Podsumowanie filmu polskiego w roku 2008

Oscar dla polsko-brytyjskiej animacji "Piotruś i wilk" oraz nominacja do Oscara dla dramatu "Katyń" Andrzeja Wajdy - to najważniejsze wydarzenia w dziedzinie filmu polskiego w 2008 r.

W 2008 r. zmarli: Edward Kłosiński, Jadwiga Żukowska, Gustaw Holoubek, Piotr Łazarkiewicz, Marian Glinka, Wieńczysław Gliński, Dariusz Siatkowski, Krzysztof Zaleski, Stanisław Różewicz, Jan Machulski, Władysław Ślesicki.

- W Milanówku k. Warszawy zmarł w wieku 65 lat wybitny operator filmowy Edward Kłosiński. Był autorem zdjęć do wielu znakomitych filmów, m.in.: "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy, "Barw ochronnych" Krzysztofa Zanussiego, "Człowieka z marmuru" Wajdy, "Wodzireja" Feliksa Falka, "Bez znieczulenia" Wajdy, "Panien z Wilka" Wajdy, "Człowieka z żelaza" Wajdy, "Kroniki wypadków miłosnych" Wajdy, drugiego filmu z cyklu "Dekalog" Krzysztofa Kieślowskiego oraz "Białego" Kieślowskiego.

- W Łodzi w wieku 81 lat zmarła *Jadwiga ŻukowskaJadwiga Żukowska*, autorka ponad 40 filmów dokumentalnych. Realizowała filmy o różnorodnej tematyce: o problemach społecznych, sztuce, balecie, a także o dzieciach i dla dzieci. W reżyserskim dorobku miała m.in. dokumenty "Moje, nie dam", "Gdańska sztuka kuźnicza", "Darek Dziedziech", "Kolorowe piórka", "Ze światłem".

- Dramat "Katyń" w reżyserii Andrzeja Wajdy został nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Nominację do Oscara, w kategorii najlepszy krótkometrażowy film animowany, otrzymał ponadto polsko-brytyjski "Piotruś i wilk", ekranizacja baśni muzycznej Sergiusza Prokofiewa będąca wspólnym dziełem łódzkiej spółki Se-ma-for Produkcja Filmowa i brytyjskiej firmy BreakThru Films.

- Na 58. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie odbyła się uroczysta międzynarodowa premiera "Katynia" Andrzeja Wajdy. Wzięła w niej udział Angela Merkel. Kanclerz Niemiec wyraziła wielkie uznanie dla dzieła Wajdy.

- Podczas oscarowej gali w Los Angeles polsko-brytyjski "Piotruś i wilk" otrzymał Oscara w kategorii najlepszy krótkometrażowy film animowany. Niestety, Oscara nie przyznano "Katyniowi" Andrzeja Wajdy. W kategorii najlepszy obraz nieanglojęzyczny - w której o statuetkę walczył "Katyń" - triumfował austriacki film "Fałszerze" w reżyserii Stefana Ruzowitzky'ego. MARZEC

- W Warszawie w wieku 85 lat zmarł wybitny aktor Gustaw Holoubek, wielka postać polskiego teatru i kina. W środowisku teatralnym był niekwestionowanym autorytetem zawodowym i moralnym. W 1963 r. został aktorem Teatru Narodowego - tam w reżyserii Kazimierza Dejmka powstała w 1967 r. jego legendarna kreacja Gustawa-Konrada w przedstawieniu Mickiewiczowskich "Dziadów". Holoubek zagrał w ponad 50 filmach, m.in. w "Pętli" i "Pożegnaniach" Wojciecha Jerzego Hasa, "Prawie i pięści" Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego oraz "Salcie" i "Jak daleko stąd, jak blisko" Tadeusza Konwickiego.

- W Warszawie powstało Studio im. Andrzeja Munka, utworzone w celu wspierania debiutujących polskich filmowców. Celem działalności Studia Munka jest produkcja filmów obejmująca: pełnometrażowe debiuty kinowe, filmy fabularne w ramach programu "30 minut", dokumentalne w ramach programu "Pierwszy dokument" oraz animowane w ramach programu "Młoda animacja".

- "Katyń" Andrzeja Wajdy był triumfatorem gali Polskich Nagród Filmowych Orły 2008. Ceremonia wręczenia Orłów odbyła się w Warszawie. Twórcom "Katynia" przypadło siedem statuetek. Oprócz Orła za najlepszy polski film, były to Orły w kategoriach: drugoplanowa rola kobieca - nagroda dla Danuty Stenki, muzyka - nagroda dla Krzysztofa Pendereckiego, zdjęcia - nagroda dla Pawła Edelmana, dźwięk - nagroda dla Jacka Hameli, kostiumy - nagroda dla Magdaleny Biedrzyckiej i Andrzeja Szenajcha, oraz scenografia - nagroda dla Magdaleny Dipont. MAJ

- Film "Tulpan" w reżyserii Siergieja Dworcewoja uhonorowano nagrodą Un Certain Regard na festiwalu w Cannes. "Tulpan" to wspólna produkcja Niemiec, Szwajcarii, Rosji, Kazachstanu i Polski. Polacy mieli znaczący udział w pracach nad tym filmem - z naszego kraju pochodził cały pion operatorski, na czele którego stała autorka zdjęć Jolanta Dylewska.

- W Warszawie w wieku 54 lat zmarł reżyser filmowy i teatralny Piotr Łazarkiewicz. Wyreżyserował m.in. filmy "Fala", "Kocham kino", "W środku Europy", "Pora na czarownice" i "010". Był ponadto reżyserem wielu spektakli teatralnych, m.in. "Absolwenta" Charlesa Webba w Teatrze Bagatela w Krakowie. Dwukrotnie wystawił "Kartotekę" Tadeusza Różewicza - w Teatrze Jeleniogórskim im. Cypriana Norwida w 2002 r. oraz w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni w 2005 r. Ostatnim teatralnym spektaklem Łazarkiewicza byli "Mężczyźni na skraju załamania nerwowego" w warszawskim Teatrze Bajka.

- W Warszawie w wieku 65 lat zmarł aktor teatralny i filmowy Marian Glinka. Współpracował z kilkoma teatrami, m.in. z Teatrem Dramatycznym, Teatrem Nowym i Teatrem Ateneum w Warszawie oraz z Teatrem Współczesnym we Wrocławiu. Jako aktor filmowy zagrał m.in. w "Nie lubię poniedziałku" Tadeusza Chmielewskiego, "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy, "Barwach ochronnych" Krzysztofa Zanussiego, "Quo vadis" Jerzego Kawalerowicza i "Wiedźminie" Marka Brodzkiego.

- TVP ogłosiła decyzję o uproszczeniu procedur finansowania filmów kinowych. Ustalono, że decyzję o uruchomieniu produkcji filmu będzie podejmował zarząd spółki na wniosek dyrektora Agencji Filmowej TVP. Wcześniej decyzje dotyczące produkcji kinowej podejmowano w antenach TVP, a filmy były finansowane z budżetów anten. LIPIEC

- W Warszawie w wieku 87 lat zmarł wybitny aktor Wieńczysław Gliński. Do jego najbardziej znanych filmowych kreacji należały role porucznika "Zadry" z "Kanału" Andrzeja Wajdy i kapitana Grabińskiego z "Orła" Leonarda Buczkowskiego. Gliński zagrał też m.in. w filmach "Sprawa pilota Maresza" Leonarda Buczkowskiego, "Jutro premiera" Janusza Morgensterna, "Jak być kochaną" Wojciecha Jerzego Hasa, "Echo" Stanisława Różewicza, "Lekarstwo na miłość" Jana Batorego. Jego ostatnią filmową rolą była kreacja w "Jeszcze nie wieczór" Jacka Bławuta (2008).

- Rozpoczęła się dyskusja nt. kontrowersyjnego projektu filmu wojennego "Tajemnica Westerplatte", którego realizację - na podstawie własnego scenariusza - planuje Paweł Chochlew. Bohaterska obrona Westerplatte ma być w tym filmie tłem dla relacji pomiędzy dwoma żołnierzami: majorem Henrykiem Sucharskim i kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Według informacji przekazywanych w sierpniu przez Chochlewa, w "Tajemnicy Westerplatte" zagrać mają m.in. Bogusław Linda, Robert Żołędziewski i Paweł Małaszyński, autorem muzyki ma być Jan A.P. Kaczmarek, a scenografię przygotuje Allan Starski. WRZESIEŃ

- Dramat "Mała Moskwa" w reżyserii Waldemara Krzystka otrzymał Złote Lwy dla najlepszego filmu na 33. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Nagrodę dla najlepszego reżysera otrzymała w Gdyni Małgorzata Szumowska - doceniona za reżyserię filmu "33 sceny z życia". Nagrodę dla najlepszej pierwszoplanowej aktorki przyznano Swietłanie Chodczenkowej - za rolę w "Małej Moskwie" Krzystka, a dla pierwszoplanowego aktora Janowi Nowickiemu - za rolę w filmie "Jeszcze nie wieczór" w reżyserii Jacka Bławuta.

- Andrzej Wajda ogłosił zakończenie zdjęć do swojego nowego filmu "Tatarak", ekranizacji opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza, z Krystyną Jandą w roli głównej. Oprócz Jandy, w "Tataraku" zagrali m.in. Jan Englert, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Julia Pietrucha i Paweł Szajda. Zdjęcia do "Tataraku" trwały od 12 sierpnia; kręcono je w Grudziądzu, Warce, Zalesiu Dolnym, w okolicach Płocka i Warszawie. Film zrealizowano wg scenariusza będącego adaptacją opowiadania Iwaszkiewicza; scenariusz uzupełniono o wątki pochodzące z utworu innego pisarza - z opowiadania "Nagłe wezwanie" autorstwa Węgra Sandora Maraiego. Premierę obrazu zapowiedziano na pierwszy kwartał 2009 r.

- W wieku 48 lat zmarł aktor filmowy i teatralny Dariusz Siatkowski. Zagrał m.in. w filmach "Kogel-mogel" oraz "Galimatias czyli Kogel-mogel 2" Romana Załuskiego, "Śmierć jak kromka chleba" Kazimierza Kutza, "Szabla od komendanta" Jana Jakuba Kolskiego, "Reich" Władysława Pasikowskiego. Był związany z Teatrem im. Jaracza w Łodzi, w którym grał w latach 1984-92, 1994-96 i od 1997 r. W latach 1992-94 występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a w latach 1996-97 w Teatrze Polskim we Wrocławiu.

- W Warszawie w wieku 60 lat zmarł aktor filmowy i teatralny, reżyser i scenarzysta Krzysztof Zaleski. Zagrał m.in. w filmach "Bez znieczulenia" Andrzeja Wajdy, "Gorączka" Agnieszki Holland, "Matka Królów" Janusza Zaorskiego, a także w serialu "Zmiennicy" Stanisława Barei. Jako reżyser współpracował m.in. z warszawskimi teatrami Współczesnym, Roma i Ateneum. Był wykładowcą w warszawskiej PWST. W 2006 r. powołano go na stanowisko Głównego Reżysera Teatru Polskiego Radia, a od 2007 r. pełnił funkcję dyrektora i redaktora naczelnego programu 2 Polskiego Radia. LISTOPAD

- W Warszawie w wieku 84 lat zmarł reżyser Stanisław Różewicz. Zrealizował m.in. filmy "Świadectwo urodzenia", "Westerplatte", "Drzwi w murze", "Opadły liście z drzew", "Kobieta w kapeluszu". W latach 1967-1968 i 1972-1980 był kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego Tor, w którym powstało wiele znakomitych filmów, m.in. "Struktura kryształu" Krzysztofa Zanussiego, "Ocalenie" Edwarda Żebrowskiego i "Amator" Krzysztofa Kieślowskiego.

- "Seksmisję" Juliusza Machulskiego uhonorowano podczas gali w Warszawie Złotą Kaczką dla najlepszej polskiej komedii stulecia. Nagrody dla najlepszych polskich aktorów komediowych stulecia otrzymali Irena Kwiatkowska i Jerzy Stuhr. Za najlepszy polski film sezonu 2007/2008 uznano "Lejdis" Tomasza Koneckiego. Złote Kaczki to nagrody przyznawane przez czytelników magazynu "Film", głosujących co roku w specjalnym plebiscycie.

- W Warszawie w wieku 80 lat zmarł Jan Machulski, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser i pedagog. Zagrał m.in. w filmach: "Ostatni dzień lata" Jana Laskowskiego i Tadeusza Konwickiego, "Orzeł" Leonarda Buczowskiego, "Rękopis znaleziony w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa, "Sublokator" Janusza Majewskiego, "Rzeczpospolita babska" Hieronima Przybyła. Wystąpił też w kilku filmach reżyserowanych przez syna - Juliusza Machulskiego: "Vabank", "Vabank II, czyli Riposta", "Kingsajz", "Kiler", "Kiler-ów 2-óch", "Vinci". Przez wiele lat wykładał na Wydziale Aktorskim łódzkiej "filmówki".

- Maciej Stuhr, odtwórca jednej z głównych ról w filmie Małgorzaty Szumowskiej "33 sceny z życia", został laureatem Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego 2008. Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego jest przyznawana corocznie młodym polskim aktorom wyróżniającym się wybitną indywidualnością - za ich role filmowe z ostatniego sezonu.

- W Warszawie w wieku 81 lat zmarł reżyser Władysław Ślesicki. Był jednym z czołowych twórców polskiego dokumentu lat 50. i 60. Do jego najważniejszych filmów dokumentalnych należą: "Gdzie diabeł mówi dobranoc" (reżyseria wspólnie z Kazimierzem Karabaszem), "Wśród ludzi", "Płyną tratwy", "Zanim opadną liście", "Rodzina człowiecza". Ślesicki zrealizował także znany film fabularny - ekranizację powieści Henryka Sienkiewicza "W pustyni i w puszczy", a także serial telewizyjny "Lato leśnych ludzi".

- Montażystka Elżbieta Kurkowska, operator dźwięku Andrzej Bohdanowicz i reżyser Stanisław Lenartowicz otrzymali Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich (SFP) za dorobek życia. Kurkowska odpowiadała za montaż m.in. filmów "Przypadek" Krzysztofa Kieślowskiego i "Ucieczka z kina Wolność" Wojciecha Marczewskiego oraz seriali "Wojna domowa" Jerzego Gruzy i "Kolumbowie" Janusza Morgensterna. Bohdanowicz pracował m.in. na planach filmów "W pustyni i w puszczy" Władysława Ślesickiego, "Akcja pod Arsenałem" Jana Łomnickiego i "Pierścionek z orłem w koronie" Andrzeja Wajdy. Lenartowicz wyreżyserował m.in. filmy "Spotkania", "Giuseppe w Warszawie" i "Upiór".

2008 był rokiem obchodów 100-lecia polskiego filmu (w październiku 1908 r. odbyła się premiera burleski "Antoś pierwszy raz w Warszawie", uważanej za pierwszy polski film fabularny).

Ponadto w 2008 r. kontynuowano rozpoczęte rok wcześniej obchody 60-lecia polskiej animacji (premiera pierwszego polskiego filmu animowanego - "Za Króla Krakusa" w reż. Zenona Wasilewskiego - odbyła się w 1947 r.).