Roman Wilhelmi

Urodził się 6 czerwca 1936 roku w Poznaniu. Studiował na warszawskiej PWST, którą ukończył w 1958 roku.

Jeszcze w tym samym roku zaangażował się do warszawskiego Teatru Ateneum, w którym spędził prawie 30 lat, by od 1986 roku aż do śmierci związać się z Teatrem Nowym w Warszawie.

W 1955 roku wystąpił w znanej krótkometrażówce Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego „Uwaga, chuligani!”.

** Na dużym ekranie zadebiutował w 1957 roku w epizodycznej roli w filmie Andrzeja Munka „Eroica”.**

Zagrał jeszcze w „Krzyżakach” (1960) Aleksandra Forda, w „Dziś w nocy umrze miasto” (1961) Jana Rybkowskiego i obok Zofii Kucówny w melodramacie „Wiano” (1963) Jana Łomnickiego, zanim nie pojawił się w pierwszej, przełomowej pod względem popularności roli Olgierda w serialu „Czterej pancerni i pies” (1966, Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia).

W kolejnych latach grał w filmach wojennych („Westerplatte” 1967 Stanisława Różewicza, „Nagrody i odznaczenia” 1973 Jana Łomnickiego), często pojawiając się również w produkcjach dla dzieci i młodzieży w reżyserii Stanisława Jędryki („Do przerwy 0:1” 1969, „Wakacje z duchami” 1970, „Stawiam na Tolka Banana” 1973).

** W 1975 roku zagrał Antoniego Pochronia w ekranizacji „Dziejów grzechu” Żeromskiego w reżyserii Waleriana Borowczyka oraz stworzył wybitną kreację w „Zaklętych rewirach” Janusza Majewskiego z udziałem Marka Kondrata, po raz pierwszy otrzymując Nagrodę za pierwszoplanową rolę męską na FPFF w Gdyni.**

Lata 1976-77 to udział w serialach TV „Parada oszustów” Grzegorza Lasoty i „Zaklęty dwór” Antoniego Krauze.

W 1978 roku zagrał drugoplanową rolę Brońskiego w „Bez znieczulenia” Andrzeja Wajdy, rok później wystąpił obok Krzysztofa Majchrzaka i Poli Raksy w „Arii dla atlety” Filipa Bajona (1979), a w 1980 roku stworzył wybitną kreację w „Ćmie” (1980) Tomasza Zygadły, która przyniosła mu drugą Nagrodę za pierwszoplanową rolę męską na FPFF w Gdyni oraz dwie nagrody (dla Najlepszego Aktora oraz nagrodę dziennikarzy radzieckich) na MFF w Moskwie. Rok 1980 to jedna z najsłynniejszych kreacji aktora w serialu „Kariera Nikodema Dyzmy” Jana Rybkowskiego i Marka Nowickiego (Złoty Ekran za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie aktorstwa telewizyjnego) oraz występ u Janusza Morgensterna w „Mniejszym niebie”.

Rok 1981 – rola kapitana w „Okolicach spokojnego morza” Zbigniewa Kuźmińskiego, gwiazdorski udział w filmie sensacyjnym „Zapach psiej sierści” Jana Batorego oraz nagrodzony na MFF Fantastycznych w Trieście i Madrycie, pierwszoplanowy występ w produkcji Piotra Szulkina „Wojna światów – następne stulecie” z udziałem Krystyny Jandy.

W 1982 roku ponownie spotkał się z Tomaszem Zygadło na planie „Odwetu” z Leonem Niemczykiem, a w 1983 – z Markiem Nowickim na planie horroru „Widziadło”,** jednak w dekadzie lat 80-tych najbardziej zasłynął dzięki roli dozorcy Stanisława Anioła w serialu Stanisława Barei „Alternatywy 4” (1983).**

Później pojawił się jeszcze m.in. u Wojciecha Wójcika w sensacyjnym obrazie „Prywatne śledztwo” (1986) oraz u Michała Trelińskiego w „Zadzie wielkiego wieloryba” (1987), zanim zagrał ostatnią rolę filmową w „Błękitnej nucie” (1990) Andrzeja Żuławskiego z Januszem Olejniczakiem w roli Chopina i Sophie Marceau w roli Solange.

Oprócz ról filmowych, Wilhelmi stworzył wiele niezapomnianych, wielokrotnie nagradzanych kreacji dramatycznych – zarówno na deskach rozlicznych teatrów jak i w spektaklach Teatru TV, z którym był związany od 1956 roku.

Do jego najczęściej wspominanych teatralnych ról należą: rola Stanleya Kowalskiego w inscenizacji „Tramwaju zwanym pożądaniem”, tytułowa rola w adaptacji ibsenowskiego „Peer Gynta” (1970), kreacja prokuratora Scurvy’ego w „Szewcach” (1971) Witkacego, rola McMurphy’ego w „Locie nad kukułczym gniazdem” (1977), tytułowe kreacje w „Śmierci Dantona” (1982), „Edwardzie II” i „Fauście” (1989). W 1980 roku zagrał Józefa K. w telewizyjnej inscenizacji „Procesu” Kafki w reżyserii Agnieszki Holland i Laco Adamika, a w 1990 roku stworzył genialny duet aktorski jako Fryderyk Haendel, z Januszem Gajosem w roli Bacha, w spektaklu Teatru TV „Kolacja na cztery ręce” w reżyserii Kazimierza Kutza.

** W 1979 roku dostał nagrodę Prezesa Rady Ministrów II stopnia za kreacje aktorskie.** Zmarł 3 listopada 1991 roku w Warszawie. Został pochowany ba Cmentarzu Wilanowskim.