Polska aktorka, a jednocześnie jedna z największych gwiazd światowego kina niemego. Jedyna polska aktorka, która na trwałe zapisała się w historii światowego kina
Koniec marzeń o balecie
Urodziła się 3 stycznia 1897 roku w Lipnie jako Barbara Apolonia Chałupiec. Radosne, dostatnie dzieciństwo na prowincji przerwało aresztowanie ojca przez Rosjan, a w efekcie – wywiezienie go na Syberię.
Od 1906 roku dziewczynka uczęszcza do bezpłatnej szkoły baletowej, dwa lata później debiutuje na scenie w „Jeziorze łabędzim”. Jednak ze względów zdrowotnych musi zakończyć przygodę z tańcem klasycznym.
Prawdziwe olśnienie
Zamiast tego zrobiła dwa kursy w Szkole Aplikacyjnej oraz podjęła naukę gry aktorskiej u T. Rolanda i H. Leszczyńskiej.
Szybko pięła się po szczeblach kariery, występując w stołecznych teatrach: Nowości, Letnim i Wielkim oraz w filmach wytwórni „Sfinks”.
Pola podbija Berlin
Popularność w kraju przyniosły jej role w takich filmach, jak: debiutancka „Niewolnica zmysłów” (1914) Jana Pawłowskiego, „Bestia” (1917) i „Żona” (1915) Witalisa Korsaka - Gołogowskiego, czy „Jego ostatni czyn” Stanisława Jerzego Kozłowskiego (1917).
W 1917 roku wyjechała do Berlina, gdzie zasłynęła na skalę ogólnoeuropejską, jako gwiazda filmów Kurta Matulla („Gdy serce nienawiścią pała” 1918), Georga Jacoby („Awanturnica” 1919, „Vendetta” 1919), zaś przede wszystkim Ernsta Lubitscha („Carmen” (1918), „Madame Dubarry” (1919), „Sumurun” (1920), „Dzika kotka” (1921), czy „Głos ulicy” (1922).
Pociąg do Hollywood
Współpraca reżysera i gwiazdy, a szczególnie ogromna, światowa popularność filmu „Madame Dubarry”, dała obojgu przepustkę do kariery za oceanem.
Podczas pobytu w Niemczech miała też okazję współpracować w Deutsches Theater z legendą światowego teatru - Maxem Reinhardtem, występując w pantomimie „Sumurun”.
W 1922 roku, już jako uznana europejska gwiazda wyjechała do Hollywood, gdzie zrobiła błyskawiczną karierę, debiutując w filmie znanego jej już reżysera Georga Jacoby „The Last Payment” (1922).
American dream
Związana z wytwórnią Paramount, w latach 20-tych wystąpiła w takich produkcjach jak m.in. „Bella Donna” i „Napiętnowana” George’a Fitzmaurice’a (1923), „Tancerka hiszpańska” (1923) i „Czarna Lu” (1924) Herberta Brenona, „Cesarzowa” Ernsta Lubitscha (1924), „Jej wielka miłość” (1924), „Mężczyźni” (1924) i „Skłamałam” (1924) Dymitra Buchowieckiego, „Piętno krwi” Raoula Walsha (1925), „Kwiat nocy” Paula Berna (1925), „Czarodziejka” Sidneya Olcotta (1925), „Kobieta bezwstydna” Malcolma St Claira (1926), „Hotel Imperial” i „Spowiedź uczciwej kobiety” Mauritza Stillera (1927), „Podwójne życie” i Godzina zmysłów” Rowlanda V. Lee (1928) oraz „Biała księżniczka” (1928) Ludwiga Bergera.
Pierwsza celebrytka
Przez pięć lat była na absolutnym szczycie.
Utożsamiana z demonicznymi i zmysłowymi bohaterkami, które grała, poza ekranem także znana była z podwójnego rozwodu i licznych romansów z takimi osobistościami, jak Rudolf Valentino i Charlie Chaplin, z którym była nawet zaręczona.
Dźwięk niszczy karierę
Pod koniec lat 20. wyjechała do Wielkiej Brytanii, gdzie występowała w teatrze rewiowym oraz pojawiła się w angielskim filmie „Ulica potępionych dusz” (1929).
Wraz z rolami mówionymi ujawnił się bowiem kiepski akcent aktorki.
Wraca do Europy
Po odbyciu półrocznego tournée po Stanach i braku propozycji występów, powróciła do Europy.
* Do wybuchu wojny występowała w produkcjach francuskich i niemieckich, m. in. w głównej roli w adaptacji „Pani Bovary” Gerharda Lamprechta (1937), czy w filmie „Tango Notturno” Fritza Kirchhoffa (1937), gdzie ponownie śpiewała słynny przebój.*
Ulubienica Fuhrera
Była jedną z ulubionych aktorek Adolfa Hitlera, który podziwiał ją w niemiecko-francuskim „Mazurku” Willa Frosta (1935), z racji czego pojawiły się nawet pogłoski o ich rzekomym romansie.
W rzeczywistości jednak nigdy nawet nie poznali się osobiście.
Wraca do Stanów
W 1941 roku wyjechała – tym razem na stałe - do USA.
W 1943 zagrała jeszcze w filmie „Hi Diddle Diddle” Andrew L Stone’a, zaś w 1951 przyjęła amerykańskie obywatelstwo.
Finał u Walta Disney'a
Jej ostatnim ekranowym występem była rola Madame Habib w Disneyowskiej produkcji „The Moon-Spinners” (1964).
W tym samym roku otrzymała Honorową Niemiecką Nagrodę Filmową za Całokształt Twórczości.
Resztę życia spędziła w San Antonio w stanie Teksas, z przyjaciółką - kompozytorką Margaret West. Zmarła 1 sierpnia 1987 roku, w wieku 90 lat.
Nadal jest symbolem
W 1970 roku w Nowym Jorku ukazały się jej wspomnienia „Memoirs of a Star”, w Polsce wydane sześć lat później jako „Pamiętnik gwiazdy”.
W 2009 roku Quentin Tarantino składając swoisty hołd przedwojennemu kinu w "Bękartach Wojny" przypomniał aktorkę w jednej ze scen, kiedy niemieccy żołnierze grają w szarady.
W filmie pojawia się również słynny Emil Jannings, z którym Pola wystąpiła w niemym "Eyes of the Mummy" z 1922 roku.
(gk/mn)