Tom Hanks: ''Chwile spędzone we Wrocławiu zapamiętam jako jedne z bardziej sympatycznych'' [WYWIAD]

27 listopada do polskich kin wchodzi „Most szpiegów”, kolejny film, który postawił Toma Hanksa i Stevena Spielberga po dwóch stronach kamery. Obraz oparty na faktach opowiada historię z czasów zimnej wojny, przenosząc akcję między innymi do Wrocławia, który na ekranie udaje Berlin. Nasza amerykańska korespondentka Yola Czaderska-Hayek zapytała Toma Hanksa o wrażenia związane z kręceniem ujęć w Polsce i dlaczego podjął się zagrania w „Moście szpiegów”. Aktor opowiedział o wspomnieniach z dzieciństwa w cieniu zimnej wojny oraz zdradził swój przepis na pogodzenie kariery aktorskiej z życiem rodzinnym.

Tom Hanks: Czwarty. Nakręciliśmy razem „Szeregowca Ryana”, „Terminal” i „Złap mnie, jeśli potrafisz”. A do tego oczywiście wyprodukowaliśmy wspólnie dwa seriale: „Kompanię braci” oraz „Pacyfik”.

Może dlatego, że ze Stevenem od zawsze nadajemy na tych samych falach. Żeby nie było wątpliwości: na planie to on jest szefem, a ja jego podwładnym. On wydaje polecenia, a ja muszę je wykonywać, aby był zadowolony. Jednak z drugiej strony, jako przełożony, jest wyjątkowo otwarty na sugestie. Wiele razy zdarzyło się, że w trakcie zdjęć proponowałem rozmaite zmiany w scenariuszu, a Steven się zgadzał. Tak było chociażby podczas realizacji „Mostu szpiegów”. Kiedyś sporo czytałem na temat historii Berlina, dlatego byłem w stanie wyłapać w tekście parę niezgodności z faktami. Steven zaakceptował prawie wszystkie moje poprawki. Chyba tylko raz pozostał przy swojej wersji, mówiąc: „Daj spokój, my tu robimy kino, a nie piszemy podręcznik”. Poza tym przy wszystkich naszych filmach mnóstwo razy wyszło na jaw, że myślimy w podobny sposób. Zdarzało się na przykład, że wieczorem przeglądałem w scenariuszu sceny, które mieliśmy kręcić następnego dnia. I nagle jakiś dialog czy jakaś kwestia wydawały mi się absolutnie
nietrafione, do kitu. Zakreślałem ten fragment na czerwono i rano, kiedy szykowaliśmy się do roboty na planie, podchodziłem do Stevena i mówiłem: „Słuchaj, nie mogę tego zagrać. Ten dialog to jakaś straszna kupa. Zabij mnie, ale nic z tego nie będzie”. Na co on odpowiadał: „A wiesz, właśnie chciałem z tobą o tym pogadać”. Otwierał swoją kopię scenariusza, a tam – czerwone zakreślenie w tym samym miejscu, co u mnie. Steven od razu proponował: „Zmieńmy to”, a ja na to: „Szefie, kocham cię”. Nic dziwnego, że uwielbiam z nim pracować.

Najważniejsze sceny kręcone były w 2014 we Wrocławiu, Berlinie i Nowym Jorku. Wrocław, jak zapewne wiesz, był niegdyś częścią Niemiec. Wiele więc miejsc przypominało tam Berlin z 1961 roku, miejsc, jakie trudno teraz znaleźć w obecnym Berlinie. We Wrocławiu znalazły się jeszcze budynki noszące ślady zniszczeń wojennych. Janusz Kamiński, który był autorem zdjęć, bardzo pomagał mi w kontaktach z polskim językiem i obyczajami, co było niezwykle ważne w zrozumieniu i polubieniu Polaków i Polski. W grupie produkcyjnej pracowało również wielu twoich rodaków i to także zbliżało mnie do twojego kraju. Jednak czasu na bliższe kontakty było bardzo mało, ale krótkie chwile spędzone we Wrocławiu zostaną w mojej pamięci jako jedne z bardziej sympatycznych.

Steven ma specyficznie podejście do kina – i to kolejna rzecz, którą w nim cenię. Nawet jeśli kręci film na jakiś doskonale znany temat, chce, aby widz po seansie mógł powiedzieć „Nie miałem pojęcia, że to tak wyglądało”. Wielu ludzi słyszało o Francisie Garym Powersie – wiadomo, że pilotował ten samolot, że go zestrzelono i tak dalej – ale mało kto zdaje sobie sprawę, kto jeszcze brał udział w tej historii. Ja na przykład nie miałem pojęcia, że istniał ktoś taki jak James B. Donovan. To było dla mnie olśnienie. Nie wiedziałem też, że oprócz Powersa prowadził także negocjacje w sprawie uwolnienia Fredericka Pryora. Między innymi dlatego natychmiast zgodziłem się na udział w tym filmie. Bo też uwielbiam takie opowieści, po których mogę powiedzieć „Nie miałem pojęcia, że to tak wyglądało”.

Nie, nie obawiałem się ani trochę. Jasne, że trudno nakręcić trzymający w napięciu film, w którym bohaterowie czekają, aż zadzwoni telefon (śmiech), ale Steven nie takie rzeczy potrafi! Poza tym dla mnie w samym procesie negocjacji jest już coś fascynującego. Może przez to, że kompletnie nie mam o tym pojęcia. Nie umiałbym na przykład targować się na bazarze, to mnie przerasta. Choćby tylko dlatego miałem wielką ochotę zagrać człowieka, który był absolutnym mistrzem w tej sztuce. Kiedy czytałem scenariusz, miałem wrażenie, że Donovan mówi w jakimś obcym języku, z którego nie rozumiem ani słowa. Ale tym bardziej pociągało mnie wyzwanie.

Bardzo chętnie zagrałbym Donovana raz jeszcze. Historia pertraktacji z Kubą aż się prosi o to, by ją pokazać na ekranie. Steven w „Moście szpiegów” udowodnił, że da się na podobny temat nakręcić emocjonujący, pełen napięcia dramat. Jest tylko jeden szkopuł: film musiałby się zaczynać od pokazania klęski Amerykanów po nieudanej inwazji na Zatokę Świń. Podejrzewam, niestety, że u nas w kraju widzowie raczej nie mieliby ochoty oglądać, jak Stany Zjednoczone dostają kopa w tyłek od Fidela Castro. Ale kto wie, może kiedyś rzeczywiście taka produkcja powstanie. Dzisiaj nasze relacje z Kubą bardzo się zmieniły. Wcale bym się nie zdziwił, gdyby kiedyś Amerykanie założyli tam park rozrywki poświęcony Zatoce Świń z miejscowymi dziećmi w rolach guerrillas (śmiech).

Nie. Może dlatego, że sam wychowałem się w tamtych czasach. Urodziłem się w 1959 roku. Zimna wojna zaczęła się na dobre, kiedy miałem pięć lat. Pamiętasz to słynne przemówienie Chruszczowa? „My was pogrzebiemy” – wrzeszczał w siedzibie ONZ. I walił butem w stół. Dzisiaj wiem, co miał na myśli: że wyższość technologiczna Związku Radzieckiego nad Ameryką sprawi, że ZSRR zaleje nas swoimi ideami i swoimi dobrami. Ale kiedy miałem pięć lat, rozumiałem jego groźbę dosłownie. Wydawało mi się, że Rosjanie zagonią wszystkich mieszkańców Redding w stanie Kalifornia do wielkiej dziury, a potem traktory zasypią ją ziemią. Nie wiedziałem, dlaczego tak miałoby się stać, ale wyobraźnia podsuwała mi obraz mojej rodziny grzebanej żywcem. Może właśnie stąd wzięła się moja skłonność do siedzenia w książkach. Chciałem zrozumieć, co sprawia, że świat dzieli się na „naszych” i „obcych”. Jakie uwarunkowania historyczne to spowodowały.

Mam wrażenie, że sporo osób z mojego pokolenia wyrastało w przekonaniu, że III wojny światowej nie da się uniknąć. Prędzej czy później dwa supermocarstwa, które przedzielała żelazna kurtyna, musiały zacząć ze sobą walczyć. Pierwszy strzał mógł paść gdziekolwiek: w Berlinie, Angoli, Korei, Wietnamie czy na przykład we Włoszech, gdzie działały Czerwone Brygady. Wiadomo również było, że III wojna, jeśli do niej dojdzie, będzie konfliktem na skalę o wiele większą niż II wojna, podobnie jak II wojna przerosła I wojnę. Pamiętam, że o groźbie wybuchu mówiło się wszędzie - nawet w „Star Treku” był kiedyś taki odcinek, w którym ludzie z przyszłości wspominali III wojnę. Miało w niej zginąć 350 milionów ludzi. Takie były wtedy realia.

[

]( http://film.wp.pl/autor/yola-czaderska-hayek/6028741377180801 )

Owszem, choć z dzisiejszej perspektywy trudno oprzeć się wrażeniu, że ówczesny podział świata na dwa zwalczające się obozy miał w sobie, hmm, jakby to powiedzieć – coś estetycznego. Wszystko było jasne. Wiedzieliśmy, kto jest przyjacielem, kto wrogiem. I gdzie przebiega granica. A potem, pod koniec lat 80., wszystkie zasady wzięły w łeb i na dobrą sprawę do dzisiaj wciąż nie możemy się połapać, co się właściwie stało. Tamten świat odszedł w przeszłość, już go nie ma. Teraz, niestety, mamy do czynienia z nowymi zagrożeniami: pojawił się terroryzm, islamski fundamentalizm, dyktatura w Korei Północnej… Na domiar złego, choć mur berliński zniknął, ludzie stawiają wciąż nowe bariery. Kiedyś granica istniała po to, by ludzie z bloku wschodniego nie uciekali na zachód. Dziś jest odwrotnie: chodzi o to, aby nie wpuścić do środka uchodźców podczas narastającego kryzysu. Widziałem niedawno zdjęcia tej dziennikarki, podstawiającej nogę uciekinierom, bijącej ludzi, którzy próbowali ratować własne życie [chodzi o
incydent z obozu przejściowego na Węgrzech z udziałem reporterki Petry Laszlo – Y. Cz.-H.]. Wyjątkowo wstrząsnęła mną ta historia. Jak można w otwartym i wolnym społeczeństwie zdobyć się na czyn tak ohydny? Nie rozumiem. A tego typu wydarzeń jest coraz więcej.

Wiem, dla moich dzieci na przykład takim pokoleniowym doświadczeniem jest 11 września. Widok walących się wież World Trade Center to nie jest coś, o czym można łatwo zapomnieć. Dla nich tamtego dnia zaczęła się zupełnie nowa rzeczywistość.

W domu często żartujemy, że jesteśmy rodziną profesjonalistów w mieście, które stało się jedną wielką korporacją. A mówiąc bardziej serio: moja żona, wychodząc za mnie, wiedziała, że nie wiąże się z dentystą czy specjalistą od inwestycji. A dzieci przyzwyczaiły się, że tata ma trochę dziwną pracę i na przykład chodzi po domu ze śmieszną fryzurą albo farbowanymi wąsami. Często go nie ma, bo gdzieś jeździ po świecie, a potem, jak już jest, to siedzi i nic nie robi, i wtedy wydaje się, że to trwa strasznie długo (śmiech). A do tego, zabrzmi to jak okropny frazes, ale i tak to powiem, nie zwracamy zupełnie uwagi na to, co o nas piszą. Żyjemy własnym życiem. Moje dzieciaki są już dorosłe, dzięki czemu mogą towarzyszyć mi na planie, kiedy na przykład wyjeżdżam kręcić film gdzieś w Budapeszcie czy w Maroku. W zasadzie równie dobrze mógłbym pracować jako kierowca ciężarówki albo fotograf podróżujący po świecie. Różnicy nie ma żadnej.

O matko, nawet mnie nie strasz! (śmiech) Portret na pół ściany, tego jeszcze brakowało. Nie, u nas w domu nie ma nawet plakatów z moich filmów. Wiszą tylko nasze zwyczajne zdjęcia z wakacji czy imprez rodzinnych. Jak wszędzie. Ale portret? Nie mogę, aleś wymyśliła! Przecież do nas przychodzą goście, chcesz, aby pouciekali z krzykiem? Właśnie wyobraziłem sobie, że ktoś u nas nocuje, po czym o drugiej w nocy wstaje do łazienki i nagle ze ściany patrzy na niego takie okropieństwo. Brr! Jest w Nowym Jorku taka słynna restauracja, „U Sardiego”, mają tam na ścianach całe mnóstwo karykatur gwiazd [karykatura Toma Hanksa też tam jest – Y. Cz.-H.]. Tam taki wystrój pasuje. U mnie w domu – nic z tych rzeczy.

[

]( http://film.wp.pl/autor/yola-czaderska-hayek/6028741377180801 )