Kazimierz Karabasz

Filmy Karabasza są udaną próbą dotarcia do prawdziwego życia zwykłego człowieka, poprzez pokazanie uważnie obserwowanych, drobnych szczegółów. Już jego pierwsze filmy, Gdzie diabeł mówi dobranoc oraz Ludzie z pustego obszaru, wyraźnie odznaczały się na tle ówczesnych produkcji i stały się częścią tzw. “czarnej serii”, czyli nurtu dokumentu charakterystycznego ze względu na krytyczne spojrzenie na rzeczywistość, odmienne od dominującego wówczas propagandowego optymizmu ery socrealizmu.

Oprócz przełamywania stereotypów tematycznych Karabasz wprowadził do realizacji filmów dokumentalnych wiele innowacji technicznych. Dzięki montowaniu na kamerze obiektywów o długich ogniskowych oraz stosowaniu górnego oświetlenia mógł pokazać człowieka z innej perspektywy. Inscenizacja okazała się niekonieczna i filmy mogły być realizowane w autentycznym otoczeniu człowieka, jeszcze bardziej zbliżając się przez to do prawdy.

Ponieważ wcześniejsze metody realizacji filmów dokumentalnych, polegające na rejestrowaniu niemego obrazu, dodawaniu efektów dźwiękowych, muzyki i komentarza, były zbyt ograniczające na drodze do zbliżenia się do człowieka, Karabasz jako jeden z pierwszych polskich dokumentalistów zaczął wprowadzać słowa wypowiadane przez bohaterów.

Wśród najważniejszych filmów zrealizowanych przez Kazimierza Karabasza można by wymienić takie arcydzieła jak licznie nagradzaną opowieść o orkiestrze dętej warszawskich tramwajarzy Muzykanci, czy też film Ludzie w drodze, w liryczny sposób przedstawiający barwną rzeczywistość grupy cyrkowej. W późniejszych latach Karabasz zajął się tworzeniem filmów z bohaterem indywidualnym. Wbrew panującym wówczas opiniom, filmem Rok Franka W. udowodnił, że jest to możliwe.