TOP: Polskie filmy nominowane do Oscara

Ile właściwie polskich filmów dostąpiło zaszczytu pojawienia się na oscarowej gali? Jak się okazuje, było ich zdecydowanie więcej, niż może się to wydawać przeciętnemu kinomanowi. W związku ze zbliżającą się wielkimi krokami oscarową galą, serwis film.wp.pl postanowił zrobić krótkie podsumowanie dotychczasowych wyróżnień. Zawiera ono prawdopodobnie największe dokonania rodzimej kinematografii - a przynajmniej tak zdają się twierdzić eksperci zza oceanu. Pytanie tylko, czy możemy się z nimi zgodzić.

W filmowym światku nie ma bardziej prestiżowego wyróżnienia niż oscarowa statuetka. Niepozorny nagi złoty rycerz jest obiektem westchnień nie tylko każdego twórcy i aktora, ale też osób odpowiedzialnych za promocję danej produkcji na rynkach zagranicznych.

Nie wszystkie kinowe dzieła mają jednak równe szansę na otrzymanie najważniejszego branżowego lauru, a część z nich musi zadowolić się jedynie nominacjami. Spotkało to niestety wszystkie polskie filmy zauważone przez Amerykańską Akademię Filmową, ale ostatecznie pokonane w finałowym boju przez dokonania reżyserów z innych krajów. Polacy nie powinni jednak narzekać, gdyż polegli w starciu z innymi, naprawdę wybitnymi produkcjami.

Ile właściwie polskich filmów dostąpiło zaszczytu pojawienia się na oscarowej gali? Jak się okazuje, było ich zdecydowanie więcej, niż może się to wydawać przeciętnemu kinomanowi. W związku ze zbliżającą się wielkimi krokami oscarową galą, serwis film.wp.pl postanowił zrobić krótkie podsumowanie dotychczasowych wyróżnień. Zawiera ono prawdopodobnie największe dokonania rodzimej kinematografii - a przynajmniej tak zdają się twierdzić eksperci zza oceanu. Pytanie tylko, czy możemy się z nimi zgodzić.

Ceremonia: 1964 r.

Debiutancki film Romana Polańskiego, który otworzył reżyserowi wrota do światowej kariery. "Nóż w wodzie" był nominowany do Oscara w roku 1964, ale przegrał z "Osiem i pół" innego wybitnego reżysera, Federico Felliniego.

Andrzej, znany dziennikarz sportowy, jadąc z żoną na urlop zabiera po drodze młodego autostopowicza. Podczas wspólnej podróży małżonkowie zapraszają nieznajomego na swój jacht. Andrzej próbuje chłopaka olśnić swoją pozycją, ten jednak nie poddaje się jego czarowi - co więcej stara się go ośmieszyć w oczach żony z którą flirtuje. W końcu dochodzi do sprzeczki...

Dramat psychologiczny Polańskiego oparty na klasycystycznej koncepcji fabuły dramatu, przyjmującej zasadę trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Trzy osoby, jeden jacht, jeden rejs po mazurskich jeziorach. A nad Wisłą wielki skandal, w związku z ogromną rozbieżnością wizji młodego reżysera z kanonem polskiej kinematografii. Film, który na stałe zapisał się w historii światowego kina dzięki uniwersalnej wymowie, świetnemu scenariuszowi i fantastycznym kreacjom aktorskim.

Ceremonia: 1967 r. Oscara zdobył francuski film "Kobieta i Mężczyzna" (reż. Claude Lelouch).

Film historyczny (choć nie w pełnym zanczeniu tego słowa) i ekranizacja powieści Bolesława Prusa pod tym samym tytułem, będący aktualną i wnikliwą analizą systemu i mechanizmów władzy i polityki.

Współautor scenariusza Tadeusz Konwicki mówił: Historia Ramzesa XII jest typowym przykładem poczynań młodego człowieka, który wchodzi w życie z wiarą i potrzebą odnowy. Nie zna jeszcze wyższych racji stanu, nie interesują go prawa rządzące skomplikowanym aparatem władzy. Wydaje mu się, że to właśnie on potrafi zmienić dotychczasowy porządek rzeczy.

Niewątpliwym walorem "Faraona" jest także jego kolorystyka. Film utrzymany jest w tonacji złotożółtej, wyeliminowane zostały niemal zupełnie barwy jaskrawe. Jasną zieleń widać tylko raz - w scenie przejażdżki Nilem.

Ceremonia: 1975 r. Oscara zdobył francusko-włoski film "Amarcord" (reż. Federico Fellini).

Zdecydowanie najlepsza z trzech części ekranizacji trylogii Sienkiewicza.

Akcja rozgrywa się w XVI wieku w czasie tytułowego potopu szwedzkiego. Główny bohater - Andrzej Kmicic - to okrutny swawolnik i gorąca krew. Wszystko musi mieć tu i teraz. Ale to także człowiek wielkiej odwagi, gotowości do poświęceń, prawdziwy patriota.

W wyniku zbiegu niesprzyjających okoliczności Kmicic opowiada się początkowo po stronie kolaborującego ze Szwedami potężnego rodu magnackiego Radziwiłłów. Uznany przez szlachtę i narzeczoną za zdrajcę, zaczyna poniewczasie rozumieć, że Radziwiłłom chodzi nie o dobro ojczyzny, ale o własne interesy, w tym także objęcie polskiego tronu.

Ceremonia: 1976 r. Oscara zdobył japoński film "Dersu Uzała" (reż. Akira Kurosawa).

"Ziemia obiecana" to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych, jeśli nie najwybitniejszy film w historii polskiego kina.

Przeniesiona z kart powieści Reymonta historia życia i moralnego upadku Karola Borowieckiego, który dla pieniędzy zrobi wszystko, to uniwersalny moralitet równie dobrze odbierany i rozumiany zarówno w Polsce, jak i za oceanem.

Świadczy o tym m.in, nominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego 1974 roku.

Ceremonia: 1977 r. Oscara zdobył francusko-niemiecki film "Czarne i białe w kolorze" (reż. Jean-Jacques Annaud).

Sierpień 1914 roku. Zajęty przez Niemców Kaliniec w pośpiechu opuszczają mieszkańcy. Jest wśród nich Barbara Niechcic (Jadwiga Barańska). Zagubioną i bezradną odnajduje dawny znajomy, stary Żyd Szymszel i ofiaruje jej pomoc.

Po drodze Barbara wraca wspomnieniami do przeszłości - niespełnionej miłości do Józefa Toliboskiego (Karol Strasburger), małżeństwa z Bogumiłem Niechcicem (Jerzy Bińczycki) oraz przeżyć związanych z wychowaniem syna - Tomaszka (Kazimierz Mazur).

Dzieje dwóch pokoleń rodziny Niechciców ukazane są na tle dramatycznych wydarzeń lat 1865-1914.

Ceremonia: 1980 r. Oscara zdobył francusko-niemiecki "Blaszany bębenek" (reż. Volker Schlondorff)

Niespełna czterdziestoletni Wiktor Ruben po stracie przyjaciela przyjeżdża do wujostwa na wieś, gdzie w pobliskim dworku, w gronie kilku panien, spędził młodzieńcze lata. Julia doczekała się bliźniaczek, wyemancypowana Jola wyszła za mąż, Fela przedwcześnie zmarła, zmieniły się też Zosia i Kazia, mała Tunia wyrosła na piękną pannę.

Pojawienie się Rubena, jego wspomnienia i chęć ożywienia przeszłości burzą spokój mieszkanek dworu, ujawniają ich powikłane losy, dramaty, życiowe klęski. Ruben wyjeżdża z postanowieniem, że już nigdy tu nie wróci.

Ceremonia: 1982 r. Oscara zdobył austryjacki "Mefisto" (reż. Istvan Szabo).

"Człowieka z żelaza" - film o polskim Sierpniu 1980 roku - zrealizowano w krótkim okresie ograniczenia działalności PRL-owskiej cenzury, między rokiem 1980 a wprowadzeniem stanu wojennego w grudniu 1981. Pojawiają się w nim fragmenty kronik ze strajku w Stoczni Gdańskiej, epizody grają m.in. Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa.

Historia opowiedziana w "Człowieku z żelaza" to dalszy ciąg "Człowieka z marmuru" z 1976 roku. Główny bohater, syn Mateusza Birkuta, Maciek Tomczyk, jest robotnikiem w Stoczni Gdańskiej i działaczem komitetu strajkowego. Dziennikarz radiowy Winkel otrzymuje polecenie zrealizowania reportażu kompromitującego Tomczyka. W trakcie starań o przepustkę na teren strajkującej Stoczni spotyka Agnieszkę, która w roku 1976 robiła film o Birkucie, teraz żonę Tomczyka. To Agnieszka przekonuje dziennikarza o słuszności żądań strajkujących. Winkel postanawia, że reportaż, który miał zrobić, nigdy nie powstanie.

Ceremonia: 2008 r. Oscara zdobył niemiecki film "Fałszerze" (reż. Stefan Ruzowitzky).

Anna (M. Ostaszewska), żona rotmistrza Pułku Ułanów w Krakowie (A. Żmijewski), czeka na męża, a oczywiste dowody, że został zamordowany prze Rosjan przyjmuje z niedowierzaniem. Żona (D. Stenka) generała (J. Englert) w kwietniu 1943 roku dowiaduje się o śmierci męża po odkryciu przez Niemców masowych grobów polskich oficerów w lesie katyńskim.

Milczenie i kłamstwa na temat zbrodni także po wojnie rozrywają serce Agnieszce (M. Cielecka), siostrze pilota (P. Małaszyński), który podzielił los pozostałych polskich żołnierzy. Jedynym ocalałym będzie przyjaciel rotmistrza, Jerzy (A. Chyra), który wstąpi do Ludowego Wojska Polskiego.

Jak będzie wyglądało po wojnie życie kobiet czekających na swych ukochanych w państwie polskim, które wciąż zależne jest od radzieckiej Rosji? Czy dla tych, którzy zaakceptowali nowy ustrój, ojczyzna i wolność będą miały wciąż to samo znaczenie?

Ceremonia: 2012 r. Oscara zdobył irański film "Rozstanie" (reż. Asghar Farhadi)

"W ciemności" Agnieszki Holland opowiada prawdziwą historię Leopolda Sochy i uratowanych przez niego Żydów. Polak ze Lwowa przez ponad rok pomagał i dawał schronienie ukrywającej się w kanałach grupie uciekinierów z getta. Za pieniądze. Jednak to, co wydawało się okazją do zarobku, doprowadziło do powstania głębokiej więzi emocjonalnej pomiędzy Sochą a uciekinierami, ewoluując w heroiczną walkę o ich życie. Inspiracją dla scenariusza były wspomnienia jednej z ocalonych – Krystyny Chiger, opisane w książce „Dziewczynka w zielonym sweterku".

W 2012 roku film zdobył nominację do Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny. Podczas 14. ceremonii wręczenia Orłów obraz zyskał trzy nagrody za: najlepszą główną rolę męską dla Roberta Więckiewicza, najlepszą drugoplanową rolę kobiecą dla Kingi Preis oraz za najlepsze zdjęcia dla Jolanty Dylewskiej.

(mf/gk)