Lars von Trier

Jeden z najbardziej znanych i cenionych współczesnych twórców europejskich. Eksperymentator, manipulator i prowokator; współautor słynnego manifestu Dogma 95. Zdobywca Grand Prix MFF w Cannes za obraz „Tańcząc w ciemnościach”.

Urodził się 30 kwietnia 1956 roku w Kopenhadze. Zanim ukończył Państwową Szkołę Filmową w Danii w 1982 roku, nakręcił pewną ilość filmów reklamowych oraz kilka krótkometrażowych obrazów fabularnych (m.in. „Ogrodnik orchidei”, „Obrazy wyzwolenia”).

Jego pełnometrażowy debiut fabularny nastąpił w 1984 roku, wraz z realizacją obrazu „Element zbrodni” – majstersztyku pod względem wizualnym, który przyniósł twórcy pierwszą nominację do Złotej Palmy i nagrodę w Cannes za osiągnięcia techniczne, oraz stał się pierwszą częścią słynnej „trylogii europejskiej” von Triera, w skład której weszły później takie obrazy, jak „Epidemia” (1987) i „Europa” (1991, nagroda specjalna jury, nagroda za osiągnięcia techniczne oraz nagroda za wkład artystyczny na MFF w Cannes).

W międzyczasie wyreżyserował telewizyjną adaptację eurypidesowej „Medei” (1988) według scenariusza swojego artystycznego „guru” – duńskiego reżysera Carla Theodora Dreyera.

W 1994 roku zrealizował głośny mini - serial „Królestwo” (druga część z 1997), we wspóreżyserii Mortena Arnfreda - produkcję zwaną przez niektórych „europejskim ‘Miasteczkiem Twin Peaks’”, film z pogranicza horroru, czarnej komedii i fantastyki, którego akcja rozgrywa się w budynku skrywającego mnóstwo tajemnic i niesamowitości szpitala.

W 1996 roku zrealizował głośny, nagrodzony Wielką Nagrodą Jury w Cannes, Europejską Nagrodą FIPRESCI i Césarem dla Najlepszego Filmu Zagranicznego obraz „Przełamując fale” z brawurową kreacją Emily Watson. Film częściowo zrealizowany był według formalnych założeń manifestu Dogma 95, którego jednym z pomysłodawców i sygnatariuszy był von Trier.

Manifest miał na celu przeciwstawienie się pewnym tendencjom w kinie tak zwanego głównego nurtu, szczególnie zaś sztuczności opowiadanej historii i sposobów jej przedstawiania. Ponadto, wpisywał się w krytykę społeczeństwa mieszczańskiego. Postulował tworzenie kina „prawdziwego”, autentycznego, o formie zbliżonej do dokumentu, z charakterystycznym stosowaniem ujęć kamerą „z ręki”.

* Pełną realizacją założeń manifestu był pochodzący z 1998 roku, budzący kontrowersje ze względu na pornograficzne sceny obraz „Idioci”. Wraz z nagrodzonym Złotą Palmą w Cannes oraz Europejską Nagrodą Filmową za reżyserię, oryginalnym musicalem „Tańcząc w ciemnościach” (2000) z udziałem Björk i Catherine Deneuve, filmy te układają się w kolejną trylogię reżysera, zwaną „trylogią Złotego Serca” - z uwagi na analogie między pełnymi poświęcenia i dobroci charakterami głównych bohaterek.*

Wszystkie trzy filmy są postmodernistyczną zabawą konwencjami i gatunkami, formą gry z widzem, ale też drażnieniem, „oszukiwaniem” go poprzez sprytne dobranie i wykorzystanie metod manipulacji.

Obrazem zatytułowanym „Dogville” (2003, Europejska Nagroda Filmowa za reżyserię) z udziałem Nicole Kidman i Willema Dafoe zainaugurował kolejną trylogię w karierze, tym razem „amerykańską”, po raz kolejny potwierdził też status jednego z największych eksperymentatorów współczesnego kina. Akcja dwu i pół godzinnego filmu rozgrywa się w otoczeniu ekstremalnie ograniczonej, umownej scenografii, rodem z awangardowego teatru. Rozwiązanie to zostało powtórzone również w drugiej części cyklu –„Manderlay” (2005). Ostatnie ogniwo trylogii ma nosić tytuł „Waszyngton”.

W międzyczasie zrealizował film „Pięć łatwych utworów” (2003), prowokacyjne dzieło zacierające granicę między fabułą a dokumentem.

Von Trier zaprosił do projektu swego dawnego nauczyciela, Jorgena Letha, który „na oczach widzów” musi dokonywać przeróbek znanego filmu własnego autorstwa, stosując się do pięciu zasad i przeszkód narzucanych każdorazowo przez von Triera.

Rok 2006 to realizacja komedii „Szef wszystkich szefów”– filmu, w którym autor zdjęć zastąpiony został komputerowym systemem Automavision.

Przy okazji premiery filmu, reżyser opublikował prowokacyjne „oświadczenie o regeneracji”, w którym sam przyznał, że pomysł na realizację komedii to efekt „wypalenia zawodowego”.

Von Trier nie lubi Ameryki. Z wzajemnością. Jedyne nominacje do Oscara i Złotego Globu dostał jako współautor słów do nominowanego w kategorii Najlepsza Piosenka Filmowa, utworu „I’ve seen it all”, pochodzącego ze ścieżki dźwiękowej do „Tańcząc w ciemnościach”.

Miał możliwość i propozycję nakręcenia filmu w USA, wystosowaną przez samego Spielberga. Odmówił z wielu względów – nie spodobał mu się scenariusz, poza tym reżyser ma fobię przed lataniem samolotami, co raczej utrudniłoby proces realizacji filmu. „Nadwornymi” współpracownikami reżysera są operator Robby Müller oraz aktorzy Jean- Marc Barr, Udo Kier, Stellan Skarsgård.

Jest współzałożycielem firmy produkcyjnej Zentropa, funkcjonującej od 1992 roku.

W 2007 roku wziął udział w nowelowym projekcie „Każdy ma swoje kino”. Film, powstał na 60. urodziny Festiwalu w Cannes. W 2009 roku wyreżyserował kontrowersyjny film "Antychryst". Z kolei w 2011 roku stworzył obraz "Melancholia".