Film ''José i Pilar'' - w drodze po Oscara
Dzieła portugalskich twórców zyskują coraz większe grono zwolenników, także w naszym kraju.
Kilka chwil z życia noblisty
Film dokumentalny „José i Pilar” (José e Pilar), portugalskiego reżysera Miguela Gonçalves Mendesa, znalazł się na tzw. długiej liście kandydatów ubiegających się o nominację do Nagród Akademii Filmowej w kategorii „najlepszy film obcojęzyczny”. Jego producentami są Pedro Almodóvar (m.in. „Porozmawiaj z nią”) oraz Fernando Meirelles (reżyser filmów: „Miasto Boga”, „Wierny Ogrodnik”, „Miasto ślepców”). Premiera filmu odbyła się w Portugalii w 2010 roku, a od tego czasu dokument wyświetlany był w Hiszpanii, Brazylii, Meksyku, Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech. Niedługo będą go mogli zobaczyć także widzowie w USA i Kanadzie. Film zebrał wysokie oceny od krytyków i widowni. Za niecałe 3 miesiące dowiemy się, czy dokument trafi do szczęśliwej piątki obrazów nominowanych do Oskara.
Film „José i Pilar” pokazuje rozmaite sytuacje z ostatnich lat życia José Saramago, laureata literackiej nagrody Nobla z 1998 roku, oraz jego żony, hiszpańskiej dziennikarki i tłumaczki - Pilar del Río. Reżyser towarzyszył parze przez 4 lata, czego rezultatem jest trwający ok. 125 min. film. Dzięki dokumentowi możemy poznać nieznane dotychczas, prywatne oblicze noblisty oraz charakter i siłę więzi łączącej parę. Film ukazuje José i Pilar zarówno w sytuacjach publicznych: podczas licznych podróży po świecie, wykładów, uroczystości, ciągnących się do północy spotkań z czytelnikami, jak i w sytuacjach prywatnych: w domu w Lanzarote, podczas pisania kolejnej książki - „Podróż słonia”, wyprawy w góry czy wreszcie w szpitalu, do którego trafia Saramago na skutek zapalenia płuc. Narratorem jest sam pisarz, a fragmenty tworzonej powieści doskonale współgrają z pokazywanymi wydarzeniami z jego życia. Dokument momentami bawi, ale i wzrusza. W pamięć zapadają głębokie myśli ceniącego spokój Saramago, takie jak ta,
dotycząca jego relacji z energiczną żoną: “Ja mam pomysły na powieści a Pilar ma pomysły na życie. I ciągle nie wiem, które z nich są ważniejsze.”
Więcej informacji na temat filmu znajduje się na jego oficjalnej stronie: joseepilar.com oraz na Facebook’u na fan page’u.
Kręta droga do Nobla
José Saramago (wym. żuze seremagu), a dokładnie José de Sousa Saramago, urodził się 16 listopada 1922 r. w małej wiosce Azinhaga w Portugalii. Gdy miał dwa lata, przeniósł się wraz z rodzicami do Lizbony. Pomimo, iż uczył się dobrze, rodziny nie było stać na opłacenie jego nauki. Saramago pracował jako mechanik samochodowy, urzędnik państwowy, a także jako tłumacz i dziennikarz. Swoją pierwszą powieść „Ziemia grzechu” (Terra do pecado) opublikował mając 25 lat, jednak międzynarodowe uznanie zdobył dopiero jako sześćdziesięciolatek, dzięki przetłumaczonej na język hiszpański powieści „Baltazar i Blimunda” (Memorial do convento).
W 1998 roku, jako pierwszy Portugalczyk, José Saramago został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury. Doceniono jego twórczość za walory artystyczne i humanistyczne oraz za przypowieści, które „ożywiane przez wyobraźnię, współczucie i ironię, umożliwiają zrozumienie nieuchwytnej rzeczywistości”.
Saramago był wielokrotnie nagradzany portugalskimi i zagranicznymi nagrodami literackimi a także wyróżniany licznymi tytułami doktora honoris causa. W sumie napisał 35 dzieł, w tym m.in. powieści, opowiadania i sztuki teatralne. Dzieła José Saramago zostały przetłumaczone na 42 języki.
Utwory pisarza inspirują innych twórców. Na podstawie powieści „Baltazar i Blimunda” oraz sztuki teatralnej „In nomine Dei" napisano opery, a „Miasto ślepców” zostało zekranizowane przez Fernando Meirellesa.
Historia słonia Salomona, bohatera powieści Saramago - „Podróż słonia”, posłużyła do wytyczenia nowego, turystycznego szlaku kulturowego zwanego Szlakiem Salomona (Caminho de Salomão). Zainicjował go w 2009 roku sam José Saramago, który wraz z żoną Pilar oraz kilkunastoma miłośnikami swojej twórczości, przebył drogę podobną do tej, którą wędrował słoń, mający być prezentem ślubnym dla austriackiego arcyksięcia Maksymiliana. Trasa szlaku wiedzie od klasztoru Hieronimitów w Belém, poprzez historyczne miasteczka Portugalii, aż do Figueira de Castelo Rodrigo na granicy z Hiszpanią.
José Saramago zmarł 18 czerwca 2010 r. Jego trzy ostatnie książki – „Małe Wspomnienia” (As Pequenas Memórias), „Podróż słonia” (A Viagem do Elefante) oraz „Kain” (Caim) - zostały opublikowane już po jego śmierci.