"Cztery córki". Wstąpiły do ISIS. Siostry nie mogą im tego wybaczyć

"Cztery córki" to poniekąd film w filmie. Reżyserka Kaouther Ben Hani najpierw w 2016 r. wysłuchała historii Olfy Hamrouni i jej dwóch nastoletnich córek: Eyi i Tayssir, a później próbowała nakręcić film fabularyzowany, przybliżający historię również dwóch dziewczyn, które nie wypowiedziały się własnym głosem. Bowiem pozostałe córki - Rahma i Ghofrane - porzuciły rodzinę, by przyłączyć się do Państwa Islamskiego. Choć ich matka woli mówić, że "pożarły je wilki".

Tunezyjsko-francusko-niemiecka produkcja jest po części kroniką arabskiej rewolucji, obrazującą siłę radykalizmu i rodzinnych traum dziedziczonych z pokolenia na pokolenie. Już Olfa jako jedna z córek w domu samych kobiet pełniła rolę obrończyni rodziny. "Stałam się mężczyzną, by chronić mamę" - mówi w filmie. Ścięła włosy, zaczęła dźwigać sztangi, biła się z chłopakami. Własnego męża stłukła w noc poślubną, a krew z jego nosa stała się fałszywym dowodem utraty dziewictwa.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Choć Olfa zdaje się być niezwykle silną kobietą, nie była w stanie uchronić swoich córek i to nie tylko przed patriarchalnym systemem, ale i przed nią samą. Surowo wychowywała dziewczyny, jeszcze bardziej niż mężczyźni, strzegąc ich czci i czystości. Prawdopodobnie szczerze wierzyła, że w ten sposób zahartuje je przed wyzwiskami i ciosami ich ojca, a później ojczyma.

Odtwarzając przed kamerami sceny przemocy i agresji, z którą spotykały się na co dzień, Eya i Tayssir na nowo przeżywają swoje traumy. Jedynie ich matka wydaje się być twarda jak ze stali, śmieje się z tego, jak traktowała mężczyzn, a oni ją. W ten sposób zapewne usprawiedliwia fakt, że sama była oprawczynią, również wobec swoich córek. "Zgotowała nam wszystko to, co sama kiedyś przeszła" - wydaje wyrok Eya.

Momentami oglądając "Cztery córki" można czuć się jak podczas terapii rodzinnej. Każda z kobiet inaczej pamięta i przeżywa to, co było ich wspólnym doświadczeniem, wyciągają z tego inne wnioski. W dodatku zatrudnione aktorki niemal dosłownie zastępują Rahmę i Ghofrane, budując siostrzaną więź z młodszymi dziewczynami.

Choć mogłoby się wydawać, że siła siostrzeństwa w przypadku czterech córek Olfy będzie nadzwyczaj silna, okazuje się, że nie oznacza ona podążania tą samą ścieżką. W filmie Kaouther Ben Hani młodsze dziewczyny z niedowierzaniem wspominają swoje dawne fascynacje. Dziś Eya śmieje się z tego, że jako ośmiolatka lubiła nosić hidżab i pouczała starsze od niej dziewczyny w sprawach obyczajowych. Miny rzedną im dopiero, gdy przypominają sobie, że ich pozostałe dwie siostry dalej są wierne naukom Allaha, a w dodatku się zradykalizowały.

Od 2015 r. Rahma i Ghofrane znajdują się na międzynarodowych listach terrorystów. Ich mężowie są posądzani o organizacje zamachów terrorystycznych w Tunezji. Olfa latami próbowała przez policję, prokuraturę i media odszukać swoje córki, ale czy ich powrót dla całej piątki byłby szczęśliwym rozwiązaniem? Strach o przyszłość zdaje się być silniejszy niż całe zło, które już ich spotkało.

Nominowany do Oscara dokument gorzko podsumowuje losy bohaterek: tęsknota miesza się z niezrozumieniem, a nawet wściekłością. W młodym pokoleniu rodzi się bunt nie tylko przeciwko uciskowi, religijnym dogmatom, ale i najbliższym osobom. Olfa woli tkwić w przekonaniu, że spirali przemocy nie da się przerwać, ale jej najmłodsze córki nie zamierzają bezczynnie zdawać się na los. - Zniszczyła was ta rodzina, ale ja nie dam się zniszczyć! - buńczucznie kończy Tayssir. Zmiana nadchodzi i nie da się jej cofnąć.

Polskim dystrybutorem "Czterech córek" jest Stowarzyszenie Nowe Horyzonty. Film trafi do polskich kin 15 marca

Marta Ossowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

W najnowszym odcinku podcastu "Clickbait" rozmawiamy o innych tytułach, które "ubito" zdecydowanie za wcześnie oraz wymieniamy te, które powinny pożegnać się z widzami już kilka sezonów temu. Możecie nas słuchać na Spotify, Apple Podcasts, YouTube oraz w Audiotece i Open FM.