Prawie pół miliona zł z PISF na pakiet DVD o papieżu. Trzymajcie się krzeseł

Eksperci filmowi zachodzą w głowę, jak PISF uzasadnia przyznanie prawie pół miliona złotych na projekt związany z obchodami 40-lecia wyboru Karola Wojtyły na papieża. Beneficjentem dotacji jest firma produkcyjna TBA Group. Jak dowiedzieliśmy się od prezes Marii Häuser, pieniądze z PISF zostaną przeznaczone na pakiet wydanych wcześniej filmów DVD o Janie Pawle II ("Świadectwo", serial "Metr od Świętości", "Apartament", "Jan Paweł II i jego przyjaciel", "Karol. Człowiek, który został papieżem", "Karol. Papież, który pozostał człowiekiem", "9 dni które zmieniły świat", "Jan Paweł II") i album ze zdjęciami. Ponadto planowane są przeglądy filmów papieskich w Polsce, Rzymie i Watykanie. Prezes, zapytana, dlaczego firma złożyła wniosek o wsparcie tego projektu z funduszy na edukację filmową, wyjaśniła, że tak zalecono jej w PISF.

Jakie są kryteria, na podstawie których dofinansowano ten projekt? Decyzja jest co najmniej zastanawiająca, zwłaszcza, że w ramach programu, nazywanego “badania i rozwój”, został on wsparty drugą najwyższą kwotą. Podobne pieniądze otrzymało łódzkie Narodowe Centrum Kultury Filmowej na całoroczny program. Ledwie zipiący magazyn “Kino” został wsparty kwotą zaledwie 150 000 zł, magazyn “EKRANy” dostał symboliczne 20 000 zł.

Według regulaminu celem programu jest m.in. "rozwój badań naukowych z zakresu wiedzy o filmie" czy "wspieranie działań mających na celu tworzenie warunków powszechnego dostępu do dorobku polskiej, europejskiej i światowej sztuki filmowej". Jak pakiet filmów DVD o Janie Pawle II ma się do tych celów? W rozmowie z Wirtualną Polską Przemysław Häuser z TBA Group broni decyzji PISF, tłumacząc, że pakiety DVD to tylko fragment projektu, który ma charakter edukacyjny. Pakiety DVD zostaną wysłane do wybranych polskich i zagranicznych szkół ze scenariuszami lekcji. Poprzez filmy i osobę Jana Pawła II mają uczyć wiedzy o Polsce, Europie i jej historii. Na stronie PISF próżno szukać jakichkolwiek informacji na ten temat. W tabelce dotacji widzimy lakoniczny tytuł: "Obchody 40-lecia wyboru Jana Pawła II".

- PISF ma prawo wspierać twórców i animatorów kultury filmowej, którzy chcą upamiętniać wybitne osobistości czy rocznice. Wybór Karola Wojtyły na papieża był wydarzeniem znaczącym w polskiej historii - tłumaczy Kalina Cybulska, p.o. rzecznika prasowego.

Czy to wystarczające wyjaśnienie? Nie. W ubiegłych latach PISF dofinansował wydanie pakietów DVD filmów Krzysztofa Kieślowskiego i Andrzeja Wajdy. Nikt się wtedy nie oburzał, ponieważ nie sposób wątpić w sens promowania twórczości wybitnych twórców (czy PISF dobrze wywiązywał się z tego zadania, to osobna kwestia). Różnica jest taka, że Jan Paweł II nie był reżyserem, a filmy, które znajdą się w pakiecie papieskim, nie należą do kanonu polskiej sztuki filmowej. W każdym razie, PISF nie tłumaczy swojej decyzji szczególnymi walorami artystycznymi produkcji, które zamierza wesprzeć.

Pięć Smaków, Kameralne Lato i Kino na Granicy bez dofinansowania
Kontrowersji związanych z wynikami dotacji jest więcej. Finansowania pozbawiono 50 imprez filmowych, w tym Festiwal Filmowy Pięć Smaków, radomskie Kameralne Lato i cieszyńskie "Kino na Granicy", festiwal będący... laureatem nagrody PISF w kategorii "najlepszy festiwal". Dlaczego? Nie wiadomo. - Nikt z nas się tego nie spodziewał. To bardzo przykre i chyba trochę jednak niesprawiedliwe. Suma o którą się ubiegaliśmy, była jedną z najniższych spośród wszystkich festiwali w Polsce. Płaczemy, ale działamy dalej. Festiwal na pewno się odbędzie. I będzie piękny - mówi Łukasz Maciejewski, dyrektor programowy festiwalu "Kina na Granicy".

Funduszy zabrakło także na świetnie działające Przedszkole filmowe Szkoły Wajdy, plenery Film Spring Open Sławomira Idziaka, konkurs scenariuszowy Script Pro. Wszystkie te wydarzenia i inicjatywy mają dobrą markę. Środków pozbawiono też dwa festiwale filmowe dla osób niepełnosprawnych: Integracja Ty i Ja w Koszalinie i płocki Festiwal Kultury i Sztuki dla osób niewidomych. To jedyne w Polsce takie wydarzenia łączące osoby niepełnosprawne z kinem.

Jak tłumaczy swoje decyzje PISF? - Znacznie wyższe dofinansowania w tej sesji zostały przyznane szkołom filmowym, Filmotece Narodowej – Instytutowi Audiowizualnemu czy też organizatorom festiwali filmowych. W związku z dużą ilością złożonych wniosków i wnioskowanymi wysokimi kwotami, nie było możliwe przyznanie środków na wszystkie wartościowe projekty - tłumaczy Kalina Cybulska, p.o. rzecznika prasowego. Wielu przedstawicieli środowiska filmowego nie zgadza się jednak z tym postanowieniem. Decyzje PISF na dotacje zawsze budziły kontrowersje, ponieważ nigdy nie starczy pieniędzy dla wszystkich, ale w tegorocznym rozdaniu nie widać żadnego sensownego klucza. Brak dotacji dotknie wiele świetnych lokalnych inicjatyw upowszechniających kulturę filmową.

Przypomnijmy, że od grudnia ubiegłego roku nowym dyrektorem PISF jest Radosław Śmigulski. Nie brakowało głosów, że jest on człowiekiem z nadania ministra Piotra Glińskiego, zapowiadającego ożywienie kina promującego “postawy patriotyczne”. Nowy dyrektor postulował poszerzenie grona polskich filmowców, którzy mieliby dostęp do środków publicznych. Wsparcie papieskiego projektu z pewnością jest realizacją tego założenia. Firma TBA Group, producent wielu produkcji dokumentalnych (przede wszystkim dotyczących tematyki papieskiej), nie otrzymał dofinansowania PISF na produkcję żadnego ze zrealizowanych dotychczas filmów. Wyprodukowane z prywatnych środków "Świadectwo" oraz "Apartament" obejrzało w polskich kinach ok. 1,4 mln widzów. Mimo że z każdego z 1,4 mln biletów kina odprowadziły część pieniędzy na PISF, żaden z tych filmów nie dostał wsparcia z jego budżetu.

Będzie bojkot firm branżowych?
Warto pamiętać, że budżet PISF jest pozyskiwany z środków kin, stacji telewizyjnych i producentów, odprowadzających na ten cel podatek od zysków. Zgodzili się na takie dictum dzięki zapewnieniu byłych szefów PISF, że reguły wydawania środków będą przejrzyste i uczciwe. - Jeśli nowy dyrektor pogwałci tę umowę, branża mniej chętnie będzie odprowadzać opłaty. Prywatne kina mogą zaniżać wpływy albo w ogóle je zbojkotować, tak jak teraz większa część społeczeństwa bojkotuje abonament RTV - mówi zbulwersowany przedstawiciel branży filmowej. - Niewłaściwe decyzje podejmowane w związku z tymi programami mogą zburzyć dobrze działający program, który jest efektem wielu lat negocjacji i ustaleń - dodaje.

Brak transparentości
Całego zamieszania być może nie byłoby, gdyby PISF udostępniał wyniki dotacji z choćby kilkuzdaniowym wyjaśnieniem, które tłumaczyłoby, dlaczego dany projekt zasługuje na uznanie lub nie. Transparentność i przejrzystość były kluczowymi postulatami nowego dyrektora PISF. W jednym z nielicznych wywiadów zapowiedział, że instytucję należy zreformować tak, aby "każdy kto nie otrzyma dofinansowania z PISF, miał wiedzę, dlaczego tak się stało". Trudno mówić o spełnieniu tej obietnicy.

Usunięcie byłej dyrektor PISF Magdaleny Sroki ze stanowiska w ubiegłym roku spotkało się z falą krytyki ze strony środowiska filmowego. Wybór na jej miejsce Radosława Śmigulskiego, który wcześniej pracował m.in. w firmie Syrena Films (producenta filmu “Kac Wawa”), wywołał nie mniej kontrowersji.