Dennis Hopper
Aktor, reżyser i scenarzysta, którego kariera filmowa obejmuje ponad pięć dekad, począwszy od „Buntownika bez powodu” z Jamesem Deanem przez legendarny obraz „Easy Rider”, wojenny „Czas apokalipsy”, lynchowski „Blue Velvet” i sensacyjny „Speed”, aż po horror „Ziemia żywych trupów”, czy realizowany ostatnio „Sleepwalking”. Przez wielu uważany za jednego z największych „enfant terribles” Hollywoodu, ze względu na swoje nonkonformistyczne podejście do reguł funkcjonowania w amerykańskim show - biznesie. Od lat specjalizował się w występach w produkcjach klasy B.
Urodził się 17 maja 1936 roku w Dodge City w stanie Kansas. Karierę zaczynał na początku lat 50-tych od gościnnych i epizodycznych występów w telewizji (m.in. „Johnny Guitar” 1954, „Medic” 1955). Lekcje aktorstwa pobierał w znany, nowojorskim Actors Studio.
** Jego debiutem na dużym ekranie była rola u boku samego Jamesa Deana w „Buntowniku bez powodu” (1955) Nicholasa Raya.**
Zaprzyjaźnieni aktorzy pojawili się razem również w kolejnym (ostatnim w karierze Deana) filmie „Olbrzym” (1956).
Później grał głównie w westernach (m.in. „Pojedynek w Corralu O.K” Johna Sturgesa z Burtem Lancasterem i Kirkiem Douglasem 1957, „Z piekła do Teksasu” 1958 i „Synowie Katie Elder” Henry’ego Hathawaya z Johnem Waynem i Deanem Martinem 1965, „Młoda ziemia” 1959) oraz kontynuował występy telewizyjne jako gość na planie wielu znanych produkcji (m.in. Bonanzy” 1964) oraz odtwórca głównej roli w wojennym serialu „The Lieutenant” (1963-64).
Zagrał w horrorze „Królowa krwi” (1966), komedii z Paulem Newmanem „Nieugięty Luke” (1967) i westernie z Clintem Eastwoodem „Powiesić go wysoko” (1968), zanim stał się jednym z czołowych twórców amerykańskiego kina okresu kontrkultury, przede wszystkim jako reżyser, współscenarzysta i odtwórca jednej z głównych ról w kultowym już „Swobodnym jeźdźcu” („Easy Rider” 1969) z Peterem Fondą i Jackiem Nicholsonem, ale też jako odtwórca roli Maxa w kontrowersyjnej, „narkotycznej” „Podróży” Rogera Cormana (1967).
** „Swobodny jeździec” – jeden z najsłynniejszych filmów drogi w historii kina, symbol tamtych czasów i ich kulturowych przemian – postawił Hoppera, jako jego twórcę, w kręgu filmowych legend. Przyniósł mu także nominację do Oscara za współscenariusz (wraz z Peterem Fondą i Terrym Southernem), nominację do Złotej Palmy oraz specjalną nagrodę za debiut na MFF w Cannes oraz specjalną National Society of Film Critics Award za reżyserię, scenariusz i występ aktorski.**
W 1971 roku ponownie stanął po drugiej stronie kamery, realizując dramat „The Last Movie” z własnym udziałem. Film okazał się kompletną klapą, co utrudniło Hopperowi szybki powrót do łask amerykańskich producentów, o które zresztą specjalnie nie zabiegał.
W kolejnych latach grywał głównie w europejskich produkcjach (m.in. w niemieckim filmie „Amerykański przyjaciel” Wima Wendersa 1977 oraz w kilku filmach francuskich), a w 1979 roku zasłynął z udziału w głośnym, wojennym dziele „Czas apokalipsy” Francisa Forda Coppoli.
Z reżyserem spotkał się cztery lata później na planie „Rumble Fish” (1983), a wcześniej ponownie zmierzył się z reżyserią, realizując „Out of the Blue” (1980, nominacja do Złotej Palmy).
Lata 80. to przede wszystkim sporo występów w zapomnianych produkcjach klasy B.
** Najbardziej pamiętne kreacje Hoppera z tej dekady pochodzą z 1986 roku. Stworzył je w przewrotnym horrorze „Teksańska masakra piłą mechaniczną 2”, u Davida Lyncha w „Blue Velvet” (nominacja do Złotego Globu, National Society of Film Critics Award, nominacja do Independent Spirit Award, nagroda krytyków w Bostonie i Los Angeles, nagroda na MFF w Montréalu) oraz u boku Gene’a Hackmana w sportowym dramacie „Mistrzowski rzut” (nominacja do Oscara i Złotego Globu).**
Na przełomie dekad wyreżyserował trzy filmy: kryminał „Kolory” z Seanem Pennem i Robertem Duvallem (1988), film akcji „Zlecenie” z Jodie Foster, Johnem Turturro i z własnym udziałem (1989, współreżyseria), erotyczny kryminał „Życie na gorąco” z Jennifer Connelly (1990) i komedię „Eskorta” z Tomem Berengerem, Eriką Eleniak i z własnym udziałem (1994).
** Za tytułową rolę w telewizyjnym filmie Stephena Gyllenhaala „Paris Trout” z Edem Harrisem (1991) otrzymał jedyną nominację do Emmy.**
W latach 90-tych zagrał też u Seana Penna w „Indiańskim biegaczu” (1991), u Tony’ego Scotta w „Prawdziwym romansie” (1993) i Jana de Bonta w słynnym filmie sensacyjnym „Speed: Niebezpieczna prędkość” z Keanu Reevesem (1994, MTV Movie Award w kategorii Najlepszy Czarny Charakter). Za występ u boku Kevina Costnera w „Wodnym świecie” Kevina Reynoldsa (1995) – jednym z największych i najdroższych niewypałów w historii Hollywood otrzymał Złotą Malinę, a za rolę w „Zaćmieniu” Abla Ferrary z Claudią Schiffer w jednej z ról – nagrodę aktorską na MFF Niezależnych w Nowym Jorku (1997).
Dennis Hopper w ostaniach latach pojawiał się czasem w kilku filmach rocznie.
** Jego najsłynniejszymi rolami ostatniej dekady były: rola Hanka w komedii Rona Howarda „Edtv” (1999), występ w thrillerze „Zawód zabójca” (2002), rola u boku córki, Ruthanny w kostiumowym romansie „Americano” (2005), kreacja w romansie/dramacie Richarda Attenborough „Znak miłości” (2007), rola w dramacie Isabel Coixet „Elegia” z Penélope Cruz (2008) i w kanadyjsko amerykańskim obrazie „Sleepwalking” z Charlize Theron (2008). Jest laureatem Empire Award (1998), Method Fest (2004) oraz Honorowych Nagród na MFF w San Sebastián i Santa Monica za całokształt twórczości.**
Kolekcjonował sztukę, a jego pasją była od zawsze fotografia. Niejednokrotnie wystawiał swoje prace w rozmaitych galeriach. Zmarł 29 maja 2010 roku. Powodem śmierci był nowotwór prostaty.
