Stanisław Tym

Polski aktor, satyryk, felietonista, scenarzysta, a ostatnio także reżyser filmowy. Kojarzony głównie z kabaretem i gatunkiem komediowym, pamiętny Ochódzki z „Misia” i Kaowiec z „Rejsu”.

Urodził się 17 lipca 1937 roku w Małkini. W latach 50 – tych studiował w Warszawie takie kierunki, jak: chemia na Politechnice Warszawskiej, przetwórstwo na SGGW, a także na Wydziale Aktorskim PWST. W czasie studiów działał w kabaretach studenckich (jako aktor i twórca tekstów), pracował też jako bramkarz i szatniarz w klubie „Stodoła”.

W latach 1960-72 związany z popularnym w czasach PRL-u Teatrem STS (Studencki Teatr Satyryków) oraz z kabaretami: Owca, Dudek i Wagabunda (jako aktor i autor tekstów). Autor skeczy, słuchowisk radiowych, współscenarzysta i współtwórca dialogów do komedii Stanisława Barei („Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?”, „Miś”) i Sylwestra Chęcińskiego („Rozmowy kontrolowane” 1991, Nagroda za Scenariusz na FPFF w Gdyni), w latach 90-tych felietonista w tygodniku „Wprost”, obecnie stały współpracownik „Rzeczpospolitej”.

Jako aktor zadebiutował rolą w dramacie Kazimierza Kutza „Nikt nie woła” (1960). Kolejne występy również dalekie były od komedii. Zagrał w „Kwietniu” (1961) Witolda Lesiewicza, „Pingwinie” (1965) Jerzego Stefana Stawińskiego oraz u Jerzego Skolimowskiego w „Walkowerze” (1965) i „Barierze” (1966). Rok 1970 to występ u Andrzeja Kondratiuka w „Dziurze w ziemi” oraz legendarna rola Kaowca w „Rejsie” Marka Piwowskiego. Z reżyserem spotka się ponownie w 1993 roku, na planie już nie komediowego „Uprowadzenia Agaty”.

Filmowe dokonania Tyma są jednak przede wszystkim nieodłącznie związane z osobą Stanisława Barei. Po raz pierwszy zagrał u niego w 1974 roku, w komedii „Nie ma róży bez ognia”, natomiast od 1976 roku stał się stałym współpracownikiem reżysera (także jako współscenarzysta i współtwórca dialogów). Owocem ich wspólnej pracy są trzy filmy, w tym kultowy „Miś” (1980), w którym Tym wcielił się w postać Ryszarda Ochódzkiego, prezesa KS „Tęcza”. Do postaci Ochódzkiego powrócił jeszcze w 1991 roku, w filmie Sylwestra Chęcińskego „Rozmowy kontrolowane” oraz w 2007 roku w wyreżyserowanej przez siebie komedii „Ryś”. Oba filmy nawiązują bezpośrednio do pierwowzoru Barei.

Tym występował ponadto w serialach: „Czterdziestolatek” (1974-76), „Bank nie z tej ziemi” (1993-94), „Z pianką czy bez” (1997-98). W 1983 roku zagrał rolę u Piotra Szulkina w filmie science-fiction „Wojna światów - Następne stulecie”. W 1999 wystąpił wraz z Jerzym Dobrowolskim (współtwórca kabaretu Owca) w filmie dokumentalnym „Pasażer na gapę” Andrzeja Gajewskiego.

Jest autorem wielu znanych skeczy kabaretowych, m.in. dla kabaretu Dudek: „Ucz się, Jasiu” (w wykonaniu Jana Kobuszewskiego, Wiesława Gołasa i Bronisława Pawlika), „Duży sęk”, „Dwie kolejki”, monologów: „Pisać, pisać, pisać” (wyk. Jan Kobuszewski) i „Dobrze, że jesteś” (wyk. Wiesław Gołas).

Jest laureatem Nagrody Kisiela dla najlepszego publicysty (1998), nagrody za całokształt twórczości na Festiwalu Dobrego Humoru w Gdańsku (2004), Nagrody telewizyjnego programu Pegaz (2002); został też odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2004).

W 2005 roku ukazał się zbiór jego tekstów i rysunków, zatytułowany "Mamuta tu mam". Często pojawia się jako juror na przeglądach i konkursach kabaretowych.