżyserował “Autora Widmo”.

Jest też reżyserem teatralnym. Kilkakrotnie wystawiał m.in. „Amadeusza”. Ponadto pojawił się jako producent kilku swoich filmów („Gorzkie gody”, „Pianista”, „Oliver Twist”). Jest najczęściej nagradzanym zagranicą polskim twórcą.

W 1993 roku dostał Honorowego Złotego Lwa za Całokształt Twórczości na Festiwalu Filmowym w Wenecji. W 1999 otrzymał Europejską Nagrodę Filmową za Europejski Wkład w Kino Światowe, a w 2006 – Europejską Nagrodę za Całokształt Twórczości. W 2003 roku został uhonorowany polskim Orłem za Osiągnięcia Życia.

26 września 2009 został zatrzymany po przylocie na lotnisko w Zurychu. Podstawę do zatrzymania stanowił amerykański nakaz aresztowania wydany w związku ze sprawą Geimer. 12 lipca 2010 Ministerstwo Sprawiedliwości Szwajcarii nie wyraziło zgody na ekstradycję Romana Polańskiego do Stanów Zjednoczonych i tym samym został uchylony wobec niego areszt domowy.

W 1959 roku Polański ożenił się z aktorką Barbarą Kwiatkowską. Małżeństwo skończyło się rozwodem w 1962. W 1968 ożenił się z amerykańską aktorką i modelką Sharon Tate. 8 sierpnia 1969 roku późnym wieczorem grupa osób związanych z sektą Charlesa Mansona włamała się do jej willi w Beverly Hills. W wyniku odniesionych obrażeń oraz utraty krwi Tate będąca w ósmym miesiącu ciąży zmarła. Następnie w 1989 roku ożenił się z francuską aktorką Emmanuelle Seigner, z którą ma dwoje dzieci: córkę Morgane (ur. 1993 roku) i syna Elvisa (ur. 1998).