Andriej Konczałowski

Reżyser i scenarzysta rosyjski, brat znanego twórcy Nikity Michałkowa. Realizuje filmy w USA (jako Andrei Konchalovsky) i Europie.

Urodził się 20 sierpnia 1937 roku w Moskwie w rodzinie o artystycznych korzeniach. Jego ojcem jest znany sowiecki poeta i scenarzysta, Siergiej Michałkow, autor słów do radzieckiego hymnu narodowego. Matka również była poetką oraz córką sławnego malarza. Miał zostać pianistą. Uczęszczał nawet do moskiewskiego konserwatorium, jednak jego miłość do kina okazała się silniejsza od pasji muzycznej. Studiował na słynnej, radzieckiej uczelni WGIK, którą ukończył w 1965 roku. Tam spotkał się m.in. z Andriejem Tarkowskim. Był współautorem scenariuszy do jego filmów: „Mały marzyciel” i „Andriej Rublow”.

Debiutował w 1965 roku obrazem „Pierwszy nauczyciel”, z miejsca nominowanym do Złotego Lwa w Wenecji. Kolejny film, opowiadająca o życiu i pracy mieszkańców syberyjskiego kołchozu „Historia Asi Klaczinej, która kochała, lecz za mąż nie wyszła” (1966, nagroda FIPRESCI na festiwalu w Berlinie) został zakazany do rozpowszechniania przez cenzurę, stąd zwrot reżysera w kierunku „bezpiecznych” adaptacji literatury.

W 1969 roku wyreżyserował „Szlacheckie gniazdo” wg Turgieniewa z Beatą Tyszkiewicz (którą reżyser darzył swego czasu szczególną sympatią), a w 1970 – adaptację „Wujaszka Wani” (nagroda na MFF w San Sebastian).

Pochodzący z 1974 roku współczesny melodramat „Romanca o zakochanych” zdobył nagrodę na festiwalu w Karlovych Varach,* a dwuczęściowa epopeja zatytułowana „Syberiada” (1979) – Wielką Nagrodę Jury festiwalu w Cannes oraz nominację do Złotej Palmy.* Ponadto wzbudził zainteresowanie amerykańskich filmowców, co sprawiło, że przez kolejną dekadę reżyser (jako Andrei Konchalovsky) żył i tworzył w Hollywood.

Tam zrealizował takie filmy, jak „Kochankowie Marii” (1984) z Nastassją Kinski, najbardziej znany z wymienionych „Uciekający pociąg” (1985, nominacja do Złotej Palmy) z Johnem Voightem, „Cisi ludzie” (1987, nominacja do Złotej Palmy), „Tango i Cash” (1989) z Kurtem Russelem i Sylvestrem Stallone, „Homer i Eddie” (1989, Grand Prix festiwalu w San Sebastian) i „Wewnętrzny krąg” (1991), z których większość odbiła się raczej słabym echem.

Powróciwszy na jakiś czas do ojczyzny zrealizował tam komedię „Kurka Riaba” (1994, nominacja do Złotej Palmy, nagroda na festiwalu w Toronto).

W 1997 roku zasłynął jako twórca telewizyjnej adaptacji Homerowskiego dzieła „Odyseja”, w koprodukcji europejsko - amerykańskiej, z udziałem znanych gwiazd (Geraldine Chaplin, Erika Robertsa, Irene Papas). Konczałowski otrzymał wówczas nagrodę Emmy za reżyserię. Nominację do kolejnej statuetki za dokonania telewizyjne dostał w 2003 roku, realizując w Stanach historyczny dramat „Lew w zimie” z udziałem Glenn Close i Patricka Stewarta.

W międzyczasie zrealizował w Rosji komedię „Dom wariatów” (2002), która przyniosła mu Specjalną Nagrodę Jury, nagrodę UNICEF-u oraz nominację do Złotego Lwa festiwalu w Wenecji.

W 1997 roku został odznaczony Honorową Nagrodą na MFF w Moskwie za rosyjski wkład w rozwój światowego kina, a w 2005 roku – specjalną nagrodą na łódzkim festiwalu Camerimage, dla reżysera o szczególnej wrażliwości wizualnej.

W 2007 roku był scenarzystą filmu "Misja Moskwa". W 2010 roku wyreżyserował i napisał scenariusz do filmu "Nutcracker in 3D".