Rutger Hauer

Jeden z najsłynniejszych Holendrów w historii kina światowego. Choć obecnie kojarzony jest głównie z gwiazdorskimi występami w drugorzędnym kinie akcji, ma na swoim koncie również znaczące, dramatyczne kreacje w tak wartościowych produkcjach, jak chociażby nagrodzona Złotym Lwem w Wenecji „Legenda o świętym pijaku”. Aktor charakterystyczny, z uwagi na błękit oczu nazywany czasem „holenderskim Paulem Newmanem”. Pamiętny przywódca replikantów w legendarnym „Łowcy androidów”.

Urodził się 23 stycznia 1944 roku w miejscowości Breukelen niedaleko Amsterdamu. Jako syn dwójki aktorów, na scenie zadebiutował bardzo wcześnie, bo już w wieku 11 lat w wyreżyserowanej przez nich inscenizacji sofoklesowskiego „Ajaksa”. Zaledwie rok później po raz pierwszy wystąpił przed kamerą, w telewizyjnej adaptacji sztuki „Asmodée” (1956).

Miał buntowniczą naturę, już jako 15-latek rzucił szkołę i opuścił dom rodzinny, wyruszając w międzykontynentalny rejs na pokładzie statku należącego do duńskiej marynarki wojennej. Doświadczenie to było prawdziwą szkołą życia dla dorastającego chłopca: poznanie innych kultur, spotkania z ludźmi z różnych zakątków globu, odkrycie w sobie lingwistycznych zdolności – wszystko to wywarło ogromny wpływ na kształtowanie się jego osobowości.

Po powrocie do Holandii ukończył szkołę w trybie wieczorowym, a po maturze wstąpił na studia aktorskie w Amsterdamie, które ukończył z pewnym opóźnieniem, z uwagi na obowiązek odbycia w międzyczasie służby wojskowej.

Tuż po studiach, przez 6 lat działał aktywnie jako członek fryzyjskiej grupy teatralnej Noorder Compagnie, mającej za zadanie krzewienie kultury teatralnej wśród mieszkańców wsi (1967-73). W międzyczasie rozpoczął występy na ekranie. Zadebiutował w 1969 roku w filmie „Monsieur Hawarden”, jednak sceny z jego udziałem zostały wycięte. W tym samym roku po raz pierwszy spotkał się z reżyserem Paulem Verhoevenem i odniósł pierwszy sukces, dzięki tytułowej roli w przygodowo-historycznym serialu „Floris” (1969, kontynuacja w 1975).

* Do 1985 roku był gwiazdą pięciu kolejnych filmów Verhoevena, w tym nominowanego do Oskara dramatu/romansu „Tureckie owoce” (1973) i dramatu „Namiętność Kate” z Monique van de Ven (1975), głośnej, wojennej produkcji „Żołnierz Orański” (1977), sportowego romansu „Spetters” (1980) i zrealizowanego już w Hollywood, filmu akcji „Ciało i krew” z Jennifer Jason Leigh (1985). Owocna współpraca tego duetu reżyser-aktor, oboje wyniosła na szczyty międzynarodowej sławy.*

Amerykańskim debiutem Hauera był film akcji „Nocny jastrząb” z Sylvestrem Stallone (1981). Kolejne występy tej dekady uczyniły z niego hollywoodzką gwiazdę, w czym pomogła mu perfekcyjna znajomość angielskiego i idealny, amerykański akcent. W 1982 roku zagrał jedną ze swoich najbardziej znanych ról, replikanta Roya Batty’ego w klasycznym dzisiaj, a w chwili premiery wyśmiewanym filmie sci-fi „Łowca androidów” Ridleya Scotta. Zanim zasłynął cztery lata później dzięki kreacji psychopatycznego „Autostopowicza” w thrillerze Richarda Harmona (1986), zagrał główne role w takich produkcjach, jak biograficzny dramat TV „Inside the Third Reich” z Johnem Gielgudem (1982), „Eureka” z Genem Hackmanem (1983), kryminalny „Weekend Ostermana” Sama Peckinpaha (1983) i osadzona w średniowieczu baśń „Zaklęta w sokoła” z Michelle Pfeiffer” (1985).

Rok 1987 to gwiazdorska rola w filmie akcji „Poszukiwany żywy lub martwy” Nicka Randalla – pierwszym amerykańskim obrazie, który Hauer firmował swoim nazwiskiem wypisanym wyraźnie nad tytułem filmu. Kolejne lata to udział w wielu produkcjach tego typu, których siłą przyciągającą była przede wszystkim renoma i nazwisko aktora. Filmy te znajdowały wielu zwolenników, jednak generalnie nie wpłynęły korzystnie na wizerunek aktora, który dziś kojarzony jest raczej z kinem akcji, niż z bardziej ambitnymi produkcjami filmowymi i teatralnymi.

* W owym czasie zaliczył jednak parę sukcesów artystycznych, mierzonych prestiżowymi nagrodami i nominacjami: Złotym Globem za rolę w thrillerze wojennym „Ucieczka z Sobiboru” Jacka Golda, z Joanną Pacułą (1987), nominacją do tej nagrody za występ w thrillerze sci-fi „Vaterland – Tajemnica III Rzeszy” (1994), zaś przede wszystkim Golden Space Needle Award na MFF w Seattle za główną rolę bezdomnego w nagrodzonym Złotym Lwem na MFF w Wenecji, włosko-francuskim dramacie „Legenda o świętym pijaku” Ermanna Olmiego (1989).*

W 1997 roku wziął udział w telewizyjnej ekranizacji powieści Jacka Londona „Zew krwi”, rok później zagrał postać króla Vortigerna w głośnym, przygodowym filmie fantasy „Merlin” z Samem Neillem, Heleną Bonham Carter i Johnem Gielgudem (1998), a dwa lata później – w utrzymanym w podobnym klimacie mini-serialu „Dziesiąte królestwo” (2000).

W ostatnich latach Hauer pojawił się w drugoplanowych rolach w kilku głośnych filmach, wracając poniekąd na łono mainstreamowych produkcji (debiut reżyserski George’a Clooneya „Niebezpieczny umysł” 2002, „Sin City – Miasto Grzechu” Roberta Rodrigueza i Franka Millera 2005, „Batman – Początek” Christophera Nolana 2005). Nie unikał przy tym ironicznego podejścia do swojego wizerunku ekranowego (vide rola w „Sin City”).

Nadal jest jednym z najbardziej zajętych aktorów filmowych, gra przeważnie w kilku produkcjach rocznie. Całkiem ostatnio wcielił się w rolę niderlandzkiego malarza Petera Breugla w polsko-szwedzkim filmie Lecha Majewskiego „Młyn i krzyż” z Charlotte Rampling i Michaelem Yorkiem (2009).

Rutger Hauer ma na swoim koncie działalność producencką (filmy „Arctic Blue”1993 i „Mr. Stitch” 1995, oba z własnym udziałem ), współpracę przy tworzeniu dialogów filmowych (dramat Liny Wertmüller „W pewną noc, w świetle księżyca” z Faye Dunaway, Nastassją Kinską i Peterem O’Toolem 1989), a nawet debiut reżyserski (nagrodzona na FF w Paryżu krótkometrażówka „The Room” 2001).

Jest założycielem organizacji Rutger Hauer Film Factory w Rotterdamie, działającej wespół z tamtejszą uczelnią filmową. Organizacja ma na celu wspieranie młodych talentów.