TOP 10: Filmy psychologiczne

Jeśli należałoby wskazać najtrudniejsze w odbiorze gatunki filmowe, to z pewnością filmy psychologiczne należałyby do ścisłej czołówki takich właśnie produkcji. Są to bowiem obrazy, które nie godzą się na żadne kompromisy – bardzo często chwytają brutalnie widza za gardło i nie puszczają do samego końca seansu. Filmy psychologiczne łamią utarte konwencje, wrzucają nas w sam środek skomplikowanego i pogmatwanego świata głównych bohaterów.

Z okazji premiery "11 minut" Jerzego Skolimowskiego przygotowaliśmy *specjalny ranking "Filmy psychologiczne TOP 10", w którym przypominamy największe arcydzieła gatunku. *Przypomnijmy sobie obrazy, które nierzadko zmieniały oblicze kina. Czy tegoroczny polski kandydat do Oscara może się z nimi równać?

Ranking najlepszych filmów psychologicznych wszech czasów otwiera „Donnie Darko” - kultowy film Richarda Kelly’ego . Tytułowy bohater (Jake Gyllenhaal) jest nastolatkiem nierozumianym przez najbliższe otoczenie. Mimo ogromnej inteligencji cierpi na zaburzenia emocjonalne, przez co powszechnie uważany jest za dziwaka. Pewnego wieczoru Donnie dostrzega postać ogromnego królika, który podstępem wywabia go z domu. Okazuje się, że w ten sposób uratował mu życie. Frank – bo takie imię ma widziana przez Donniego postać – jest przybyszem z przyszłości i wybiera głównego bohatera do wykonywania szeregu dziwnych zadań, które będą mieć wpływ na nastolatka i jego bliskich.

„Donnie Darko” to niezwykle interesujący i intrygujący obraz, poruszający tematy podróży w czasie oraz społecznego wyobcowania. Główne przesłanie filmu nie jest łatwe do odczytania i bardzo często potrzeba kolejnego seansu, aby uchwycić to, co miał do przekazania widzowi reżyser. Oryginalne kino, które musi poznać każdy kinoman.

Dziewiąte miejsce naszego zestawienia przypadło „Przerwanej lekcji muzyki” w reżyserii Jamesa Mangolda.

Film oparty jest na prawdziwych wydarzeniach i opowiada historię 17-letniej Susanny Kaysen (Winona Ryder) – zagubionej dziewczyny, która po serii wybryków zostaje umieszczona przez rodziców w zakładzie psychiatrycznym. Tam zaprzyjaźnia się z wulgarną, niezrównoważoną i niepoddającą się zasadom placówki Lisę (Angelina Jolie). Dzięki tej znajomości młoda bohaterka dociera do wnętrza własnej osobowości i odnajduje swoje prawdziwe „ja”.

„Przerwana lekcja muzyki” jest przykładem prawdziwego aktorskiego majstersztyku. Winona Ryder oraz Angelina Jolie wspięły się w tym filmie na wyżyny swoich aktorskich możliwości i między innymi dzięki temu, obraz ten uchodzi za jedną z najlepszych psychologicznych produkcji w historii kina. Za rolę Lisy Jolie otrzymała między innymi statuetkę Oscara i Złotego Globu.

Jednym z największych mistrzów filmów psychologicznych był rosyjski reżyser Andriej Tarkowski.

Ostatni zrealizowany przez twórcę obraz – „Ofiarowanie” - uważany jest przez część krytyków za jego największe artystyczne dokonanie. Film opowiada historię 50-letniego intelektualisty Aleksandra, dla którego moralnym wzorem jest Jezus Chrystus. Pewnego dnia ogłoszony zostaje alarm ostrzegający przed zagrożeniem nuklearnym. Aleksander na wieść o zbliżającym się kataklizmie podejmuje niezwykle odważną decyzję – ofiarowuje Bogu swoje życie w zamian za ocalenie ludzkości.

„Ofiarowanie” uznaje się za swoisty testament twórczy Tarkowskiego.Podobnie jak inne jego filmy, obraz ten wymaga od widza cierpliwości i kinowego obycia. To film trudny, ale jednocześnie przejmujący i wartościowy. W roku 1995 znalazł się na watykańskiej liście obrazów propagujących szczególne wartości moralne i religijne.

Niezwykle nośnym tematem amerykańskich filmów była w drugiej połowie XX wieku wojna w Wietnamie. Wielu reżyserów chciało rozliczyć się z konfliktem zbrojnym, który znacząco wpłynął na dalsze losy Stanów Zjednoczonych. W niezwykły sposób dokonał tego Martin Scorsese w filmie „Taksówkarz”.

Głównym bohaterem jest Travis Bickle (Robert De Niro) – weteran cierpiący na bezsennością. Postanawia on zatrudnić się jako taksówkarz na nocnej zmianie. Przemierzając ulice Nowego Jorku dostrzega społeczne zepsucie otaczającego świata. Uświadamia sobie, że służba ojczyźnie i walka za jej dobro poszły na marne. Kumulująca się w Travisie frustracja oraz osobiste problemy skłaniają go do radykalnej interwencji.

„Taksówkarz” to kultowy obraz zaliczany nawet do czołówki najlepszych filmów wszech czasów. Kreacja stworzona przez Roberta De Niro robi ogromne wrażenie nawet dziś, choć od momentu premiery minęło niemal 40 lat. Mroczne i niepokojące kino ocierające się o perfekcję.

Szóste miejsce zestawienia „Filmy psychologiczne – TOP 10” przypadło „400 batom” zaliczanym do najważniejszych obrazów francuskiej Nowej Fali.

Debiut reżyserski wielkiego François Truffauta opowiada historię nastoletniego Antoine’a, który mimo młodego wieku musi zmierzyć się z wieloma osobistymi problemami. Chłopak ma sporo kłopotów w szkole, jego ojciec nie poświęca mu zbyt wielu uwagi, a matka nie okazuje żadnego zrozumienia. Wszystko to dodatkowo komplikuje się, gdy Antoine odkrywa, że matka ma romans z nieznanym mężczyzną. Nastolatek coraz mocniej zaczyna marzyć o ucieczce nad morze.

Film Truffauta to dojrzały i nadal aktualny obraz traktujący o problemach dojrzewania. „400 batów” w świetny sposób zarysowuje trudną i pełną nieporozumień relację między nastolatkiem a jego rodzicami. Sama postać Antoine’a jest symbolem nowej generacji reżyserów, którzy na przełomie lat 50. i 60. zerwali z dotychczasowymi konwencjami filmowymi.

W gatunku filmów psychologicznych bardzo dobrze czują się polscy twórcy. Miejsce piąte naszego rankingu zajął legendarny „Nóż w wodzie” Romana Polańskiego.

Młode małżeństwo wybiera się na jednodniowy rejs prywatnym jachtem. W drodze na przystań zatrzymuje ich nieznany chłopak. Para zabiera autostopowicza i zaprasza na łajbę. Podczas tej wycieczki nieznajomy zaczyna prowadzić z właścicielem jachtu – Andrzejem – psychologiczną grę. Obaj panowie starają się zdominować oponenta swoimi postawami życiowymi. Andrzej jest typem odpowiedzialnego i pewnego siebie mężczyzny – człowieka sukcesu. Zabrany w podróż gość to typ „młodego gniewnego”, który w życiu kieruje się buntem i pięknymi ideami. Psychologicznej rozgrywce przygląda się żona Andrzeja – Krystyna. * „Nóż w wodzie” to bez wątpienia jeden z najlepszych polskich filmów.Roman Polański doskonale poprowadził pojedynek głównych bohaterów, umieszczając go na niewielkiej przestrzeni odciętej od świata. Warto przypomnieć, że *„Nóż w wodzie” to pierwszy polski film nominowany do Oscara.

Tuż za podium zestawienia najlepszych filmów psychologicznych znalazło się wstrząsające „Requiem dla snu” w reżyserii Darrena Aronofsky’ego.

Film przedstawia losy czwórki młodych bohaterów, którzy uzależnieni są od zażywania heroiny. Gdy środek odurzający przestaje działać, problemy dnia codziennego wracają do bohaterów ze zdwojoną siłą. Całość obrazu dopełnia historia matki jednego z narkomanów, która uzależnia się od środków na odchudzanie.

"Requiem dla snu" należy zaliczyć do grona najbardziej szokujących filmów ostatnich 15 lat. To brutalny, ale jednocześnie niezwykle inteligentny obraz, który nie tylko przedstawia zagrożenia wynikające z uzależnienia od narkotyków, ale też opowiada o samotności i obłudzie we współczesnym świecie.

W niniejszym rankingu nie mogło zabraknąć miejsca dla naszego mistrza Krzysztofa Kieślowskiego. W jego twórczości psychologia postaci odgrywała niezwykle istotną rolę i wśród wszystkich wspaniałych filmów tego reżysera trudno wybrać ten najlepszy. My zdecydowaliśmy się jednak umieścić w naszym zestawieniu słynny „Czerwony” z rewelacyjnej trylogii „Trzy kolory”.

„Trzy kolory: Czerwony” opowiada historię młodej francuskiej modelki Valentine Dussaut (Irène Jacob), która pewnego razu potrąca samochodem psa. Kobiecie udaje się odnaleźć jego właściciela – emerytowanego sędziego Josepha Kerna (Jean-Louis Trintignant). Okazuje się, że mężczyzna od dłuższego czasu zajmuje się podsłuchiwaniem rozmów telefonicznych swoich sąsiadów. Choć początkowo Valentine jest wzburzona poczynaniami Josepha, z czasem rodzi się między nimi wyjątkowa przyjaźń.

Miejsce drugie w rankingu „Filmy psychologiczne TOP 10” zajął „Podziemny krąg” w reżyserii Davida Finchera.

Głównym bohaterem filmu jest bezimienny mężczyzna (Edward Norton), pracujący w dużej firmie ubezpieczeniowej. Na pierwszy rzut oka ma on wszystko – niezłą pracę, wysokie zarobki, możliwość rozwoju. Jego życie to jednak całkowita pustka. Wyścig szczurów, w którym uczestniczy, rujnuje jego osobowość. Pewnego razu bohater poznaje szalonego Tylera (Brad Pitt). Wraz z nim zakłada podziemny klub nielegalnych walk, który staje się dla nich symbolem wolności i niezależności.

Kapitalny scenariusz doprawiony aktorstwem najwyższej klasy, a także doskonały soundtrack stworzyły niezwykle mocny i inteligentny film.

Nie mogło być inaczej – zwycięzcą rankingu najlepszych filmów psychologicznych wszech czasów została słynna ekranizacja powieści Kena Keseya „Lot nad kukułczym gniazdem” w reżyserii Miloša Formana.

Zdobywca pięciu Oscarów i tylu samo Złotych Globów nie bez przyczyny uważany jest za prawdziwy wzór gatunku. Film jedyny w swoim rodzaju, który każdy powinien znać.

„Lot nad kukułczym gniazdem” opowiada historię oszusta McMurphy’ego (rewelacyjny Jack Nicholson), który chcąc uniknąć odpowiedzialności karnej za odbycie stosunku płciowego z nieletnią, udaje chorego psychicznie. Bohater zostaje wysłany do zakładu dla obłąkanych, w którym twarde zasady dyktuje oddziałowa Ratched (Louise Fletcher). McMurphy popada w konflikt z pielęgniarką i buntuje innych pacjentów przeciw niej.

W. Chentkiewicz