Barbara Sass

Ceniona reżyserka i scenarzystka, najbardziej znana portrecistka kobiet w polskiej kinematografii, przedstawicielka tzw. kina kobiecego. Autorka filmów: „Bez miłości” i „Krzyk” z Dorotą Stalińską, „Tylko strach” z Anną Dymną, „Pajęczarki” z Adrianną Biedrzyńską i „Pokuszenie” z Magdaleną Cielecką.

Urodziła się 14 października 1936 roku w Łodzi. Przez pół roku studiowała na Wydziale Aktorskim tamtejszej PWSFTViT, jednak ostatecznie ukończyła jej Wydział Reżyserski (1958, dyplom 1975).

Zadebiutowała dopiero w 1980 roku. Zanim do tego doszło, przez długi czas, jak sama mówi, uczyła się reżyserii, asystując na planie innym twórcom (m.in. Wojciechowi Jerzemu Hasowi, Jerzemu Skolimowskiemu, Andrzejowi Wajdzie, Jerzemu Hoffmanowi i Jerzemu Gruzie). Jej pierwszymi, samodzielnymi realizacjami były krótkie filmy telewizyjne (m.in. debiutancki „Ostatni liść” 1972, „Wejście w nurt” 1978).

* Jej pierwszym, pełnometrażowym filmem fabularnym był nagrodzony za debiut na FPFF w Gdyni obraz „Bez miłości” z Dorotą Stalińską w roli dziennikarki Ewy - bezwzględnej karierowiczki (1980, nagroda FIPRESCI na MFF w Mannheim). Film ten zapoczątkował serię trzech filmów z pierwszoplanowym udziałem Stalińskiej (pozostałe to: „Debiutantka” 1981 i „Krzyk” 1982, nagroda na MFF w San Sebastián). Po latach Sass ponownie spotkała się ze Stalińską, na planie pełnej autotematycznych odniesień „Historii niemoralnej” (1990).*

W międzyczasie zrealizowała dwie ekranizacje powieści Poli Gojawiczyńskiej (głośne „Dziewczęta z Nowolipek” i „Rajska jabłoń” 1985) oraz dramat „W klatce”, w którym po raz pierwszy główny wątek rozgrywał się wokół męskiego bohatera, granego przez Krzysztofa Jędryska (1987). We wszystkich trzech filmach istotne role zagrała jedna z „muz” reżyserki - Maria Ciunelis.

W latach 90-tych zrealizowała cztery fabuły. W 1993 roku powstały: reklamowany jako komedia sensacyjna obraz „Pajęczarki” z Adrianną Biedrzyńską i Marią Pakulnis oraz głośny dramat „Tylko strach”, eksplorujący trudny temat alkoholizmu wśród kobiet, z rewelacyjnymi kreacjami Anny Dymnej, Doroty Pomykały i Doroty Segdy.

Kolejną, po Stalińskiej i Ciunelis, stałą odtwórczynią ról u Barbary Sass stała się w latach 90-tych Magdalena Cielecka. To z jej osobą związane są dwa ostatnie filmy reżyserki – nagrodzony na MFF w sąsiedzkich Karlovych Varach, wracający do czasów stalinizmu film „Pokuszenie” (1995) oraz dramat „Jak narkotyk” (1999).

Najbardziej oczywistą cechą twórczości Barbary Sass jest kreślenie wyrazistych, pogłębionych psychologicznie portretów kobiet - z pozoru silnych, niezależnych, przebojowych, w rzeczywistości – słabych i pogubionych, a w efekcie – skazanych na życiową klęskę.

Autorem zdjęć do większości filmów reżyserki był jej mąż, Wiesław Zdort.

Barbara Sass to również reżyserka teatralna. Nigdy nie związana na stałe z żadną sceną, reżyserowała m.in. dla teatrów: Na Woli w Warszawie, Jaracza w Łodzi, czy Słowackiego w Krakowie. Zrealizowała kilka spektakli dla Teatru Telewizji.

W latach 1982-1986 pełniła funkcję przewodniczącej Koła Reżyserów Stowarzyszenia Filmowców Polskich.