David Lynch

Jeden z najbardziej oryginalnych amerykańskich twórców filmowych. Reżyser i scenarzysta, którego surrealne wizje materializowane w kolejnych filmach od ponad dwudziestu lat wzbudzają nie słabnące zainteresowanie krytyki i wiernej publiczności. Uważany za jednego z przedstawicieli filmowego postmodernizmu, szerokiej publiczności znany jako twórca serialu telewizyjnego „Miasteczko Twin Peaks”.

O wiele bardziej doceniany w Europie, niż w rodzinnych Stanach, w 1990 roku został laureatem Złotej Palmy w Cannes za „Dzikość serca”, a w 2006 - Honorowego Złotego Lwa w Wenecji.

Urodził się 20 stycznia 1946 roku w miejscowości Missoula w stanie Montana w USA.

Studiował sztuki piękne w bostońskiej School of the Museum of Fine Arts.

Pierwsze animacje, będące emanacją surrealistycznych pasji realizował już jako 20-latek („Sześciu mężczyzn, którym robi się niedobrze” 1966, „Alfabet” 1968, „Babcia” 1970).

* Jego debiutem pełnometrażowym była finansowana przez American Film Institute „Głowa do wycierania” (1977), będąca kontynuacją eksperymentów z poprzedniej dekady.*

Sukces debiutu umożliwił mu realizację wysokobudżetowych filmów: „Człowieka słonia” (1980, 8 nominacji do Oscara, 4 nominacje do Złotego Globu i 7 nominacji do BAFTA, w tym za scenariusz i reżyserię oraz César dla Najlepszego Filmu Zagranicznego) z Anthonym Hopkinsem, Anne Bancroft i Johnem Gielgudem i niezbyt udanej ekranizacji „Diuny” (1984) Franka Herberta z udziałem Stinga oraz jednego z ulubionych aktorów Lyncha - Kyle’a MacLachlana.

MacLachlan pojawił się dwa lata później w pierwszym w pełni autorskim, mrocznym dziele reżysera, pochodzącym z 1986 roku „Blue Velvet” (nominacja do Oscara za reżyserię, nominacja do Złotego Globu za scenariusz, dwie nominacje do Independent Spirit Award) z udziałem jego przyszłej partnerki życiowej, Isabelli Rossellini.

Film zawierał w sobie niemal wszystkie charakterystyczne również dla późniejszej twórczości reżysera motywy, szczególnie zaś wątek dwoistości świata, drugiej, makabrycznej „strony lustra”.

Zawierał w sobie mieszankę „realnego” z „irracjonalnym”, charakteryzował się specyficzną konstrukcją, w ramach której z pozoru logiczna fabuła zostawała nagle „zakłócona” wizjami żywcem wziętymi z koszmarnego snu, lub co najmniej „nie z tego świata”. Biorąc za punkt wyjścia „grzeczną” formułę klasycznego gatunku, łamiąc jej konwencje w najmniej oczekiwanym momencie, reżyser prowadził tu swoistą grę z widzem.

Obraną strategię kontynuował w niemal wszystkich późniejszych dziełach.

W 1990 roku zabawił się konwencjami opery mydlanej i strukturą kryminału, realizując wraz z Markiem Frostem „Miasteczko Twin Peaks” z MacLachlanem (w 1992 roku powstała kinowa wersja filmu „Twin Peaks: Ogniu krocz ze mną”, nominacja do Złotej Palmy).

Serial otrzymał 5 nominacji do nagród Emmy oraz stał się hitem małego ekranu na całym świecie.

W tym samym roku zrealizował sztandarowe dzieło filmowego postmodernizmu - „Dzikość serca” (1990) z Nicolasem Cagem i Laurą Dern.

Film otrzymał Złotą Palmę w Cannes ugruntowując i tak już silną pozycję reżysera jako jednego z najwybitniejszych, współczesnych twórców filmowych.

Rok 1997 to realizacja pamiętnego, wysmakowanego wizualnie horroru „Zagubiona autostrada” z Billem Pullmanem i Patricią Arquette, a 1999 – z pozoru „nielynchowskiej” „Prostej historii” (nominacja do Złotej Palmy i Independent Spirit Award za reżyserię, Europejska Nagroda Filmowa - Screen International Award).

Podpisany w 2001 roku „Mulholland Drive” z Naomi Watts i Laurą Harring przyniósł mu nagrodę za reżyserię w Cannes, Césara dla Najlepszego Filmu Zagranicznego, nominację do Nagrody Akademii za reżyserię, dwie nominacje do Złotego Globu oraz liczne nagrody krytyków.

Ostatnim dziełem reżysera jest zrealizowany częściowo w Polsce i z udziałem polskich aktorów (Karolina Gruszka, Krzysztof Majchrzak) obraz „INLAND EMPIRE” (2007, Future Film Festival Digital Award w Wenecji) z Laurą Dern i Justinem Theroux, który po raz pierwszy podzielił krytyków i publiczność, znajdując zarówno przeciwników, jak i orędowników tezy, że jest to „kolejny najlepszy film Davida Lyncha”. W 2007 roku wyreżyserował film "Kocham kino".

* Reżyser jest laureatem nagród za całokształt twórczości na festiwalu w Sztokholmie (2003), nagrody American Film Institute im. Franklina J. Schaffnera (1991), Orderu za Wkład w Polską Kulturę (2003), Nagrody dla Reżysera za Szczególną Wrażliwość Wizualną oraz dla Duetu Reżyser-Operator (wraz z Frederickiem Elmesem) na festiwalu Camerimage w Łodzi (2000) i Honorowego Złotego Lwa w Wenecji (2006). * Jest stałym bywalcem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage w Łodzi. Zakochany w klimacie miasta, jest jednym z inwestorów i pomysłodawców powstania tam Centrum Sztuki Świata.

Stale współpracuje z kompozytorem Angelo Badalamentim, którego muzyka w znaczący sposób wpływa na specyfikę Lynchowskich obrazów.

Znany jest z niechęci wobec ujawniania jakichkolwiek tropów interpretacyjnych swoich dzieł.