"Potwór" z nowym sezonem. Netflix przygląda się zbrodniom Eda Geina

Trzeci sezon antologii "Potwór" pojawił się w serwisie streamingowym 3 października i ponownie przyciąga przed ekrany rzeszę widzów. Przypomnijmy, że pierwsza odsłona, opowiadająca o zbrodniach Jeffreya Dahmera - na start miała 115, 5 mln wyświetleń.

Bardzo prawdopodobne jest również to, że Netflix po raz kolejny zmierzy się z falą krytyki. Serial, który w pierwszym sezonie przedstawiał wyidealizowaną historię Jeffreya Dahmera, a w drugim – braci Menendez, zasłynął z ukazywania perspektywy morderców. Ponadto dokonywano próby "usprawiedliwienia" ich zbrodni i wydobycia z ich portretów ludzkich cech skrytych pod maską bestii. To w rezultacie poskutkowało irracjonalną sytuacją, w której widzowie sympatyzują ze złoczyńcami. Zarzuty wobec produkcji bardzo często obracają się wokół wybielania przestępców, braku sprawiedliwości dla ofiar oraz ich bliskich, których traumy ponownie wzbierają na sile.

"Potwór" wraca i tym razem przyjrzy się historii Eda Geina – "rzeźnika z Plainfield", którego makabryczne zbrodnie obejmujące zabójstwa, wykradanie szczątków z cmentarza i (prawdopodobnie) kanibalizm, ujrzały światło dzienne w 1957 roku. Twórcy zapowiedzieli, że podtrzymają profil osobliwego formatu, w którym skupiają się na punkcie widzenia i doświadczeniach determinujących rzekomo późniejsze postawy złoczyńców.

Trzecia odsłona antologii zwraca szczególną uwagę na toksyczną relację Geina z matką. Kobieta pozostawała religijną fanatyczką, która wychowywała syna pod kloszem, choć w rygorystyczny sposób. Od maleńkości wmawiała mu, że reszta świata go skrzywdzi, a całe zło "skumulowało się" w przedstawicielkach przeciwnej płci... Izolowała syna i przestrzegała go przed kontaktami seksualnymi.

Zdaniem psychiatrów tłumione popędy były jednym z powodu rozwoju psychopatii seksualnej Eda Geina. Sama śmierć matki miała zaś wyznaczyć punkt w życiu mężczyzny, w którym do głosu doszła nieleczona schizofrenia. To, co zdarzyło się później, przybiera wśród specjalistów różnorodne tropy interpretacji. Jedni wskazują, że całkowicie poddany matce Gein rekompensował sobie w towarzystwie kobiecych zwłok jej brak. Inni mówią natomiast o zaszczepionej w dzieciństwie fiksacji na punkcie damskiej intymności.

Prawdą jest również to, że Gein na długo przed specjalistycznymi operacjami fantazjował o zmianie płci, w czym miał mu pomagać makabryczny kostium. W "przebraniu" Gein miał też odgrywać rolę zmarłej matki. Wykonał je ze skradzionych z cmentarza świeżo pogrzebanych ciał kobiet, wycinając ich genitalia. Strój dopełniał pas wykonany z ludzkich sutków.

Funkcjonariusze zmierzający na niewielką farmę Eda Geina w Plainfield – miasteczku w stanie Wisconsin, w którym mieszkańcy znali się od pokoleń, zapewne nie podejrzewali skali makabrycznych odkryć. Obicie fotela i abażuru lampy w jego pokoju zostały wykonane z ludzkiej skóry. Stelaż łóżka Geina wieńczyły zaś czaszki. To z nich mężczyzna wykonał ponadto miski. Ściany sypialni tonęły w maskach – wypchanych skórach zdartych z twarzy zmarłych. Najgorsze czekało w letniej kuchni. Tam odnaleziono wypatroszone ciało sąsiadki, zaginionej właścicielki okolicznego sklepu, której poszukiwania zaprowadziły policję do domu zbrodni.

W trakcie długoletniego procesu Geina na jaw wyszła przerażająca kolekcja złożona z ludzkich szczątek wykradanych z pobliskiego cmentarza. Mężczyznę podejrzewano ponadto o akty kanibalizmu. Poza morderstwem sąsiadki udowodniono mu jeszcze jedno zabójstwo kobiety, której głowę odnaleziono w torbie w jego domostwie. Śledczy podejrzewali jednak, że zbrodni mogło być znaczenie więcej, lecz brakowało jednoznacznych dowodów. Rzeczywista skala przestępstw Eda pozostaje nieznana. Sam Gein przyznał się do morderstwa dwóch zidentyfikowanych ofiar: Berenice Worden oraz Mary Hogan.

Wśród mieszkańców Plainfield Ed Gein uchodził za "nieszkodliwego", nierozgarniętego odludka. Każdy zdawał sobie sprawę z jego izolowania się od zewnętrznego świata i skomplikowanej relacji z matką, na co spoglądano z troską. Do tego stopnia, że sąsiedzi pomagali mu, zlecając drobne prace naprawcze, by zarobił na życie. Zdarzało się też, że oddawali pod jego opiekę… własne dzieci. To one zaczęły w końcu opowiadać o istnym gabinecie grozy Eda, który urządził we własnym pokoju. Dorośli traktowali początkowo doniesienia o dziwnych "maskach na Halloween" jako owoc dziecięcej wyobraźni. Prawda okazała się brutalna.

Ed Gein został ostatecznie uznany za niepoczytalnego, co uniemożliwiło karę śmierci. Pod koniec lat 50. "rzeźnik z Plainfield" został umieszczony w szpitalu psychiatrycznym dla przestępców. Resztę życia spędził w zamknięciu. Miał być pacjentem wzorowym, stosującym się do wszelkich zaleceń, choć wprawiającym pielęgniarki w zakłopotanie z powodu intensywnego wpatrywania się w nie. Zmarł w 1984 roku.

Swego czasu mrocznym sekretem Geina kryjącym się na farmie w Plainfield żył cały świat. Ludzie nie mogli uwierzyć w skalę makabry i chcieli zrozumieć, co kierowało jego obłędem. Przeraźliwa historia stała się z czasem osobliwą inspiracją do kreowania naczelnych złoczyńców popkultury. Jako pierwszy portret Eda Geina zinterpretował pisarz Robert Bloch. W powieści "Psychoza" wyeksponował wątek Kompleksu Edypa w relacji Geina z matką.

Sam autor opowiadał: "Ciekawiło mnie, jak ten mężczyzna, którego nikt nawet nie podejrzewał o jakieś przewiny, w mieście, w którym kiedy ktoś kichnął na północnych krańcach, to na południowych już mówiono «na zdrowie», niespodziewanie został zdemaskowany jako masowy morderca".

Proza Blocha posłużyła z kolei do nakręcenia dreszczowca wszech czasów, czyli dzieła Alfreda Hitchcocka z 1960 roku o tym samym tytule. Utrzymana w czarno-białych kadrach "Psychoza" z główną rolą Anthony’ego Perkinsa przeszła do historii za sprawą nowatorskich środków i psychologicznej głębi. Norman Bates połączył skrajność z pozoru sympatycznego młodzieńca z mrocznymi instynktami. Film został zapamiętany dzięki legendarnej scenie zabójstwa pod prysznicem, w której bohaterka Janet Leigh niespodziewanie traci życie na długo przed połową filmu, wytrącając publiczność ze sfery komfortu.

"Psychoza" została luźno oparta na losach Eda Geina i wykorzystała w zasadzie jego zaburzenia związane z wpływem dominującej matki. Nieco inaczej sprawy miały się z "Teksańską masakrą piłą mechaniczną" (1974) Tobe’a Hoopera. Reżyser wykańczającej emocjonalnie makabry w czterdziestostopniowym słońcu Teksasu rozłożył niejako zbrodniczą działalność Geina na kilku ekranowych złoczyńców. Filmową rodzinę zasilają Autostopowicz – kolekcjoner kości, specjalizujący się w daniach z ludzkiego mięsa ojciec i noszący maskę z ludzkiej skóry Leatherface.

Znamiona zbrodniczej działalności Eda Geina odnajdziemy też w "Milczeniu owiec" (1991) w reżyserii Jonathana Deeme’a. Choć klasyk kina grozy zapisał się w dziejach kina przede wszystkim wyrafinowaną, lecz pełną mrożącego krew w żyłach chłodu kreacją Anthony’ego Hopkinsa w roli Hannibala Lectera, to już portret Buffalo Billa nawiązywał do postaci Geina. Wspomniany zbrodniarz na ekranie podobnie upodobał sobie kostiumy uszyte z ludzkiej skóry. Warto jednak dodać, że twórcy postaci inspirowali się historiami wielu seryjnych morderców. Poza Edem Geinem byli to m.in. Ted Bundy i Gary Heidnik.

Jak się kręci erotyczne sceny w polskim filmie? Marta Nieradkiewicz o "Trzech miłościach", castingu i intymności na planie. A Piotr Domalewski o "Ministrantach", Kościele i hipokryzji. O tym w specjalnym odcinku Clickbaitu z festiwalu filmowego w Gdyni. Znajdź nas na Spotify, Apple Podcasts, YouTube, w Audiotece czy Open FM. Możesz też posłuchać poniżej: