Polska kinematografia dramatem stoi. To właśnie w tym gatunku nasi filmowcy najczęściej wspinają się na wyżyny swoich talentów i oferują widzom wyjątkowe przeżycia.
Polska kinematografia dramatem stoi. To właśnie w tym gatunku nasi filmowcy najczęściej wspinają się na wyżyny swoich talentów i oferują widzom wyjątkowe przeżycia.
Często narzekamy, że jesteśmy już znużeni kolejnymi smutnymi opowieściami o szarej polskiej rzeczywistości, niemniej jednak nie da się ukryć, że to właśnie dramaty stanowią dziś wizytówkę sztuki filmowej znad Wisły. W całej historii polskiego kina doczekaliśmy się wielu dramatycznych tytułów, które urosły do rangi legendy. Które z nich uznaje się za najlepsze?
10. „Wojaczek”
Ranking „Polskie dramaty – TOP 10” otwiera wizjonerski film Lecha Majewskiego – „Wojaczek”. Obraz ten jest biograficzną opowieścią o losach poety Rafała Wojaczka. Tworzący w czasach PRL młody artysta ukazany zostaje jako prawdziwy dekadent - jego zachowanie oraz twórczość wyłamują się ze wszelkich ustalonych ram i często zostają uznane ze rodzaj prowokacji.
Oczom widza zostaje ukazany poeta, który nie potrafi odnaleźć się w otaczającej go rzeczywistości. Problemy z alkoholem, zaburzenia psychiczne oraz brak zrozumienia wśród innych poetów doprowadzają głównego bohatera do wielkiej tragedii. W rolę Rafała Wojaczka wcielił się Krzysztof Siwczyk. Obok niego w filmie wystąpili m.in. Andrzej Mastalerz, Dominika Ostałowska i Robert Gawliński. Za tę produkcję Lech Majewski został uhonorowany Nagrodą Indywidualną na Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdańsku.
9. „Pręgi”
Niezwykłym polskim dramatem są „Pręgi” w reżyserii Magdaleny Piekorz. Obraz ten w wyjątkowy sposób prezentuje, jak mocno przemoc potrafi odcisnąć piętno na ludzkim charakterze. Scenariusz filmu powstał w oparciu o głośną powieść Wojciecha Kuczoka – „Gnój”. W rolach głównych wystąpili Jan Frycz, Michał Żebrowski, Wacław Adamczyk i Agnieszka Grochowska.
„Pręgi” opowiadają historię Wojtka Wiklera. W dzieciństwie chłopiec wielokrotnie był bity przez wychowującego go wedle surowych zasad ojca. Po latach upokorzeń Wojtek dorasta. Dawne doświadczenie sprawiły, że mężczyzna stał się osobą zgorzkniałą, agresywną i trudną w relacjach międzyludzkich. Wkrótce Wojtek zakochuje się w pięknej Tani. Pozostawione w psychice ślady wychowywania tzw. twardą ręką uniemożliwiają Wojtkowi otworzyć się na drugą osobę. Tania stara się jednak zrobić wszystko, by pomóc ukochanemu odkryć piękno prawdziwej miłości.
8. „Pociąg”
Ósmą lokatę naszego rankingu zajął kultowy „Pociąg” Jerzego Kawalerowicza. Rozgrywający się wewnątrz wagonu sypialnego film dosłownie przygniata swoją klaustrofobiczną atmosferą. Krytycy zgodnie uznają, że obraz ten należy do jednych z największych dokonań rodzimej kinematografii. Wielkim fanem „Pociągu” jest także słynny amerykański reżyser Martin Scorsese, który umieścił film w swoim cyklu pokazów arcydzieł polskiego kina. W rolach głównych wystąpili m.in. Leon Niemczyk, Zbigniew Cybulski i Lucyna Winnicka.
W pociągu relacji Warszawa-Hel zrzędzeniem losu w jednym przedziale sypialnym zostają umieszczeni obcy sobie Jerzy i Marta. Mimo początkowego dystansu, bohaterowie odnajdują w trakcie podróży wspólny język. Zachowanie Marty fascynuje Jerzego, który w trakcie podróży zapomina o swoich poważnych kłopotach. Tym samym pociągiem podróżuje były ukochany kobiety – Staszek. Mężczyzna próbuje namówić ją, by do niego wróciła.
7. „Plac Zbawiciela”
„Plac Zbawiciela” to bezapelacyjnie jeden z najlepszych i najmocniejszych dramatów, jaki został wyprodukowany w Polsce. Nagrodzony czterema Orłami i Złotymi Lwami obraz Krzysztofa Krauzego i Joanny Kos-Krauze to drastyczny portret rodziny, która w pogoni za marzeniem o własnym lokum, staje w obliczu osobistej katastrofy. Krytyka doceniła wierne oddanie realiów współczesnej Polski oraz doskonale zarysowane profile psychologiczne postaci. W rolach głównych wystąpili Jowita Budnik, Arkadiusz Janiczek oraz Ewa Wencel.
Film małżeństwa Krauzów opowiada historię rodziny Zielińskich. Bartek, Beata i dwóch małych synów mają w niedalekiej przyszłości wprowadzić się do nowego mieszkania w budowanym osiedlu na tytułowym Placu Zbawiciela. Niestety, deweloper bankrutuje, a wszystkie zainwestowane w mieszkanie pieniądze przepadają. Wydarzenie to rozpoczyna rozpad rodziny.
6. „Chce się żyć”
Miejsce szóste zestawienia „Polskie dramaty – TOP 10” zajął bardzo ciepło przyjęty przez krytyków i widownię film Macieja Pieprzycy pt. „Chce się żyć”. Obraz ten opowiada historię chorego na porażenie mózgowe Mateusza, który otoczony troską kochających rodziców, pragnie wieść godne i radosne życie.
Publiczność doceniła dramat Pieprzycy za jego lekkość oraz oryginalne (przynajmniej na gruncie polskim) podejście do tematu niepełnosprawności. Na sukces filmu wpłynęła również rewelacyjna gra aktorów. Kreacje stworzone przez Dawida Ogrodnika (nagrodzony Orłem) oraz Kamila Tkacza dosłownie wprawiły krytykę w osłupienie. Oprócz nich na ekranie pojawili się także Arkadiusz Jakubik, Anna Nehrebecka (oboje uhonorowani Orłami za role drugoplanowe), Dorota Kolak i Katarzyna Zawadzka.
5. „Pętla”
Piąta lokata rankingu wyjątkowych polskich dramatów przypadła „Pętli” Wojciecha Hasa. Oparty na opowiadaniu Marka Hłaski film jest jedynym w swoim rodzaju obrazem człowieka zmagającego się z chorobą alkoholową. W ponadczasową rolę Kuby Kowalskiego wcielił się nieoceniony Gustaw Holoubek.
„Pętla” to przygnębiająca opowieść o młodym mężczyźnie, który walczy ze swoim uzależnieniem od alkoholu. Bohatera poznajemy w dniu, kiedy musi wytrzymać do wieczora bez kropli wódki. Taką postawę obiecał swojej dziewczynie Krysi. Zamknięty w czterech ścianach Kuba nie potrafi sobie jednak poradzić z nałogiem. Nie wytrzymując napięcia opuszcza swoje mieszkanie i kieruje się do baru.
4. „Róża”
Jednym z najmocniejszych dramatów produkcji polskiej bez wątpienia jest „Róża” Wojciecha Smarzowskiego. Pełna brutalnych scen przemocy tragiczna opowieść o tytułowej Mazurce, która stara się po wojnie odnaleźć w nowej rzeczywistości, dosłownie paraliżuje widzów w trakcie seansu. W rolach głównych wystąpili doskonali Agata Kulesza i Marcin Dorociński. Film nagrodzono siedmioma Orłami oraz jednym Złotym Lwem.
Róża Kwiatkowska to owdowiała kobieta zamieszkująca gospodarstwo na terenie dawnego terytorium pogranicza polsko-pruskiego. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w jej domu zjawia się były żołnierz AK – Tadeusz. Za zaoferowany mu nocleg pomaga on kobiecie odminować pobliskie pole. Między dwojgiem bohaterów zaczyna zradzać się wyjątkowe uczucie. Róża i Tadeusz będą próbować odnaleźć się w powojennej (i jak się okaże wcale nie łaskawszej) rzeczywistości.
3. „300 mil do nieba”
Najniższy stopień podium w rankingu „Polskie dramaty – TOP 10” przypadł głośnej produkcji Macieja Dejczera – „300 mil do nieba”. Oparta na prawdziwych wydarzeniach historia to jedna z najciekawszych produkcji powstałych w naszym kraju. W rolach głównych widzowie mogli oglądać doskonały duet młodocianych aktorów – Wojciecha Klatę i Rafała Zimowskiego. Film został doceniony na wielu prestiżowych festiwalach (otrzymał m.in. Nagrodę Młodych w Cannes i statuetkę Feniksa wręczaną przez Europejską Akademię Filmową).
Akcja filmu „300 mil do nieba” rozgrywa się w Polsce lat 80. Głównymi bohaterami „są bracia Grzesiek i Jędrek Kwiatkowcy. Chłopcy żyją wraz z rodzicami w bardzo skromnych warunkach. Sytuacja materialna rodziny komplikuje się, gdy ojciec chłopców zostaje wyrzucony z pracy za poglądy polityczne. Grzesiek i Jędrek postanawiają potajemnie uciec z kraju. Ukrywając się w podwoziu TIR-a przedostają się do Danii. Gdy sprawa wychodzi na jaw, do akcji wkracza lokalna dziennikarka.
2. „Popiół i diament”
„Popiół i diament” Andrzeja Wajdy to bez dwóch zdań film wybitny. Można nie zgadzać się z wymową tego dzieła, jednak jego warstwa techniczna i artystyczna nie pozostawia żadnych złudzeń – dramat oparty na prozie Jerzego Andrzejewskiego ociera się o filmową doskonałość. W rolach głównych wystąpili Zbigniew Cybulski, Adam Pawlikowski, Bogumił Kobiela, Wacław Zastrzeżyński oraz Ewa Krzyżewska. Podobnie jak „Pociąg”, produkcja ta znalazła się w cyklu pokazowym największych arcydzieł polskiego kina, zorganizowanym przez Martina Scorsese’go.
„Popiół i diament” opowiada historię młodego AK-owca Maćka Chełmickiego, który dostaje rozkaz zabicia sekretarza KW PPR. Na komunistycznego działacza zastawiona zostaje zasadzka, w której giną jednak przypadkowi robotnicy. Maciek trapiony jest myślami o zakończeniu działalności partyzanckiej. Wieczorem poznaje on w barze uroczą kelnerkę Krysię, w której momentalnie się zakochuje. Uczucie do kobiety uświadamia mu o bezsensie zabijania.
1. „Przypadek”
Pierwsze miejsce w rankingu najlepszych polskich dramatów wszech czasów przypadło „Przypadkowi” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego. Film ten to jeden z najoryginalniejszych obrazów powstałych w naszym kraju. Jego główną tematyką jest analiza losowości oraz determinizmu, jako dwóch czynników, które decydują o życiu człowieka. Wszystko to osadzone zostaje w rzeczywistości komunistycznej Polski, co nadaje produkcji politycznego charakteru. Głowna rola w filmie przypadła Bogusławowi Lindzie. Obraz ten znalazł się w cyklu pokazowym Martin Scorsese Presents: Masterpieces of Polish Cinema.
„Przypadek” to historia Witka Długosza – studenta medycyny, który po śmierci ojca traci wiarę w swoje powołanie do zawodu lekarza. Bohater bierze urlop dziekański i kieruje się do Warszawy. W pośpiechu biegnie na odjeżdżający pociąg. Od tego momentu Kieślowski prezentuje trzy alternatywne rozwinięcia tej historii. W pierwszej odsłonie Witek wskakuje do pociągu i poznaje w nim Wernera – starego komunistę, który wciąga młodego bohatera w struktury partii. W drugiej wersji Witek wdaje się w bójkę z sokistą. To wydarzenie staje się początkiem jego opozycyjnej działalności. W ostatnim wariancie mężczyźnie ucieka pociąg. On sam wraca na uczelnie, kończy ją, znajduje żonę i wiedzie szczęśliwe życie niezwiązane z polityką.
W. Chentkiewicz