Była "zaczadzona" Stalinem. "Wielka aktorka, a tak podły człowiek"

"W 1953 roku dostałem angaż do Teatru Powszechnego w Łodzi, którego dyrektorką była wspaniała aktorka i równie znakomity pedagog Jadwiga Chojnacka, zwana "Dziunią". (…) Otóż Dziunia nie tylko była wielbicielką towarzysza Stalina, ale wręcz go kochała. Dziunia była nim po prostu zaczadzona. Ale nie robiła tego dla kariery. Jej miłość do Generalissimusa Stalina płynęła z potrzeby serca" – dowiadujemy się z książki Jerzego Antczaka "Noce i dnie mojego życia".

W niej zostało też opisane tragikomiczne wydarzenie, które miało miejsce podczas uroczystego spektaklu "ku czci zmarłego wodza", przygotowanego przez Chojnacką. "Postanowiła zacząć w stylu wielkich wizjonerów teatru" – wspomina Antczak. Gdy kurtyna została odsłonięta, widzowie zobaczyli wielkie popiersie Stalina, które przy akompaniamencie werbli było opuszczane na grubych linach. W pewnym momencie ciężka gipsowa bryła zaczęła się jednak kręcić w kółko i lina opasująca ramiona popiersia przesunęła się na jego szyję i zacisnęła.

"Towarzysz Stalin niczym wisielec wolno opadał na przygotowany postument. Radosny szmerek na sali rósł niebezpiecznie. Na szczęście po chwili zgasło światło. (…) Dwa dni potem Dziunia opowiedziała swój sen… 'Przyszedł do mnie towarzysz Stalin. Usiadł na brzegu łóżka i powiedział: Towarzyszko Jadwigo, jest taka piękna sztuka o mojej młodości, która ma tytuł ‘Z iskry rozgrzej ogień’'. Po chwili uroczystego milczenia zapytała: ‘Czy koledzy uważają za słuszne spełnić wolę zmarłego?'" - czytamy w książce reżysera "Nocy i dni". Spełnili.

Jadwiga Chojnacka, właściwie Jadwiga Linde, urodziła się w 11 października 1900 roku. Na scanie zaczęła występować w latach 20. w Sosnowcu, Poznaniu, Warszawie, Łodzi. Pracując jako asystentka m.in. Leona Schillera i Juliusza Osterwy uzyskała uprawnienia reżyserskie. W latach 1939–1941 występowała w Polskim Teatrze Dramatycznym we Lwowie. Po napaści Niemiec na Związek Radziecki wstąpiła do Polskiej Partii Robotniczej.

Po wojnie Chojnacka z zapałem zabrała się za rozwój kultury robotniczej w Polsce. W latach 1945–1946 pełniła funkcję pełnomocnika rządu ds. kultury na miasto Łódź. Gdy w grudniu 1948 roku powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, od razu znalazła się w jej szeregach. W latach 1952–1956 była członkiem Komitetu Miejskiego PZPR w Łodzi, a w latach 1963–1965 – członkiem Komitetu Miejskiego PZPR w Warszawie. Swoje obowiązki traktowała za śmiertelną powagą.

W 2011 roku pojawił się wywiad, którego udzielił Damian Damięcki. Aktor powiedział w nim, że gdy jego ojciec Dobiesław Damięcki został aresztowany za działalność w Polskiej Organizacji Bojowej, Chojnacka zeznawała przeciwko niemu. "Zeznając w UB w sprawie ojca, podczas konfrontacji z nim powiedziała: ‘Ty, twoja żona i twoje dzieci zgnijecie na więziennej słomie’" – wspominał. Wyznał również, że Chojnacka miała donosić do UB także na rodziny Kreczmarów i Zapasiewiczów. "Wielka aktorka, a tak podły człowiek!" - podsumował Damian Damięcki.

Jadwiga Chojnacka większość swojej zawodowej kariery poświeciła grze w teatrach oraz nauczaniu. W latach 1947 – 1990 wykładała w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej. Była bardzo silną, władczą osobowością. Często bezwzględną wobec dokonań innych aktorów, potrafiła jednak przyznać się do błędu, zmienić zdanie i pogratulować sukcesu. Szerokiej widowni znana była oczywiście przede wszystkim z serialu Jana Rybkowskiego "Chłopi" (1973), w którym zagrała Marcjannę Pacześ, Dominikową, matkę Jagny. Godne uwagi kreacje stworzyła także w filmach "Skarb" (1948), "Piątka z ulicy Barskiej" (1953), "Godziny nadziei" (1955), "Czerwone i złote" (1969).

Jadwiga Chojnacka zmarła 23 grudnia 1992 roku w Warszawie. Miała 92 lata. Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.