Frank Capra

Reżyser i producent amerykański, jeden z najbardziej znanych twórców kina hollywoodzkiego lat 30-tych. W swoich najpopularniejszych obrazach umiejętnie łączył politycznej przesłanie Rooseveltowskiego „New Dealu” z lekkością komediowego kina rozrywkowego, co w głównej mierze zadecydowało o sukcesach artystycznych i komercyjnych jego produkcji. Zdobywca 4 Oscarów.

Urodził się 18 maja 1897 roku w Bisacquino na Sycylii, jednak dorastał we włoskiej dzielnicy Los Angeles, dokąd w 1903 roku przeprowadziła się jego rodzina.

Ukończył studia inżynierskie z zakresu chemii na Politechnice Kalifornijskiej.

Debiutował jako reżyser i scenarzysta krótkometrażowego filmu „Fultah Fisher’s Boarding House” (1922).

W Hollywood zaczynał jako „gagman” u Macka Sennetta, a z jego pomysłów na komiczne skecze korzystał m. in. Harry Langdon. W kolejnych latach Capra wyreżyserował z nim takie komedie, jak „Szczęście w butach” (1926), „Siłacz” (1926) i „Długie spodnie” (1927).

Największe sukcesy odnosił jednak w latach 30-tych.

Pierwszymi liczącymi się filmami Capry były romantyczne komedie: „Platynowa blondynka” (1931) z Jean Harlow i „Zakazany owoc” (1932) z Barbarą Stanwyck oraz dramat „Amerykańskie szaleństwo” (1932). Scenariusz do tego drugiego napisał jego późniejszy, wieloletni współpracownik Robert Riskin.

Razem stworzyli charakterystyczny typ bohatera – uczciwego, prawego idealisty-działacza na rzecz lokalnej społeczności, którego postawa była idealnym nośnikiem New Dealowych założeń i wartości.

Filmowymi wcieleniami tego typu postaci byli w filmach Capry: Clark Gable, Gary Cooper, zaś przede wszystkim James Stewart.

* Pierwszą nominację do Oscara otrzymał Capra za reżyserię filmu „Arystokracja podziemi” (1933), a pierwszą Nagrodę Akademii – za reżyserię komedii „Ich noce” 1934 z Clarkiem Gable i Claudette Colbert – jednego z niewielu filmów w historii, które otrzymały 5 najważniejszych Oskarów. Kolejne nagrody przyniósł mu zrealizowany w 1936 roku „Pan z milionami” z Jean Arthur i Garym Cooperem (Oscar za reżyserię, Specjalne Wyróżnienie na MFF w Wenecji), „Pieniądze to nie wszystko” z Jamesem Stewartem, Jean Arthur i Lionelem Barrymorem (1938, Oscar za reżyserię i dla Najlepszego Filmu), najwybitniejsze dzieło New Dealu - „Pan Smith jedzie do Waszyngtonu” z ponownym udziałem Arthur i Stewarta (1939, 10 nominacji do Oscara, w tym za reżyserię i dla Najlepszego Filmu) oraz „To wspaniałe życie” (1946, Złoty Glob i nominacja do Oscara za reżyserię) z Barrymorem i Stewartem.*

W 1941 roku nakręcił też ważny, już nie komediowy obraz „Obywatel John Doe” z ponownym udziałem Barbary Stanwyck i Gary’ego Coopera, a w 1946 roku – czarną komedię „Arszenik i stare koronki” z Carym Grantem.

W czasie wojny, wraz z Anatolem Litvakiem zrealizował cykl propagandowych filmów dokumentalnych, zatytułowany „Po co walczymy?”, mających na celu zagrzewanie Amerykanów do walki z nazistami.

Zrealizowany w ramach tego cyklu obraz: „Preludium wojny” (1943) zdobył Oscara dla Najlepszego Dokumentu, a „Bitwa o Rosję” – nominację do Nagrody Akademii w tej samej kategorii.

Powróciwszy do kręcenia fabuł, na przełomie dekad zrealizował dwa niezbyt udane filmy: „Stan unii” (1948) z Katharine Hepburn i Spencerem Tracy i muzyczną komedię „Oto idzie pan młody” (1951) z Bingiem Crosbym.

Później – również bez specjalnego powodzenia – tworzył animacje dla TV.

* Karierę zakończył komediowymi filmami z gwiazdorską obsadą: nagrodzoną Oscarem za Najlepszą Muzykę „Dziurą w głowie” (1959) z Frankiem Sinatrą i nominowanym do 3 Oscarów remakiem „Arystokracji podziemi” (1961) z udziałem Bette Davis, Petera Falka i Glenna Forda. W 1959 roku otrzymał Nagrodę za Dokonania Życia od Directors Guild of America, a w 1982 – Honorowego Złotego Lwa w Wenecji za Całokształt.*

Zmarł 3 września 1991 roku w La Quinta w Kalifornii, dożywając 94 lat.