Jan Kobuszewski

Obdarzony niebywałym talentem komediowym, polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, szerokiej publiczności znany głównie z ról komediowych oraz udziału w telewizyjnych programach rozrywkowych. Dziadek z audycji radiowej „Rodzina Poszepszyńskich”, narrator w telewizyjnej dobranocce o wróblu Ćwirku.

Urodził się 19 kwietnia 1934 roku w Warszawie. Do szkoły teatralnej dostał się dopiero za drugim razem. Skończył Szkołę Dramatyczną Teatru Lalek i PWST w Warszawie (1956). Do 1976 roku występował na deskach Teatru Młodej Warszawy, później stołecznego Teatru Polskiego i Narodowego. Grał w takich sztukach, jak m.in. „Król Lear” Szekspira, „Płaszcz” Gogola, „Kordian” Słowackiego, „Dziady” Mickiewicza.

W 1976 roku związał się na stałe z komediowym Teatrem Kwadrat, z którym współpracuje do dziś(rola Rotmistrza w „Damach i huzarach” Fredry, rola Lisa w sztukach Sławomira Mrożka: „Lis aspirant”, „Polowanie na lisa”, „Serenada”). W 1991 roku wystąpił jako Lucky w sztuce „Czekając na Godota” Becketta, na scenie Teatru Narodowego. Od 1957 roku związany z Teatrem TV, do tej pory zagrał w ponad 60-ciu spektaklach.

Zanim zasłynął jako aktor teatralny i filmowy, dał się poznać jako „śmieszny pan z telewizji”, w której pojawił się po raz pierwszy w 1955 roku. Wraz z Janem Kociniakiem występował w pierwszym cyklicznym programie satyrycznym w TVP - „Wielokropku” (od 1963 roku), ponadto regularnie brał udział w takich programach jak: „Kabaret Starszych Panów”, „Kabaret Olgi Lipińskiej”, „Muzyka lekka, łatwa i przyjemna” oraz jako narrator „Bajek dla dorosłych” (lata 70-te) – programu w reżyserii Janusza Rzeszewskiego.

Występował też w telewizyjnym Teatrze Komedia, obsadzany przed takich reżyserów, jak Olga Lipińska, Edward Dziewoński, Janusz Majewski. Z Dziewońskim związany był także na estradzie – był jednym z głównych aktorów założonego przez niego kabaretu „Dudek” (m.in. monolog „Pisać, pisać, pisać”, piosenki „A wójta się nie bójta”, „Małpa”).

Należy do tych aktorów, na widok których publiczność śmieje się w momencie, gdy tylko wyjdą na scenę. Nie bez powodu przylgnęła do niego etykietka komediowego aktora charakterystycznego. Swoją klasę w tej materii potwierdzał kolejnymi rolami, także filmowymi.

W filmie debiutował już w 1955 roku w „Godzinach nadziei” Jana Rybkowskiego. Zawsze występował w charakterystycznych rolach drugoplanowych bądź epizodycznych, najczęściej jako „fachowiec” – hydraulik („Wojna domowa” 1966, „Poszukiwany, poszukiwana” 1972), majster (serial „Tomek i pies” 1965), lekarz przyzakładowy („Nowy” i „Kłopotliwy gość” Jerzego Ziarnika), bufetowy („40-latek”1974), listonosz („Nie ma róży bez ognia” 1974), taksówkarz („Smarkula” Leonarda Buczkowskiego 1963), dostawca („Żona dla Australijczyka” 1963), kombinator mieszkaniowy („Alternaywy 4” 1983), czy kelner („Złoto” Wojciecha Hasa 1961). Dwukrotnie wystąpił w roli złodzieja („Zmiennicy” 1986 i „40-latek. 20 lat później”).

Zdarzały się też większe, nie komediowe role - w 1964 roku pojawił się w jednej z głównych ról fotoreportera Jana Buszewskiego w serialu TV „Barbara i Jan”, w 1979 – w roli Jana Dobosza w poetyckim filmie wojennym „...Cóżeś ty za pani...” Tadeusza Kijańskiego. Większe role odtwarzał też w filmach Janusza Rzeszewskiego – tajniak Mańkowski w „Halo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy” (1978), komik Tadeusz w „Miłość ci wszystko wybaczy” (1981), Maksymilian Fuks w filmie „Lata dwudzieste, lata trzydzieste...” (1983).

Wystąpił w roli feldkurata Ottona Katza w telewizyjnym filmie „Przygody dobrego wojaka Szwejka” (1999) oraz we wcześniejszych odcinkowych – „Opowieści o Józefie Szwejku i jego najjaśniejszej epoce”(1995) oraz „Opowieści o Józefie Szwejku i jego drodze na front” (1996) - wszystkie w reżyserii Włodzimierza Gawrońskiego.

W 1998 roku wystąpił w filmie Jacka Bromskiego „Złoto dezerterów”. W latach 1999-2000 pojawiał się gościnnie na planie serialu „Graczykowie”, a w latach 2005-2007 w roli Anatola Gawlika w serialu „Codzienna 2 m. 3”. Po niemal 10 latach przerwy gry w filmie kinowym, wystąpił jako „Ciemny” w komedii Stanisława Tyma „Ryś”. Nigdy nie dostał roli kinowej na miarę swojego talentu.

Agnieszka Osiecka w „Fotonostalgii” tak pisała o aktorze: „Powinien być prowadzony w szkole teatralnej i filmowej specjalny kurs pt. Fenomen aktorstwa Jana Kobuszewskiego, ponieważ to jest aktorstwo, które zaprzecza wszelkim banalnym kanonom. Kanony powiadają, że nie powinno się przerysowywać, robić małpy, wyginać we wszystkie strony i śmiać się z własnych dowcipów, a Janek K. przegrywa, wygina i robi, a mimo to jest cudowny. Powinien, krótko mówiąc, narodzić się reżyser filmowy, który by życie poświęcił kręceniu komedii z Kobuszewskim, ponieważ warto. Tak się jednak nie stało, i Janek Kobuszewski jest zmarnowanym Chaplinem polskiego kina."

Jan Kobuszewski otrzymał szereg odznaczeń: w 1981 odznaczenie „Zasłużony Działacz Kultury”, w 1998 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, w 2004 - Doroczną Nagrodę Ministra Kultury w dziedzinie teatru oraz nagrodę za całokształt twórczości na V Festiwalu Dobrego Humoru w Gdańsku, a w 2006 - medal Zasłużony kulturze - Gloria Artis oraz Super Wiktora. W 2004 roku odcisnął swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach.

Jan Kobuszewski jest mężem Hanny Zembrzuskiej i wujem Wiktora Zborowskiego. Ma córkę Marynę.