Jeden z najbardziej znanych na świecie aktorów pochodzenia irlandzkiego, który nieprzerwanie od ponad pół wieku jest obecny na ekranie i na scenie. Zdobywca Honorowego Oscara za całokształt oraz ośmiu nominacji do tej statuetki – każdorazowo w kategorii Najlepszy Aktor Pierwszoplanowy. Odtwórca tytułowej roli w pamiętnym filmie Davida Leana „Lawrence z Arabii”. Często obsadzany w rolach władców.

Urodził się 2 sierpnia 1932 roku w Connemara w Irlandii.

Dorastał w angielskim mieście Leeds w rodzinie bukmachera i pielęgniarki. Jako dziecko uczęszczał do katolickiej szkoły. Do dziś pamięta „razy”, jakie dostawał po rękach od sióstr starających się na siłę wykorzenić jego leworęczność. Początkowo chciał zostać dziennikarzem, zatrudnił się nawet w lokalnej gazecie i mimo, że nieźle sobie radził w tym fachu, zrezygnował z tej pracy na rzecz aktorstwa, które stało się jego wielką pasją.

Studiował w słynnej londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art, profesjonalny debiut sceniczny zaliczając w 1956 roku. W 1959 roku zadebiutował w przygodowym filmie familijnym „Porwany za młodu”.

Przełom w jego karierze nastąpił dwa lata później, dzięki tytułowej kreacji w filmie Davida Leana „Lawrence z Arabii” (1962). Za rolę, do dziś uważaną za jedną za jedną z najwybitniejszych w karierze otrzymał pierwszą z ośmiu nominacji do Oscara, nagrodę BAFTA oraz Złoty Glob dla Najlepszego Debiutanta i nominację do statuetki dla najlepszego aktora, przede wszystkim zaś zyskał międzynarodową sławę i uznanie. Dwukrotnie wcielił się w postać króla Henryka II: w „Beckecie” (1964) z Richardem Burtonem i Johnem Gielgudem i w adaptacji sztuki „Lew w zimie” (1968) w pamiętnym duecie z Katharine Hepburn. Obie kreacje przyniosły mu Złote Globy i nominacje do Oscara, a rola w „Beckecie” – dodatkową nominację do BAFTA. Kolejnych pięć nominacji do Oscara przyniosły mu pierwszoplanowe role w takich filmach, jak: musical Herberta Rossa „Goodbye Mr. Chips” (1969, Złoty Glob, David, NBR Award), czarna komedia Petera Medaka „Wyższe sfery” (1972, NBR Award), komedia akcji „Kaskader z przypadku” (1980, nominacja do Złotego
Globu, NSFC Award), komedia „Mój najlepszy rok” (1982, nominacja do Złotego Globu) oraz – ostatnio – komedia „Venus” (2006, nominacja do BAFTA, BIFA i Złotego Globu). Pozostałe nominacje do Złotego Globu otrzymał z kolei za kreację Don Kichota w „Człowieku z La Manchy” Arthura Hillera z Sophią Loren (1972, NBR Award), udział w mini – serialu „Masada” (1981, nominacja do Emmy) i za jako odtwórca postaci biskupa w „Joannie D’Arc” (1999, nagroda Emmy).

W międzyczasie wystąpił w szeregu innych ról, które – mimo braku wyróżnień ze strony krytyki – cieszyły się uznaniem widzów. Były to m.in. występ u boku Audrey Hepburn w komedii romantycznej „Jak ukraść milion dolarów” Williama Wylera (1966), rola w dramacie wojennym Petera Yatesa „Prywatna wojna Murphy’ego” (1971), udział w sensacyjnym filmie Ottona Premingera „Różyczka” (1975), w komedii romantycznej Ivana Passera „Stwórca” (1985), w głośnym dziele Bernarda Bertolucciego „Ostatni cesarz” (1987, nominacja do BAFTA, David), w komedii/horrorze „Zjawy” Neila Jordana (1988), czy w słynnej ekranizacji „Podróży Guliwera” Charlesa Sturridge’a z gwiazdorską obsadą aktorską (1996).

W ostatnim dziesięcioleciu, po nieco słabszym okresie, kiedy występował w nieco mniej znanych i ważnych produkcjach, O’Toole wrócił do łask, pojawiając się u Paula Coxa w produkcji „Molokai – historia ojca Damiana” (1999), w tytułowej roli w filmie historycznym „August pierwszy cesarz” (2003), jako Paul Von Hindenburg w biograficznym filmie TV „Hitler: Narodziny zła” (2003, nominacja do Emmy), Książę w remake’u filmu „Lassie” Sturridge’a (2005), zaś przede wszystkim jako król Priam w „Troi” Wolfganga Petersena (2004, Irlandzka Nagroda Filmowa).

W ostatnim czasie, prócz chwalonej kreacji w „Venus” (2006), ponownie zagrał króla w przygodowym filmie fantasy „Gwiezdny pył” (2007) Matthew Vaughna, wziął udział w dubbingu do znanego animowanego obrazu „Ratatuj” (2007) oraz zagrał papieża w kilku odcinkach znanego serialu historycznego „Dynastia Tudorów” (2008).

W 1999 roku zadebiutował jako reżyser i producent filmu TV „Jeffrey Bernard Is Unwell”.

O’Toole jest również zasłużonym aktorem scenicznym. Wśród wielu kreacji, które stworzył głównie na londyńskich scenach znalazła się m.in. tytułowa rola w inscenizacji „Hamleta”. W 2000 roku został uhonorowany prestiżową Laurence Olivier Theatre Award za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teatru.

* Jest laureatem Honorowego Oscara za całokształt, którego otrzymał w 2003 roku, a także Nagrody za Dokonania Życia przyznanej przez Las Vegas Film Critics Society. Jest jedną z czterech osób – obok Paula Newmana, Ala Pacino, Binga Crosby’ego i Cate Blanchett - które otrzymały nominacje do Oscara za kreacje tych samych ról w różnych filmach (rola króla Henryka II w filmach „Becket” i „Lew w zimie”).*

Komentarze

Trwa ładowanie