Jerzy Bińczycki
Polski aktor filmowy i teatralny, jedna z gwiazd krakowskiej sceny teatralnej, laureat licznych nagród za występy na ekranie i na deskach teatru; również reżyser teatralny. W masowej wyobraźni zapisał się jako odtwórca roli Bogumiła Niechcica w adaptacji „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej oraz jako tytułowy „Znachor” w ekranizacji powieści Dołęgi- Mostowicza. Był jednym z nielicznych aktorów, wzbudzających powszechną sympatię widzów i krytyków.
12.11.2010 11:13
Urodził się 6 września 1937 roku w Witkowicach pod Krakowem.
W 1961 roku ukończył krakowską PWST, w tym samym roku otrzymując też angaż w Teatrze Śląskim w Katowicach. Począwszy od 1965 roku związał się na stałe z Teatrem Starym w Krakowie, którego aktorem (a przez kilka miesięcy dyrektorem) pozostał do końca życia.
** Debiutem filmowym Bińczyckiego była niewielka rola policjanta w filmie „Drugi brzeg” (1962) Zygmunta Kuźmińskiego.**
W 1967 roku po raz pierwszy spotkał się z Kazimierzem Kutzem na planie „Skoku”, by dwa lata później zagrać większą rolę w jego „Soli ziemi czarnej” (1969) z Olgierdem Łukaszewiczem i Janem Englertem.
Rok 1970 to występ w filmie Krzysztofa Zanussiego „Życie rodzinne”, a 1974 - rola strażnika w serialu i filmie Jerzego Passendorfera „Janosik”.
** Znakomita kreacja Bogumiła Niechcica w filmie Jerzego Antczaka „Noce i dnie” (1975) z Jadwigą Barańską w roli Barbary, przyniosła aktorowi najwyższe odznaczenie aktorskie na FPFF w Gdyni, zespołową Nagrodę Państwową I stopnia oraz tytuł „Gwiazdy Sezonu” podczas Lubuskiego Lata Filmowego.**
** Za udział w telewizyjnej wersji filmu (1977) otrzymał z kolei indywidualną nagrodę Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji I stopnia.**
W dekadzie lat 70-tych zagrał ponadto: w europejskiej koprodukcji „Dagny” (1976), w „Zaklętym dworze” (1976) i „Podróży do Arabii” (1979) Antoniego Krauzego, w „Zaległym urlopie” (1978) Janusza Zaorskiego oraz w głośnym obrazie „Szpital przemienienia” (1978) Edwarda Żebrowskiego.
** W 1982 roku stworzył kolejną, ujmującą i wybitną kreację prof. Wilczura w ekranizacji „Znachora” w reżyserii Jerzego Hoffmana. Wcześniej, w 1981 roku wystąpił w nagrodzonym Srebrnym Niedźwiedziem w Berlinie filmie Wojciecha Marczewskiego „Dreszcze”.**
W 1983 roku wcielił się w postać króla Jana III Sobieskiego w filmie historycznym „Na odsiecz Wiedniowi”, w 1984 roku zagrał u Władysława Ślesickiego w „Lecie leśnych ludzi”, a w 1986 – w znanym obrazie Filipa Bajona „Magnat”.
Często wracał do współpracy z Januszem Zaorskim (m.in. „Zabawa w chowanego” 1984, „Piłkarski poker” 1988). Grał u Marty Meszaros („Anna” 1981, „Dziennik dla moich ukochanych” 1987, „Siódmy pokój” 1995), Jana- Kidawy Błońskiego (historyczne „Męskie sprawy” 1988), Roberta Glińskiego (film fantastyczny „Superwizja” 1990), Jerzego Skolimowskiego (adaptacja „Ferdydurke” 1991).
W 1990 roku ponownie spotkał się też z Wojciechem Marczewskim, grając kierownika kina w kultowej „Ucieczce z kina Wolność”.
W 1992 roku zagrał u Sławomira Idziaka w filmie „Enak”, a w 1994 roku pojawił się jako Pan Bóg w obrazie „Legenda Tatr” Wojciecha Solarza.
W tym samym roku wystąpił też w adaptacji „Panny z mokrą głową” (również serial TV), zaś rok później – w baśni „Dzieje mistrza Twardowskiego” (1995) z Danielem Olbrychskim.
W latach 1995-96 grał pułkownika Schrodera w telewizyjnej adaptacji „Opowieści o Józefie Szwejku” z Jerzym Stuhrem w roli głównej. Zagrał księdza Wargulskiego w „Syzyfowych pracach” (1998 serial, 2000 premiera filmu), Macieja w „Panu Tadeuszu” Andrzeja Wajdy (1999) oraz Profesora w komedii Łukasza Wylężałka „O dwóch takich, co nic nie ukradli” (1999).
Były to ostatnie role wielkiego aktora, z których większość miała premiery już po jego śmierci.
Oprócz wybitnych ról filmowych, aktor stworzył również sporo znaczących kreacji scenicznych. Grał m.in. w „Nie-boskiej komedii” Krasińskiego w reżyserii Swinarskiego (1965), w „Tangu” Mrożka w reżyserii Jarockiego (1965), w „Orestei” Ajschylosa w reżyserii Hübnera (1982), w „Hamlecie” (1989) i w „Antygonie” (1984) w reżyserii Wajdy.
** Za swoją działalność artystyczną bywał wielokrotnie odznaczany: w 1975 roku otrzymał Złoty Krzyż Zasługi z okazji 30-lecia kinematografii w Polsce Ludowej, , w 1988 - nagrodę indywidualną prezesa Komitetu d/s PRiTV za wybitne kreacje aktorskie w filmach i widowiskach telewizyjnych, a w 1989 roku - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Ponadto, w 1978 roku dostał nagrodę miasta Krakowa za działalność kulturalną, w 1982 roku - dyplom honorowy za zwycięstwo w plebiscycie „Przekroju” na najpopularniejszych aktorów krakowskich w latach 1946- 1981, a w 1988 – nagrodę „Złoty Ekran”, przyznawaną przez czytelników tygodnika „Ekran”.**
Zmarł na zawał serca, 2 października 1998 roku w Krakowie. Został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego.
