Burt Lancaster

Jeden z najbardziej znanych aktorów amerykańskich w historii kina, którego szczyt popularności przypadł na trzy pełne dekady filmowej kariery. Wystąpił w wielu, głównie pierwszoplanowych rolach, najczęściej w westernach. Niezapomniany występ dał też u boku Claudii Cardinale w kostiumowym filmie Luchino Viscontiego „Lampart”. Jego znakiem rozpoznawczym był charakterystyczny uśmiech „od ucha do ucha”.

Obraz

Urodził się 2 listopada 1913 roku w Nowym Jorku jako jedno z piątki dzieci urzędnika pocztowego. Jego rodzice byli imigrantami z Irlandii. Już w dzieciństwie wykazywał zainteresowanie gimnastyką artystyczną, co w efekcie zaprowadziło go do angażu w roli cyrkowego akrobaty. Występował w cyrku aż do II wojny światowej, kiedy to został ranny. Był aktorskim samoukiem.

Debiutował w 1946 roku w filmie noir „Zabójcy” Roberta Siodmaka z Avą Gardner u boku.

Po kilku dalszych występach w niezwykle popularnych wówczas filmach z tego gatunku („Brutalna siła”, „Desert Fury” 1947) zasłynął jako partner Barbary Stanwyck w thrillerze Anatole’a Litvaka „Przepraszam, pomyłka” (1948) oraz ponownie spotkał się z Siodmakiem na planie kolejnego czarnego kryminału „W pułapce” (1949).

Innym preferowanym przez aktora gatunkiem był film przygodowy („Płomień i strzała” 1950, „Bicz z piasku” 1949, w reżyserii Williama Dieterle, „Karmazynowy pirat” 1952, w reżyserii Siodmaka), a przede wszystkim powracający do łask western („Dolina zemsty” 1951; „Ostatnia walka Apacza” i „Vera Cruz” 1954 Roberta Aldricha, z Garym Cooperem; „Pojedynek w Corralu O.K.” Johna Sturgesa z 1957 roku, z Dennisem Hopperem i Kirkiem Douglasem; „Bez przebaczenia” 1960 Johna Hustona z Audrey Hepburn; „Zawodowcy” Richarda Brooksa z 1966 roku).

Od 1948 roku był współwłaścicielem własnej wytwórni filmowej (wraz z Haroldem Hechtem i Jamesem Hillem), która wyprodukowała kilka filmów z jego udziałem .

** Pierwszą nominację do Oscara przyniosła mu rola w ekranizacji powieści Jamesa Jonesa „Stąd do wieczności” Freda Zinnemanna (1953) z udziałem Debory Kerr, Montgomery Clifta i Franka Sinatry. Za rolę w „Trapezie” (1956) Carola Reeda otrzymał Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie, a za występ u boku Katharine Hepburn w „Zaklinaczu deszczu” (1956) Josepha Anthony’ego – pierwszą nominację do Złotego Globu. Jedyne w karierze statuetki Oscara i Złotego Globu, a także pierwszą nominację do BAFTA przyniosła mu tytułowa kreacja w dramacie Richarda Brooksa „Elmer Gantry” (1960), z kolei nagrody BAFTA i nominacje do Nagrody Akademii i Złotego Globu otrzymał za występy w roli więźnia w „Ptaszniku z Alcatraz” Johna Frankenheimera (1962) oraz za kreację gangstera w kryminalnym filmie „Atlantic City” (1980) Louisa Malle’a z Susan Sarandon i Michelem Piccoli. „Ptasznik…” przyniósł mu dodatkowo Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, a „Atlantic City” – niemal wszystkie możliwe nagrody krytyków amerykańskich, statuetkę

Davida i Fotogramas de Plata. W 1963 roku stworzył jedną z bardziej znanych i cenionych kreacji - Księcia Saliny w „Lamparcie” Luchino Viscontiego, z Claudią Cardinale u boku. Jedenaście lat później powrócił do współpracy z mistrzem, pojawiając się na planie „Portretu rodziny we wnętrzu” (1974) z Claudią Cardinale, Helmutem Bergerem i Silvaną Mangano (David, Fotogramas de Plata).**

Ponownie spotkał się też z Johnem Frankenheimerem, grając u niego w thrillerze politycznym „Siedem dni w maju” (1964) z Kirkiem Douglasem, w zrealizowanym wspólnie z Arthurem Hillerem wojennym thrillerze „Pociąg” (1964) i w dramacie obyczajowym „Cyrk straceńców” (1969) z Deborą Kerr i Genem Hackmanem. Kilkakrotnie współpracował również z Sydneyem Pollackiem (western „Łowcy skalpów” 1968, dramat „Pływak” 1968, wojenny film „Obrona zamku” 1969) i Michaelem Winnerem (western „Szeryf” 1971 z Robertem Duvallem, thriller „Skorpion 1973 z Alainem Delonem).

Ponadto, znaczące występy dał u: Stanleya Kramera w „Wyroku w Norymberdze” (1961), z Marleną Dietrich, Spencerem Tracy, Judy Garland i Montgomerym Cliftem, u Johna Cassavetesa w dramacie „Dziecko czeka” (1963) z Geną Rowlands, u Roberta Altmana w westernowej komedii „Buffalo Bill i Indianie” (1976) z Paulem Newmanem, Harveyem Keitelem i Geraldine Chaplin, u Bernardo Bertolucciego w widowiskowym dramacie wojennym „Wieku XX” (1976) z Robertem De Niro, Donaldem Sutherlandem i Gérardem Depardieu, u Roberta Aldricha spotykając się z nim ponownie na planie thrillera „Ostatni blasku dnia” (1977), u Sama Peckinpaha w sensacyjnym filmie „Weekend Ostermana” (1983) z Johnem Hurtem oraz u Billa Forsytha w „Local Hero” (1983, nominacja do BAFTA).

Występował nieprzerwanie do roku 1990, w dekadzie lat 80-tych pojawiając się już raczej w mało znanych produkcjach filmowych i telewizyjnych. Spotkał się po latach z Kirkiem Douglasem na planie komedii kryminalnej „Twardziele” (1986), zagrał z Julie Christie w dramacie produkcji RFN „Ojcowie i synowie” (1986), wystąpił z Kevinem Spacey i Billem Pullmanem w „Pogrzebie wikinga” (1988) oraz z plejadą polskich aktorów (m.in. z Danielem Olbrychskim) w kręconym w krakowskich plenerach filmie „Przed sklepem jubilera” (1988).

** Jedną z ostatnich ról Lancastera była wyróżniona nominacją do Złotego Globu kreacja w telewizyjnej adaptacji „Upiora w operze” (1990) w reżyserii Tony’ego Richardsona.**

Burt Lancaster dwukrotnie stanął po drugiej stronie kamery – w 1955 roku, realizując western „The Kentuckian” (nominacja do Złotego Lwa w Wenecji) oraz w 1974 roku, reżyserując wraz z Rolandem Kibbee powstały wg własnego scenariusza thriller „The Midnight Man” z udziałem syna, Billa Lancastera.

Zmarł na atak serca w Century City w stanie Kalifornia, 20 października 1994 roku.

Burt Lancaster

Źródło artykułu: WP Film

Wybrane dla Ciebie

8 Oscarów, kasowy hit. Arcydzieło Formana znów w kinach
8 Oscarów, kasowy hit. Arcydzieło Formana znów w kinach
To były wczesne objawy demencji. Żona Bruce'a zauważyła, jak się zmienił
To były wczesne objawy demencji. Żona Bruce'a zauważyła, jak się zmienił
Ostatni film kultowego duetu. Zdjęcia z nowego filmu Pasikowskiego w plenerze
Ostatni film kultowego duetu. Zdjęcia z nowego filmu Pasikowskiego w plenerze
Hit do obejrzenia w domu. W kinach zarobił blisko 400 mln dolarów
Hit do obejrzenia w domu. W kinach zarobił blisko 400 mln dolarów
Nie chcieli go w krakowskiej PWST. Po latach stał się najwybitniejszym aktorem swojego pokolenia
Nie chcieli go w krakowskiej PWST. Po latach stał się najwybitniejszym aktorem swojego pokolenia
"Tato miał problem z hazardem i alkoholem". Córka Jerzego Bińczyckiego nie ukrywa prawdy
"Tato miał problem z hazardem i alkoholem". Córka Jerzego Bińczyckiego nie ukrywa prawdy
Nowy przebój Netfliksa. Tak makabrycznej historii jeszcze nie pokazali
Nowy przebój Netfliksa. Tak makabrycznej historii jeszcze nie pokazali
Znów będą kontrowersje? Mocny zwiastun nowego filmu Smarzowskiego
Znów będą kontrowersje? Mocny zwiastun nowego filmu Smarzowskiego
Był synonimem Nowej Fali i niepoprawnym amantem. Świat kina nie przestał go opłakiwać
Był synonimem Nowej Fali i niepoprawnym amantem. Świat kina nie przestał go opłakiwać
Dwayne Johnson o roli w "Smaching Machine". "Naprawdę tego pragnąłem"
Dwayne Johnson o roli w "Smaching Machine". "Naprawdę tego pragnąłem"
Nabrała masy mięśniowej. Niemal jak Dwayne The Rock Johnson
Nabrała masy mięśniowej. Niemal jak Dwayne The Rock Johnson
Gwiazda "Plotkary" w odważnym teledysku. Wystąpiła całkiem nago
Gwiazda "Plotkary" w odważnym teledysku. Wystąpiła całkiem nago