Bożena Janicka: Tylko krowy są w porządku

Oto płodny autor kryminałów (specjalność: gwałty i morderstwa, norma: 10 stron dziennie, przetłumaczono jego książki nawet na suahili) siedzi za stołem naprzeciwko swoich mniej fartownych kolegów po piórze. Wpatrują się w niego z nabożnym podziwem, lecz on zachowuje się skromnie. „Nie jestem awangardzistą, zaspokajam niewybredne gusty, plotę zgrabne fabułki i tyle.” Któryś słuchacz gorliwie protestuje: „Pisze pan jak Raymond Chandler”, a mistrz dyskretnie podsuwa: „I jak Graham Green”.

Nic metodą „kawa na ławę”, wszystko jakby mimochodem, dyskretnie. Tak właśnie w swej komedii o Tamarze i mężczyznach Frears podrzuca coś jeszcze: pytanie, skąd się wziął anonimowy potwór popkultury, który pożera dobrą, starą Anglię. I odpowiedź: że tego potwora urodziła elita, a przynajmniej jej część. Ów Chandler i Graham Green w jednej osobie opublikował przecież 19 książek, jest człowiekiem pióra, twórcą. Zresztą nikomu w tym filmie odpuszczone nie będzie.

Głównego bohatera już znamy. Ma żonę, którą od dawna zdradza, bo „twórczy umysł potrzebuje marginesu swobody”, lecz to ona przepisuje jego teksty, dba o promocję, odpowiada na listy czytelników itd. A przede wszystkim prowadzi pensjonat ”Zacisze pisarzy”, coś w rodzaju naszych Domów Pracy Twórczej. Oprócz tej pary w „Zaciszu pisarzy”, usytuowanym w pięknej wiejskiej okolicy, mieszkają oczywiście pisarze i pisarki (specjalnością jednej z pań są lesbijskie kryminały). Przebywa też pewien Amerykanin, naukowiec, który od lat nie może wypocić z siebie książki o Tomaszu Hardym, bardzo przywiązany do swego odkrycia, że Hardy prawdopodobnie miał syfilis i zaraził nim swoją żonę. Kiedy pisarz i naukowiec skoczą sobie do oczu, powiedzą wreszcie, co naprawdę o sobie myślą. Będzie to brzmiało tak: „grafoman, zarabia opisywaniem gwałtów i morderstw”; „tandetny pedant, drętwe, intelektualne gówno”.

No i Tamara. Eks-brzydula, po operacji nosa piękność, pracuje jako dziennikarka w Londynie. Zaczęła od relacjonowania na łamach jakiegoś pisemka wszystkich szczegółów owej operacji, teraz pisze autobiograficzną powieść, „boleśnie szczerą” (efektowna scena: ojciec zaprosił ją do restauracji, by jej powiedzieć, że odchodzi z domu, a ona - pardon - zwymiotowała w serwetkę i położyła ją na talerzu tatusia). Przyjechała do tej wsi, bo stąd pochodzi, chce wyremontować stary dom i skończyć pisanie książki.

A jeśli Tamara - to także perkusista Ben, gwiazda popularnego zespołu, idol z okładek. Prawdę mówiąc jedyna postać, którą dałoby się polubić. Jego popis w domu Tamary, kiedy jako instrumentów perkusyjnych używa wszystkiego, co w zasięgu ręki (oraz nogi) – to numer prawdziwie mistrzowski. I tylko on naprawdę kogoś kocha. Ale Tamara nie bez powodu powątpiewa w jego deklarację miłości; tak naprawdę Ben kocha tylko swojego psa, boksera Bossa. Jedyna w tym filmie prawdziwa miłość skończy się jednak tragicznie, więc pomimo iż w finale padną sobie w ramiona dwie pary po przejściach, nie da się obronić tezy, że „Tamara i mężczyźni” to komedia romantyczna.

Lecz najbardziej zakręconymi postaciami są dwie piętnastolatki. Pełnią rolę chóru greckiego, oceniając to, co widzą („wszyscy pisarze to mendy”), a także mitologicznych Parek: ich dziełem będzie kres sielanki kochanków (posłużą się e-mailem) i koniec jednego małżeństwa (załatwi sprawę zdjęcie z komórki). Bowiem dotychczas potwornie się nudziły - i oto przyjechała Tamara, coś nareszcie zaczęło się dziać. Coś, czyli romanse i seks. Całą teoretyczną wiedzę już mają, posiadły ją z odpowiednich pisemek, a teraz można coś podpatrzeć, chowając się za murkiem. Czego te dziewczyny nie wygadują! „Jego bym przeleciała, lizałby mi parapet, kocham go, ale ograniczę się do seksu, wykąpałabym się w olejkach zapachowych, byłabym w biustonoszu od Prady, on miałby tatuaż” - tu opis, jaki. I piękna wizja, kiedy Ben rzucił Tamarę: „Ja bym popełniła samobójstwo, może ona też popełniła, teraz leży w wannie zgniła jak huba, cała zielona, gdybyśmy to my ją znalazły, to by o nas napisali” - a gdy Tamara jednak pokaże się w drzwiach
- „o cholera, żyje!”. Lecz jeśli te skądinąd niewinne panienki mają w głowach śmietnik, zapchany odpadkami popkultury - to ktoś przecież śmieci z tych pisemek zaprogramował i napisał. I musieli to być jacyś koledzy po piórze lokatorów „Zacisza pisarzy”.

Wygląda na to, że w porządku są tylko krowy, z dziada pradziada, tzn. z babki prababki obywatelki tej wsi, pasące się ogromnym stadem na pięknej łące. To im w końcówce filmu przypadła rola sędziów i egzekutorek dość okrutnego wyroku na tym, który najbardziej zasłużył - i coś chyba uosabiał. Ale wykonały ten wyrok zapewne tylko z konieczności, bo ktoś musiał - w imieniu dobrej, starej Anglii.

W roku 1940, kiedy na Londyn sypały się bomby, Amerykanka Alice Duer Miller napisała tak: „Widziałam tu wiele rzeczy nienawistnych, wiele godnych wybaczenia. A przecież nie mogłabym żyć w świecie, w którym nie stałoby Anglii”. Niewykluczone, że autor „Tamary i mężczyzn”, wobec niedobrej nowej Anglii dość bezwzględny, zgodziłby się jednak z A. D. Miller bez wahania.