Zmarł aktor filmowy i teatralny Jerzy Kamas

- Z głębokim żalem i smutkiem żegnamy Jerzego Kamasa, wybitnego aktora, naszego przyjaciela i mistrza. Od 1971 roku stworzył na scenie Teatru Ateneum kilkadziesiąt wybitnych ról. Pozostanie w naszej pamięci na zawsze - czytamy w niedzielnym komunikacie dyrekcji i zespołu Teatru Ateneum.

W ciągu swojej kariery współpracował z wieloma znakomitymi reżyserami - m.in. z Adamem Hanuszkiewiczem, Kazimierzem Kutzem i Maciejem Prusem. Przez prawie czterdzieści lat był aktorem warszawskiego Teatru Ateneum. Ostatnim filmem, w jakim mieliśmy okazję go podziwiać były "Wszystkie kobiety Mateusza". Obraz ten wyreżyserował Artur Więcek.

Urodził się 8 lipca 1938 roku w Łodzi. Studiował na Wydziale Aktorskim łódzkiej "filmówki". Po raz pierwszy wystąpił w teatrze w 1957 roku - na scenie Teatru Ziemi Łódzkiej zagrał w sztuce "Kowal, pieniądze i gwiazdy" Jerzego Szaniawskiego, którą wyreżyserowała Stefania Domańska.

Trzy lata później w innym łódzkim teatrze - Powszechnym - wystąpił w dwóch sztukach Williama Szekspira: "Wieczorze Trzech Króli" (reż. Jerzy Walden) i "Śnie nocy letniej" (reż. Emil Chaberski). W łódzkim Teatrze Powszechnym grał do 1964 r. - wystąpił tam m.in. w "Klubie Pickwicka" Karola Dickensa i "Fizykach" Friedricha Duerrenmatta.

Jerzy Kamas i Anna Prucnal w filmie "Przygoda noworoczna" (fot. EastNews)

W latach 1964-67 był aktorem Teatru im. Słowackiego w Krakowie. Na jego scenie zagrał m.in. Poetę w "Wyzwoleniu" Stanisława Wyspiańskiego (reż. Bronisław Dąbrowski), Filcha w "Operze za trzy grosze" Bertolta Brechta (reż. Lidia Zamkow) i Makdufa w "Makbecie" Szekspira (reż. Lidia Zamkow).

Od 1968 r. Kamasa można było oglądać na scenie Teatru Narodowego w Warszawie. Zagrał tam w wielu spektaklach wyreżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza - wystąpił m.in. jako Bianchetti w "Nie- boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego (1969), Inkwizytor w "Świętej Joannie" George'a Bernarda Shawa (1969), Car w "Kordianie" Juliusza Słowackiego (1970) i Klaudiusz w "Hamlecie" Szekspira (1970). W Teatrze Narodowym Kamas zagrał też w "Ryszardzie III" Szekspira, jako Ryszard książę Gloucester (1969, reż. Jan Maciejowski) i "Operze za trzy grosze" Bertolta Brechta, jako Mackie Majcher (1970, reż. Jan Maciejowski).

W 1971 r. Kamas zaczął występować na scenie warszawskiego Teatru Ateneum. Grał tam w spektaklach reżyserowanych m.in. przez Janusza Warmińskiego, Kazmierza Kutza i Macieja Prusa.

U Warmińskiego zagrał m.in. we "Wspólniku" Friedricha Durrenmatta (1973, jako Cop), "Wierzycielach" Augusta Strindberga (1982, jako Adolf) i "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa (1986, jako Leonid Andrejewicz Gajew). U Kutza - w "Śmierci Dantona" Georga Buchnera (1982, jako Robespierre) i "Zwierzeniach służki Zerliny" Hermanna Brocha (1992, jako Pan A.). U Prusa - w "Szewcach" Witkacego (1971, jako Młody chłop), "Don Carlosie" Fryderyka Schillera (1972, jako Ojciec Domingo), "Fantazym" Juliusza Słowackiego (1973, jako Hrabia Fantazy Dafnicki) i "Gyubalu Wahazarze" Witkacego (1973, jako Wahazar).

Jerzy Kamas w filmie "Noce i dnie" (fot. EastNews)

O kreacji Kamasa w "Gyubalu Wahazarze" pisano na łamach "Kultury":

- Jest dosłowny, gra tę rolę bez modnego w interpretacji sztuk Witkiewicza dystansu, nawet bez ironii, wydaje się jednak, iż to właśnie było zamierzeniem inscenizatora. Jego Wahazar jest groźny i okrutny, i naprawdę samotny.

Za rolę w wystawionej na deskach Ateneum "Pornografii" Witolda Gombrowicza (reż. Andrzej Pawłowski) - gdzie wcielił się w rolę Fryderyka - Kamas otrzymał w 1985 r. nagrodę prezydenta Warszawy.

W Ateneum zagrał także m.in. w wyreżyserowanym przez Laco Adamika "Polowaniu na karaluchy" Janusza Głowackiego (1991, wspólnie z Piotrem Machalicą, Marią Pakulnis i Wiktorem Zborowskim), "Herbatce u Stalina" Ronalda Harwooda w reżyserii Tomasza Zygadły (2000, z Marianem Kociniakiem, Magdaleną Zawadzką i Arturem Barcisiem), w "Królu Edypie" Sofoklesa w reżyserii Gustawa Holoubka (2004, z Piotrem Fronczewskim, Teresą Budzisz- Krzyżanowską i Jerzym Trelą) oraz w "Zbrodni i karze" Fiodora Dostojewskiego w realizacji Barbary Sass (2006, z Bartoszem Opanią i Piotrem Fronczewskim).

Do najbardziej znanych filmowych ról Jerzego Kamasa należą kreacje w "Nocach i dniach" (1975) Jerzego Antczaka, "Kung-fu" (1979) Janusza Kijowskiego, "Dolinie Issy" (1982) Tadeusza Konwickiego, "Bez końca" (1984) Krzysztofa Kieślowskiego, "Cudzoziemce" (1986) Ryszarda Bera, "Pierścionku z orłem w koronie" (1992) Andrzeja Wajdy, "Dziejach mistrza Twardowskiego" (1995) Krzysztofa Gradowskiego, "Kratce" (1996) Pawła Łozińskiego oraz w serialach telewizyjnych "Lalka" (1977, reż. Ryszard Ber), "Królowa Bona" (1980, reż. Janusz Majewski), "Życie Kamila Kuranta" (1982, Grzegorz Warchoł) i "Klan" (1997-2008, wielu reżyserów).