Oscary przyznawane przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej są powszechnie uważane za najważniejsze i najbardziej prestiżowe nagrody dla filmów głównego nurtu. Zwycięzcy i nominowani są na językach widzów z całego świata, chociaż historia pokazuje, że liczba zdobytych Oscarów wcale nie musi oznaczać perfekcyjnie wykonanego obrazu.
Widzowie od lat dostrzegają błędy, niedoróbki i pomyłki twórców filmów z Oscarami na koncie. Istnieje mnóstwo przykładów na to, że noga powinęła się montażystom, scenografom czy scenarzystom, którzy na przykład naciągają lub zmieniają fakty historyczne na potrzeby filmu.
Gwiezdne wojny: Nowa nadzieja (1977)
Pierwszy epizod gwiezdnej sagi George'a Lucasa zdobył ogromne uznanie fanów, a także przychylność członków Akademii. W 1978 roku ”Gwiezdne wojny” miały szanse na zdobycie jedenastu statuetek i wygrały w sześciu kategoriach (muzyka, dźwięk, montaż, charakteryzacja, efekty specjalne, kostiumy) i zgarnęły nagrodę specjalną.
Jednocześnie do historii przeszły filmowe wpadki, których w „Nowej nadziei” nie brakuje. Wielu widzów pamięta o szturmowcu, który uderza się w głowę po wejściu na pokład rebelianckiego statku czy płytkę na kostiumie Vadera, która „przekręca się” w zależności od ujęcia. W scenie z hologramem Lei widać znikające i przesuwające się przedmioty, a w jednym z ujęć na pokładzie Sokoła Millenium pojawia się członek ekipy w zielonej koszuli.
Terminator 2 (1991)
Kontynuacja przeboju z Arnoldem Schwarzeneggerem była nominowana w 1992 roku w sześciu kategoriach. Ostatecznie ”Terminator 2” zgarnął cztery Oscary: za najlepszą charakteryzację, efekty specjalne, dźwięk i montaż dźwięku.
Po niemal 30 latach od premiery niektórzy fani znają ten film na pamięć, jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę z błędów, jakie można w nim znaleźć. Na przykład w scenie pościgu pierwsze ujęcie pokazuje kabinę ciężarówki z wybitą szybą, zaś w następnym szyba wraca na swoje miejsce. To samo dzieje się z kabiną helikoptera. Wprawne oko dojrzy również zmieniające się numery na tablicy rejestracyjnej samochodu policyjnego i dublera, który zastępuje Arnolda w scenie ze skaczącym motocyklem.
Szeregowiec Ryan (1998)
Na oscarowej gali w 1999 roku ”Szeregowiec Ryan” miał szansę zgarnąć jedenaście statuetek. Film Stevena Spielberga zebrał jednak „tylko” pięć statuetek w kategoriach: najlepszy reżyser, najlepsze zdjęcia, dźwięk, montaż i montaż dźwięku.
Film Stevena Spielberga nie ustrzegł się wielu błędów. Na przykład w scenie z rannym medykiem, kiedy jeden z żołnierzy zbyt mocno rozdziera ubranie kolegi, pokazując na moment fragment sztucznej klatki piersiowej. W scenie z matką na farmie można dostrzec telefon z lat 50., mimo że akcja filmu rozgrywa się w czasie drugiej wojny światowej. Hełm widoczny obok odpoczywającego Toma Hanksa zmienia swoje położenie w kolejnych ujęciach. To samo dzieje się z przedmiotami na stole zrzuconymi przez Uphama, które w następnej scenie cudownie wracają na poprzednie miejsce.
Titanic (1997)
”Titanic” jest oscarowym rekordzistą, który w 1998 roku został nominowany w czternastu kategoriach i zwyciężył w jedenastu z nich. Statuetek nie otrzymali wówczas Kate Winslet za pierwszoplanową rolę kobiecą, Gloria Stuart (aktorka drugoplanowa) i ekipa odpowiedzialna za charakteryzację.
Najsłynniejszym niedociągnięciem filmu był pieprzyk na twarzy Kate Winslet, który w początkowej scenie znajduje się po lewej stronie jej twarzy, zaś później widzimy go po drugiej stronie. Co ciekawe, James Cameron poprawił ten błąd w trójwymiarowej reedycji z 2012 roku. W nowej wersji nie poprawiono jednak znikających szelek na plecach Leonardo DiCaprio czy rozbitego szkła w scenie z siekierą, które w cudowny sposób pojawia się w szafce, mimo że wcześniej upadło na podłogę.
Forrest Gump (1994)
W 1995 roku ”Forrest Gump” miał szansę zgarnąć aż trzynaście Oscarów, jednak ostatecznie twórcy musieli się zadowolić sześcioma statuetkami. Swoje nagrody odebrali Tom Hanks, Robert Zemeckis (reżyseria) I Eric Roth (scenariusz adaptowany), a także montażyści, ekipa od efektów specjalnych i producenci (najlepszy film).
Jakie błędy można dostrzec w tym kultowym filmie? Chociażby “ruszające się” żelazko w scenie spotkania po latach Forresta i Jenny. Przy poławianiu krewetek główny bohater wyciąga z wody puszkę Mello Yello, która nie została jeszcze wymyślona. Jeszcze ciekawiej robi się przy następnym połowie, kiedy Forrest i porucznik Dan wyciągają sieć pełną przetworzonych krewetek (bez głów) gotowych do sprzedaży.
Szczęki (1975)
Przełomowy film Stevena Spielberga został nominowany do Oscara w czterech kategoriach i nie udało mu się wygrać tylko w jednej z nich. ”Szczęki” zostały docenione za najlepszy montaż, dźwięk i muzykę oryginalną autorstwa Johna Williamsa.
Błędów w tym filmie jest całe mnóstwo i nie trzeba się szczególnie mocno wpatrywać, by zobaczyć znikające oznaczenie na burcie. W innej scenie bosa stopa jest po chwili ubrana w tenisówkę, a pod aktorem pożeranym przez rekina można dostrzec poduszkę. To się dopiero nazywa komfortowa śmierć!
Apollo 13 (1995)
Nominowany w dziewięciu kategoriach ”Apollo 13” został w 1996 roku nagrodzony dwoma Oscarami. Jeden trafił do ekipy odpowiedzialnej za udźwiękowienie, zaś drugi do montażystów.
Film o wyprawie kosmicznej szwankował pod względem nieścisłości historycznych i technicznych. Przykładowo widoczny w jednej ze scen ekspres do kawy Mr. Coffe pojawił się w sprzedaży dwa lata po wydarzeniach z filmu. Prawdziwi astronauci nie zdejmowaliby hełmów przed zakończeniem dokowania (zagrożenie rozszczelnienia kabiny), a aktor grający pilota Freda Haise'a powinien mieć niebieskie oznaczenia na skafandrze zamiast czerwonych, by odróżniać się od dowódcy.
Dirty Dancing (1987)
”Dirty Dancing” walczył o Oscara w 1988 roku wyłącznie w jednej kategorii – dla najlepszej piosenki, i wygrał, pokonując utwory z takich filmów jak “Gliniarz z Beverly Hills 2” czy “Krzyk wolności”.
Roztańczony przebój z Patrickiem Swayze i Jennifer Grey wzruszał, rozpalał zmysły, a zarazem przykuwał uwagę widzów szukających wpadek ekipy filmowej. Błędów nie dostrzeżono zbyt wiele, a do najbardziej znanych należy samozapinający się pasek Johnny'ego w walce z Robbiem oraz położenie pościeli w scenie pocałunku, zmieniające się w zależności od ujęcia.
Ojciec chrzestny (1972)
W 1973 roku ”Ojciec chrzestny” miał szansę zgarnąć jedenaście Oscarów, ale zdobył jedynie trzy: dla najlepszego filmu, scenariusza adaptowanego i oczywiście dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, którym został Marlon Brando.
Twórcy kultowego obrazu nie ustrzegli się wpadek, związanych przede wszystkim z ciągłością zdarzeń. Dlatego w scenie kolacji z Alem Pacino i Diane Keaton w kieliszku naprzemiennie ubywa i przybywa wina. Pistolet wciśnięty w spodnie Sonny'ego pojawia się i znika, tak samo jak papieros w dłoni Kay na weselu. W scenie, w której Michael strzela do McCluskeya, na czole ofiary widać dziurę po kuli, mimo że pierwszy strzał dziurawi mu gardło.
Przeminęło z wiatrem (1939)
„Przeminęło z wiatrem” było nominowane w trzynastu kategoriach i zwyciężyło w ośmiu z nich. Statuetki dostali producenci, najlepsze aktorki pierwszo- i drugoplanowe, reżyser, scenograf, montażysta, zdjęciowiec i scenarzysta.
Widzowie w trwającym blisko cztery godziny obrazie dostrzegli szereg wpadek i błędów montażowych. Przykładowo w jednej scenie bohater po zmianie ujęcia niespodziewanie zmienia również swoją pozycję na planie, szal „wskakuje” na plecy bohaterki, a w rękach idącej po schodach kobiety nagle pojawia się dziecko. Wprawne oko dostrzegło również przewód elektryczny, który raczej nie powinien być przytwierdzony do lampy gazowej.
Zjawa (2015)
„Zjawa” nominowana była nominowana w 9 kategoriach. Film wygrał w 3 kategoriach: wyczekaną statuetkę dostał Leonardo DiCaprio oraz reżyser i autor zdjęć.
Film w reżyserii Alejandro G. Inarritu wzbudził podziw widzów, a zarazem krytykę osób, które posądzają go o plagiat w kontekście twórczości Andrieja Tarkowskiego (zobacz więcej tutaj). Pomijając kwestie potencjalnego plagiatu w „Zjawie” można dostrzec szereg nieścisłości fabularnych i historycznych. Przykładowo w jednej ze scen DiCaprio ma na sobie ubranie z zamkiem błyskawicznym, którego wtedy jeszcze nie wymyślono. Niektóre rany na ciele bohatera zmieniają położenie w wybranych scenach. Zastanawiające jest również, w jaki sposób grany przez niego Hugh Glass zachował zdrowy, biały uśmiech.
Marsjanin (2015)
„Marsjanin” nie wykorzystał szans na zdobycie siedmiu Oscarów: dla najlepszego filmu, pierwszoplanowej roli męskiej (Matt Damon), scenariusza adaptowanego, scenografii, efektów specjalnych, dźwięku i montażu dźwięku.
Jakich wpadek nie ustrzegli się twórcy filmu? Przykładowo załoga Hermesa dwukrotnie używa terminu „kontrola wysokości lotu” (altitude control), mimo że rozmawiają o „kontroli postawy” (attitude control). Plastikowa łata, wykorzystana przez bohatera do zakrycia dziury podczas burzy piaskowej na Marsie, nie powinna łopotać, co wynika z różnicy ciśnień. Nieścisłość wdarła się również w scenę łapania Watneya przez Lewis – zgodnie z prawami fizyki bohaterowie wpadliby w nasilającą się rotację, której nie widać w filmie.
Operacja Argo (2012)
”Operacja Argo” była nominowana w siedmiu kategoriach i zdobyła trzy Oscary za najlepszy film, scenariusz adaptowany i montaż.
Akcja filmu toczyła się w latach 80., o czym na moment zapomniał grający główną rolę Ben Affleck. W jednej ze scen aktor wyraźnie chciał się pochwalić Roleksem z linii Sea-Dweller, który powstał dopiero w 2008 roku. Podobny błąd dotyczył dużej figurki Boby Fetta z filmu „Imperium kontratakuje” - w 1980 roku jeszcze takich nie robiono. Z kolei John Goodman nosił w filmie okulary Ray Ban Clubmaster... sześć lat przed premierą. Oprócz tych pomyłek historycy dostrzegli wiele nieścisłości odnośnie faktów, miejsc i dat przedstawionych w filmie opartym na prawdziwych wydarzeniach.
Mad Max: Na drodze gniewu (2015)
”Mad Max: Na drodze gniewu” ma szansę zdobyć 10 Oscarów, między innymi dla najlepszego filmu, reżysera czy za charakteryzację.
Podczas finałowej sekwencji pościgu widzimy, jak Max (Tom Hardy) pozbywa się strzały, która przebiła mu dłoń, zaś Furiosa (Charlize Theron) wyciąga z ciała nóż z kościaną rękojeścią. Bolesna, dosadna scena zapada w pamięć, ale u niektórych budzi pewne wątpliwości. Dlaczego?
Nie trzeba być wyjątkowo bacznym obserwatorem, aby zauważyć, że z nożem wyciągniętym przez Furiosę jest coś nie tak. Kilka scen później w ujęciu podczas zmiany biegów widać, że Furiosa wbrew pozorom nie poradziła sobie z problemem, a metalowe ostrze z kościaną rękojeścią nadal tkwi wbite w jej ciało. Ktoś tu chyba pomylił kolejność scen.
Gladiator (2000)
Epickie widowisko z Russellem Crowem startowało w wyścigu po Oscary w dwunastu kategoriach i zgarnęło pięć statuetek (najlepszy film, najlepszy aktor pierwszoplanowy, efekty specjalne, kostiumy, dźwięk).\
Internauci naliczyli w ”Gladiatorze” mnóstwo wpadek. Znanym przykładem jest maska, która w niewyjaśniony sama przykrywa twarz wojownika. Na jednym z rydwanów widać zamontowaną butlę z benzyną, gdzieniegdzie przemykają członkowie ekipy we współczesnych ubraniach. W jednej ze scen leżący na arenie Crowe ma pod głową usypaną górkę z piasku. Tylko kiedy zdążył ją usypać?
Braveheart (1995)
Kultowy film z Melem Gibsonem w roli głównej był nominowany w 1996 roku w dziesięciu kategoriach, z czego pięć zamienił na prestiżowe statuetki. Oscara dostali producenci, reżyser, ekipa odpowiedzialna za charakteryzację, zdjęciowiec oraz montażyści dźwięku.
Oparty na faktach “Braveheart” był pełen nieścisłości i wpadek. Historycy zauważają, że grana przez Sophie Marceau księżniczka Izabela miała w rzeczywistości 13 lat i nie mogła być matką dziecka Williama Wallace'a (Mel Gibson), scenarzysta przesunął datę śmierci króla Szkocji o sześć lat, niesłusznie umieścił Irlandczyków w bitwie o Falkrik itd. Oprócz błędów faktograficznych w filmie jest też sporo błędów montażowych, na przykład gdy podczas jednej z bitew Wallace biegnie z wielkim mieczem w dłoni, a w następnym ujęciu dzierży niewielki topór.
Katyń (2007)
"Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy był nominowany do Oscara w 2008 roku w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Obraz przegrał w konkursie z austriacko-niemiecką koprodukcją „Fałszerze”.
Film Wajdy przedstawiał mroczne realia drugiej wojny światowej, jednak ekipie filmowej nie udało się ustrzec kilku wpadek na planie. Najlepiej znanym przykładem jest logo restauracji McDonald's widoczne za plecami Danuty Stenki.