Jerzy Antczak

Znany reżyser filmowy i teatralny, aktor, scenarzysta i producent filmowy. Autor słynnej ekranizacji „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej, z udziałem Jerzego Bińczyckiego i Jadwigi Barańskiej, prywatnie – żony reżysera.

Obraz

Urodził się 25 grudnia 1929 roku we Włodzimierzu Wołyńskim na Kresach Wschodnich (obecnie Ukraina). Mimo bardzo młodego wieku, podczas wojny brał udział w działaniach ruchu oporu, pełniąc funkcję łącznika.

Po wojnie ukończył gimnazjum i wstąpił na studia na Wydziale Aktorskim PWSF w Łodzi, które ukończył w 1953 roku. Początkowo udzielał się, zgodnie z profesją, przede wszystkim jako aktor filmowy (m.in. „Kariera” Jana Koechera 1954, „Celuloza” Jerzego Kawalerowicza 1953) i teatralny (łódzkie teatry: Powszechny i Nowy). Z czasem zajął się również reżyserią teatralną. Był współzałożycielem i dyrektorem łódzkiego Teatru 7.15 (1957-58) oraz inicjatorem Teatru Popularnego w łódzkiej telewizji (1958).

Na początku lat 60-tych dał ostatnie występy w wojennych produkcjach „Czas przeszły” i „Na białym szlaku”, po czym zrezygnował z aktorstwa i całkowicie poświęcił się reżyserii.

Zadebiutował jako reżyser noweli „Stary profesor”, powstałej w ramach filmu „Spóźnieni przechodnie” (1962). Już kilka lat później dał się poznać jako reżyser stylowych ekranizacji XIX-wiecznej literatury, realizując telewizyjny film „Wystrzał” wg Puszkina z Ignacym Gogolewskim w roli głównej (1965, Złoty Ramzes na MFF Telewizyjnych w Kairze) oraz „Hrabinę Cosel” wg Kraszewskiego, z Jadwigą Barańską w roli tytułowej (1968).

W tym samym czasie zasłynął również jako reżyser blisko 130 spektakli Teatru Telewizji, którego naczelnym reżyserem był w latach 1963-75, mając tym samym spory wpływ na „edukację teatralną” Polaków. Pierwsze, emitowane na żywo spektakle nie zachowały się. Spośród wielu kolejnych warto wspomnieć m.in. o „Epilogu norymberskim” (1969), „Szklanej menażerii” Tennessee Williamsa (1963), „Mistrzu” (1966, Prix Italia w Palermo), inscenizacji „Kordiana” (1963, Złoty Ekran), czy licznych adaptacjach dramatów Czechowa. W wielu z nich wzięła udział Jadwiga Barańska - żona reżysera.

** Dekadę lat 70-tych otworzył filmową wersją głośnego widowiska z nurtu tzw. „teatru faktu” – „Epilogu norymberskiego” (1970, Złoty Ekran, dwie nagrody na MFTv w Pradze). W 1975 roku zrealizował dzieło swojego życia – pełną rozmachu ekranizację „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej z wybitnymi kreacjami Jerzego Bińczyckiego i Jadwigi Barańskiej w rolach Barbary i Bogumiła Niechciców. W tym, uhonorowanym Grand Prix FPFF w Gdyni i nagrodą UNICRITIC na MFF w Berlinie oraz nominowanym do Oskara w kategorii filmu obcojęzycznego, obrazie, najpełniej chyba ujawniła się jedna z cech twórczości Antczaka – wynikająca zapewne z aktorskiego doświadczenia tendencja do eksponowania i opierania filmie na charyzmatycznym, „mocnym” aktorstwie.**

Dwa lata po premierze filmu powstała telewizyjna, serialowa wersja „Nocy i dni”, równie dobrze przyjęta przez krytykę i publiczność (1977, Złoty Szczupak na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie, Nagroda Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji indywidualna I stopnia).

Po odejściu z telewizji, w 1977 roku Antczak podjął nieudaną próbę działalności producenckiej, jako założyciel krótko istniejącego Zespołu Filmowego „Nurt”.

Dwa lata później wyemigrował wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych, gdzie do dziś wykłada reżyserię jako profesor na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA).

Po wieloletniej przerwie od reżyserii nakręcił w kraju, przy współpracy z żoną, telewizyjną adaptację „Damy kameliowej” z Anną Radwan w roli głównej (1994) oraz głośny, biograficzny film „Chopin. Pragnienie miłości” z Piotrem Adamczykiem i Danutą Stenką w rolach głównych (2002, Platinum Award na WorldFest Independent Film Festival w Houston oraz Nagroda Specjalna na Festiwalu Polskich Filmów w Houston).

** Był czterokrotnym laureatem nagrody Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1959, 1961, 1963, 1969). W 1964 roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt pracy w Teatrze Telewizji. W 2008 roku został odznaczony medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.**

Jerzy Antczak

Źródło artykułu: WP Film

Wybrane dla Ciebie

Płomienne słowa Agnieszki Holland na scenie. "Przemoc i gwałt rozlewają się po świecie"
Płomienne słowa Agnieszki Holland na scenie. "Przemoc i gwałt rozlewają się po świecie"
Prezes TVP wyszedł na scenę. Złożył deklarację ws. tantiem
Prezes TVP wyszedł na scenę. Złożył deklarację ws. tantiem
Złote Lwy przyznane. Film o ministrantach triumfuje
Złote Lwy przyznane. Film o ministrantach triumfuje
"Wielka Warszawska" do ziewania. Miał być galop, jest spacerek
"Wielka Warszawska" do ziewania. Miał być galop, jest spacerek
Agnieszka Holland do dziennikarzy: "Ja wiem, że odmawia mi się polskości"
Agnieszka Holland do dziennikarzy: "Ja wiem, że odmawia mi się polskości"
Tego się nie da oglądać. "Poczujecie się oszukani i znudzeni"
Tego się nie da oglądać. "Poczujecie się oszukani i znudzeni"
Po morderstwie aktywisty Apple TV+ wstrzymuje premierę serialu. Aktorka zabiera głos
Po morderstwie aktywisty Apple TV+ wstrzymuje premierę serialu. Aktorka zabiera głos
Ciąg dalszy jednak nastąpił. "Wow, to naprawdę świetny film"
Ciąg dalszy jednak nastąpił. "Wow, to naprawdę świetny film"
Grał kochanka Kidman. Teraz mówi o reakcjach fanów. "Nie uwierzysz, co robiłam, oglądając ten film"
Grał kochanka Kidman. Teraz mówi o reakcjach fanów. "Nie uwierzysz, co robiłam, oglądając ten film"
Pobudza najniższe instynkty. "Nadmierna brutalność, ekranowy sadyzm"
Pobudza najniższe instynkty. "Nadmierna brutalność, ekranowy sadyzm"
Zwierzęca krwawa zemsta. Feministyczny horror pokazuje rogi
Zwierzęca krwawa zemsta. Feministyczny horror pokazuje rogi
Emma Watson o relacji z J.K. Rowling po jej transfobicznych komentarzach. "Chcę kochać ludzi"
Emma Watson o relacji z J.K. Rowling po jej transfobicznych komentarzach. "Chcę kochać ludzi"