François Truffaut
Francuski reżyser, scenarzysta, producent i krytyk filmowy. Jeden z czołowych twórców francuskiej Nowej Fali, autor sztandarowego dzieła dla tego nurtu – „Czterysta batów”.
28.11.2010 | aktual.: 12.02.2018 14:28
Urodził się 6 lutego 1932 roku w Paryżu. Był samoukiem. Już w wieku 14 lat porzucił szkołę i postanowił sam na siebie zarabiać. Przejawiał żywe zainteresowanie filmem, jako 16-latek założył klub filmowy, a już kilka (burzliwych) lat później dał się poznać jako uzdolniony krytyk, związany z legendarnym pismem „Cahiers du Cinéma” André Bazina. Jego nowatorskie poglądy na kino, szczególnie zaś idea autora filmowego, stanowiły istotną podstawę ideową, mającego się wkrótce narodzić nurtu, zwanego Nową Falą francuską.
**Pełnometrażowym debiutem był film „Czterysta batów” – jedno z pierwszych, najwybitniejszych i najbardziej reprezentatywnych dzieł nowofalowych (1959, nominacja za reżyserię i OCIC Award w Cannes, nominacja do Oskara za scenariusz, dwie nominacje do BAFTA). Film ten, z udziałem młodziutkiego Jean-Pierre’a Léaud, był pierwszym z całego cyklu ekranowych opowieści o Antoine’ie Doinelu. Pozostałe tytuły to: powstałe niemal 10 lat później „Skradzione pocałunki” (1968, nominacja do Oskara i Złotego Globu za Najlepszy Film Zagraniczny), będące ich bezpośrednią kontynuacją „Małżeństwo” z Claude Jade w roli żony bohatera (1970) i zamykająca cykl, powstała 20 lat po pierwowzorze „Uciekająca miłość” (1979). Największym międzynarodowym sukcesem, poza debiutanckim obrazem, cieszyły się: nagrodzony Oskarem dla Najlepszego Filmu Zagranicznego, autotematyczny film „Noc amerykańska” z udziałem samego reżysera (1973), oparta o pamiętniki córki Wiktora Hugo „Miłość Adeli H.” z Isabelle Adjani (1975) i obsypane statuetkami
Césara „Ostatnie metro” z Catherine Deneuve i Gérardem Depardieu (1980).**
Truffaut chętnie sięgał po popularną, amerykańską prozę, dostosowując ją do własnej poetyki i przenosząc do realiów francuskich. W ten sposób powstały m.in. kryminalny film „Strzelajcie do pianisty” z Charlesem Aznavourem (1960) film sci-fi „Fahrenheit 451” z Julie Christie (1966), „Panna młoda w żałobie” z Jeanne Moreau (1967), czy „Syrena z Mississipi” z Catherine Deneuve i Jeanem-Paulem Belmondo (1969).
Większość filmów reżysera to dzieła w różny sposób dotykające fenomenu miłości („Jules i Jim” z Jeanne Moreau 1962, „Gładka skóra” z Françoise Dorléac 1964, „Dwie Angielki i kontynent” z Léaud 1971, „Mężczyzna, który kochał kobiety 1977, „Kobieta z sąsiedztwa” z Fanny Ardant i Gérardem Depardieu (1981).
Truffaut często pojawiał się u siebie w epizodach, większe, znaczące występy dając jedynie w trzech wyreżyserowanych przez siebie produkcjach – dramacie „Dzikie dziecko” (1970), wspomnianej już „Nocy amerykańskiej” (1973) i w, powstałym na motywach opowiadania Henry’ego Jamesa „Zielonym pokoju” (1978). Ponadto, w 1977 roku zagrał u boku Richarda Dreyfussa w „Bliskich spotkaniach trzeciego stopnia” Stevena Spielberga (nominacja do BAFTA).
Zasłynął jako współautor scenariusza do nowofalowego dzieła Jeana-Luka Godarda „Do utraty tchu”(1960), które doczekało się nawet nieudanego, amerykańskiego remake’u z udziałem Richarda Gere (1983). W tym samym roku nakręcono też hollywoodzką wersję komedii Truffaut - „Mężczyzna, który kochał kobiety” z Kim Basinger, Julie Andrews i Burtem Reynoldsem, z kolei w 1995 roku, grubo po śmierci Truffaut, wg jego scenariusza zrealizowano francuski mini-serial „Belle Époque” w reżyserii Gavina Millara.
Był producentem wielu swoich filmów, na co pozwoliła mu, założona już w 1958 roku dzięki pomocy finansowej teścia, Ignace’a Morgensterna, wytwórnia filmowa.
Ostatnim filmem w jego reżyserii była komedia kryminalna „Aby do niedzieli!” z udziałem ówczesnej partnerki, Fanny Ardant i Jeana-Louisa Trintignanta (1983, nominacja do BAFTA i Césara). Zmarł 21 października 1984 roku we Francji. Został pochowany na paryskim cmentarzu Montmartre.
** Został uhonorowany Specjalną Nagrodą Davida - Luchino Visconti Award za całokształt działalności reżyserskiej i krytyczno-filmowej (1981).**
