Nikita Michałkow

Rosyjski reżyser, scenarzysta, aktor i producent, zwany przez niektórych „Spielbergiem” rosyjskiego kina. Brat reżysera Andrieja Konczałowskiego.

Urodził się 21 października 1945 roku w Moskwie, w rodzinie o artystycznych korzeniach. Jego ojciec był znanym sowieckim poetą (napisał słowa do radzieckiego hymnu narodowego), blisko związanym z partią. Matka również była poetką oraz córką sławnego malarza.

Jako aktor debiutował już w 1961 roku, rolą w „Chmurach nad Borskiem”. W latach 1963-66 uczył się w Szkole Teatralnej im. Szczukina. Później studiował reżyserię we WGIK-u, którą ukończył w 1971 roku.

Szybko zasłynął jako obiecujący twórca. Jego debiutem reżyserskim był film „Swój wśród obcych, obcy wśród swoich” (1974) – kryminalna historia osadzona w realiach wojny domowej. Uznanie przyniósł mu melodramat opowiadający o losach gwiazdy filmu niemego – „Niewolnica miłości” (1976), jak również adaptacje literatury narodowej, stanowiące przesycone „rosyjskością” portrety psychologiczne i społeczne rosyjskiej inteligencji: „Niedokończony utwór na pianolę” (1977) wg Czechowa, czy „Kilka dni z życia Obłomowa” (1979) wg Gonczarowa. Do Czechowa i podobnego klimatu wrócił ponownie w 1987 roku, realizując „Oczy czarne” (nominacja do BAFTA i Złotej Palmy).

Kolejne filmy – „Pięć wieczorów” (1979), „Krewniacy” (1981) i „Bez świadków” (1983, nagroda FIPRESCI na MFF w Moskwie) znów odwoływały się do inteligenckiej warstwy społecznej, tym razem jednak zobrazowanej na tle radzieckiej rzeczywistości.

W 1991 roku jego obraz „Urga” zdobył Złotego Lwa w Wenecji, Europejską Nagrodę Filmową dla Najlepszego Filmu oraz nominację do Oscara i Złotego Globu. W 1993 roku zrealizował „Spalonych słońcem”, piękny film będący próbą rozrachunku z epoką stalinizmu. Zdobył Wielką Nagrodę Jury oraz Nagrodę Jury Ekumenicznego w Cannes, Oscara dla Najlepszego Filmu Zagranicznego ora nominację do BAFTA.

W latach 90-tych był posłem parlamentu w Rosji, gdzie zasłynął z dość radykalnych poglądów, co nie przeszkodziło mu zrealizować i odnieść sporego sukcesu dzięki wysokobudżetowej produkcji „Cyrulik syberyjski” (1998) z Julią Ormond w roli głównej i z udziałem Daniela Olbrychskiego.

Michałkow z reguły sam pisze scenariusze do swoich filmów, przeważnie też sam w nich występuje. Pojawia się też u innych, również polskich reżyserów (m.in. „Szlacheckie gniazdo” 1967 w reżyserii brata, Andrieja Konczałowskiego, „Piękna nieznajoma” 1992 Jerzego Hoffmana z Grażyną Szapołowską, czy „Persona non grata” 2005 Krzysztofa Zanussiego, nagroda aktorska na FPFF w Gdyni).

Ostatnim projektem Michałkowa jest kontynuacja „Spalonych słońcem 2” (2010). W 2007 roku odebrał Honorowego Złotego Lwa w Wenecji za całokształt twórczości.

Nikita Michałkow był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Anastasiya Vertinskaya (od 06.03.1967, rozwód), mają syna Stepana (ur. 24.09.1966). Drugą żoną jest Tatyana Mikhalkova, mają trójkę dzieci: Annę (ur. 14.05.1974), Artyoma (ur. 08.12.1975) i Nadezhdę (ur. 27.09.1986).